Ποια είναι η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας για τον σχολικό εκφοβισμό;

Το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού είναι διαχρονικό και εκδηλώνεται με μεγαλύτερη ένταση στην φάση της εφηβείας. Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία αύξηση του φαινομένου και αυτό οφείλεται σε ένα μεγάλο βαθμό στις ραγδαίες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές των τελευταίων ετών.

Σύμφωνα με την Εταιρεία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων ( Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.) το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού είναι σύνθετο και πολυπαραγοντικό. Στην εκδήλωσή του παίζουν ρόλο:

* ατομικά χαρακτηριστικά των παιδιών ( ιδιοσυγκρασία, εξελικτική πορεία, τραυματικές εμπειρίες)

* χαρακτηριστικά του οικογενειακού περιβάλλοντος ( αυστηρό, ελαστικό, πρότυπα επιθετικής συμπεριφοράς, βία ανάμεσα στους γονείς, ανασφαλής δεσμός γονιού-παιδιού)

* χαρακτηριστικά του σχολικού περιβάλλοντος ( απρόσωπο, ανταγωνιστικό και ελεγκτικό κλίμα, οριοθέτηση με εχθρικό τρόπο, εκπαιδευτικό σύστημα προσανατολισμένο σε επιδόσεις και όχι σε σχέσεις, έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού )

* χαρακτηριστικά του κοινωνικού περιβάλλοντος ( πρότυπα συμπεριφοράς κοινωνικών ομάδων)

* πολιτικές του εκπαιδευτικού συστήματος ( αναφέρεται η τιμωρία και αποβολή ως μέσο πειθαρχίας, η δυσκαμψία και ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας με ελάχιστη ελευθερία πρωτοβουλιών από τους εκπαιδευτικούς ) .

* τέλος δε επισημαίνεται ο τρόπος προβολής της βίας από τα ΜΜΕ ( ο σκανδαλοθηρικός τρόπος που προβάλλεται συμβάλλει στην αύξηση και όχι στην μείωση του φαινομένου ).

Το τελευταίο χρονικό διάστημα το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού κατέχει κεντρική θέση στην ενημέρωση των τηλεοπτικών καναλιών αλλά και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Το Υπουργείο Παιδείας καλείται άμεσα να λάβει αποτελεσματικά μέτρα. Ένα κλίμα ανησυχίας που σε μερικές περιπτώσεις αγγίζει τα όρια του πανικού είναι διάχυτο στην σχολική κοινότητα.

Ο σχολικός εκφοβισμός συνήθως γίνεται αντιληπτός στην κοινωνία όταν προβάλλονται μερικές από τις ακραίες του εκδηλώσεις. Οι έρευνες όμως δείχνουν ότι στην καθημερινότητα της σχολικής ζωής συμβαίνουν πολλαπλάσια περιστατικά στην ζωή των μαθητών, που εντάσσονται στην κατηγορία του σχολικού εκφοβισμού.

pelop.gr
Όλοι όσοι έχουμε δραστηριοποιηθεί στην πρόληψη κοινωνικών φαινομένων όπως αυτό του σχολικού εκφοβισμού συνήθως αντιμετωπίζουμε ένα δίλημμα. Να εστιάσουμε στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του προβλήματος ( ακραίες εκδηλώσεις ) η να επικεντρώσουμε στην προσπάθεια εξάλειψης η έστω μείωσης των αιτιών που προκαλούν το φαινόμενο; Η πρώτη επιλογή πιθανόν να επιφέρει κάποια πρόσκαιρα αποτελέσματα και να διασκεδάσει τις ανησυχίες των πολιτών αλλά επειδή οι αιτίες παραμένουν, τον πρόβλημα θα επανέλθει και μάλιστα χειρότερα. Η δεύτερη επιλογή, ένας σοβαρός, δημοκρατικός και διαχρονικός σχεδιασμός αντιμετώπισης του προβλήματος είναι μονόδρομος.

Το Υπουργείο Παιδείας όπως φαίνεται ακολουθεί την 1η επιλογή. Ανακοίνωσε μέτρα για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, όπως αυτό της επαναφοράς της 5ήμερης αποβολής και την δημιουργίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την άμεση καταγραφή των περιστατικών ( αυτών των λίγων βέβαια που γίνονται αντιληπτά και δηλώνονται ). Με τα μέτρα αυτά προφανώς θέλει να εκφοβίσει αυτούς που εκφοβίζουν.

