«Τι κρύβεται πίσω από την αιγυπτιακή πρόκληση» ή η χολή της Τουρκίας...
Την περασμένη εβδομάδα, τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν δηλώσεις του Σάμεχ Σούκρι, Υπουργού Εξωτερικών της Αιγύπτου, στις οποίες είπε: «Υπάρχουν λιβυκά κόμματα που προσκολλώνται στην εξουσία, γεγονός που περιπλέκει το σκηνικό στη χώρα». Ο Σούκρι ζήτησε «σεβασμό για τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, καθώς και σεβασμό στο βήμα σχηματισμού της νέας κυβέρνησης», σημειώνοντας ότι «δεν υπάρχει αποφασιστική δράση για την έξοδο ξένων δυνάμεων από τη Λιβύη παρά όλες τις δεσμεύσεις» και ότι η Τουρκία δεν έχει κάνει καμία αλλαγή που θα συνέβαλε στην ανάπτυξη των σχέσεων με την Αίγυπτο.
Αναστάτωση προκάλεσαν οι συμφωνίες Λιβύης - Τουρκίας
Οι δηλώσεις του Σούκρι έγιναν με φόντο την αναζωπύρωση της διαμάχης μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας για την κατάσταση στη Λιβύη και την κλιμάκωση της Ελλάδας κατά της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο.
Στις 3 Οκτωβρίου, υψηλόβαθμη τουρκική αντιπροσωπεία που περιλάμβανε τον Υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, της Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ, της Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, του Εμπορίου Μεχμέτ Μους, τον Διευθυντή Επικοινωνιών του Προέδρου Φαχρετίν Αλτούν και τον Προεδρικό Εκπρόσωπο Ιμπραήμ Καλίν επισκέφθηκαν την πρωτεύουσα τη Λιβύης, Τρίπολη.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, τα δύο μέρη υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης που ορίζει την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης στους πρακτικούς, τεχνικούς, νομικούς και εμπορικούς τομείς στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, την ανταλλαγή εμπειριών και εκπαίδευσης, τη διασφάλιση κοινών συμφερόντων, την άδεια εξερεύνησης και γεωτρήσεων. δραστηριοποίηση και την καθιέρωση συνεργασίας μεταξύ τουρκικών και λιβυκών εταιρειών στον τομέα αυτό βασίζεται στην αρχή του αμοιβαίου κέρδους.
Διαλύθηκε η συμμαχία της Ελλάδας
Το χρονοδιάγραμμα της συμφωνίας ήταν κρίσιμο, και φαίνεται ότι ήρθε ως απάντηση στα βήματα που έγιναν από την Ελλάδα και την Αίγυπτο σχετικά με την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο και τη Λιβύη.
Η Αθήνα είναι αναστατωμένη και ταυτόχρονα επηρεασμένη από την κατάσταση αποκλιμάκωσης που συνεχίζεται για περισσότερο από ένα χρόνο στην περιοχή, καθώς αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει στη διάλυση της συμμαχίας της, η οποία περιλαμβάνει, μαζί με την Κύπρο και την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και τη Γαλλία, που υποτίθεται ότι θα απομόνωνε θαλάσσια την Τουρκία το 2019.
Με τη βελτίωση των σχέσεων της Άγκυρας με τις χώρες που αναφέρθηκαν προηγουμένως, στην Ελλάδα απομένει μόνο η Αίγυπτος.
Η εγκατάλειψη του «EastMed»
Ο Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος αύξησε την ένταση στην ελληνική πλευρά, καθώς η ανάγκη της Ευρώπης για φυσικό αέριο υπαγορεύει να εγκαταλείψουν έργα πολιτικού χαρακτήρα προς όφελος έργων οικονομικής σκοπιμότητας, που σε αυτή την περίπτωση σημαίνει εγκατάλειψη του έργου «EastMed».
Ένα έργο στο οποίο βασιζόταν η Ελλάδα για να αποδείξει αυτό που ισχυρίζεται, δηλαδή, να προασπίσει τα συμφέροντά της έναντι της Τουρκίας, ίσως αντιτιθέμενη στον αγωγό Ισραήλ Τουρκία