Αυτή όμως η κατασταλτική πολιτική με επικέντρωση στην τιμωρία των μαθητών-θυτών, έχει επιστημονικά αποδειχθεί ότι όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα αλλά το διαιωνίζει . Το Υπουργείο Παιδείας έχει τις φρούδες ελπίδες ότι η διόρθωση θα επέλθει μέσω της τιμωρίας. Αυτά τα μέτρα ως γνωστόν προκαλούν τους εφήβους και επιφέρουν αντίθετα αποτελέσματα.

Ο μόνος τρόπος της ουσιαστικής και διαχρονικής αντιμετώπισης του προβλήματος του σχολικού εκφοβισμού δεν είναι άλλος από την συνέχιση και ενίσχυση των μακροχρόνιων προγραμμάτων πρόληψης, τα οποία τα τελευταία 30 χρόνια εφαρμόζονται στην χώρα μας με μεγάλη επιτυχία από τα Κέντρα Πρόληψης και όλους τους Φορείς Πρόληψης. Είναι τα ολοκληρωμένα, διαχρονικά προγράμματα που ενισχύουν τις προσωπικότητες των παιδιών, εκπαιδεύουν τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να βελτιώσουν τον τρόπο λειτουργίας του περιβάλλοντος της οικογένειας και του σχολείου και προάγουν το συνεργατικό κλίμα στην σχολική κοινότητα. Αυτά τα προγράμματα συνέβαλαν στην μείωση πολλών αρνητικών φαινομένων όπως και αυτό του σχολικού εκφοβισμού. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του ΕΠΙΨΥ το 2022( διενεργείται κάθε 4 χρόνια και παρακολουθεί την εξέλιξη προβλημάτων των εφήβων ), παρατηρήθηκε σταδιακή μείωση του ποσοστού εφήβων που ανέφεραν πρόσφατη εμπλοκή σε βίαιους καυγάδες μέχρι το 2022.

Αντί λοιπόν η Κυβέρνηση να ενθαρρύνει και να στηρίξει τα προγράμματα πρόληψης, τα τελευταία 2 χρόνια έχει ξεκινήσει μία αποδόμηση των Κέντρων Πρόληψης και ήδη με το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να γίνει νόμος, ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ και ο υφυπουργός Υγείας σχεδιάζουν την κατάργηση των Κέντρων Πρόληψης.

Στην θέση τους τα Υπουργεία Παιδείας και Υγείας επαναφέρουν τις τιμωρίες, τις μαζικές ενημερώσεις, την αποθάρρυνση κάθε δημιουργικής πρωτοβουλίας στον χώρο του σχολείου και έχουν δρομολογήσει την δημιουργία ενός εκφοβιστικού γραφειοκρατικού ελεγκτικού μηχανισμού. Πως θα αντιμετωπισθούν φαινόμενα όπως αυτό του σχολικού εκφοβισμού όταν επικρατεί ένα τέτοιο κλίμα κατάρρευσης των συστημάτων πρόληψης και εκπαίδευσης;

Τελικά μήπως, αν ειλικρινά οι κυβερνητικοί υπεύθυνοι ενδιαφέρονται πραγματικά να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού, πρέπει να αναζητήσουν την λύση σε όλα όσα οι έρευνες και οι επιστήμονες σε όλον τον κόσμο προτείνουν; Να μελετήσουν την αποτελεσματικότητα των δικών μας προγραμμάτων πρόληψης , τα οποία έχουν αναγνωρισθεί ως πρωτοποριακά στην Ευρώπη, πριν βάλουν την ταφόπλακα στην πρόληψη με το νομοσχέδιο που έχουν ετοιμάσει; Να επανεξετάσουν το δυσλειτουργικό εκπαιδευτικό σύστημα και να αναρωτηθούν μήπως αυτό είναι μία από τις βασικές αιτίες του σχολικού εκφοβισμού; Μήπως η αύξηση της βίας στα σχολεία συνδέεται με την άρνηση των μαθητών σε ένα τέτοιο εξαντλητικό, χρονοβόρο, απάνθρωπο και ανούσιο εκπαιδευτικό σύστημα που αδιαφορεί για τις ανάγκες τους και τα συναισθήματά τους;

Βασίλης Πασσάς Υπεύθυνος Επιστημονικής Επιτροπής ΠΡΟΤΑΣΗΣ.

Γραμματέας Δ.Σ Κέντρου Πρόληψης ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΣ.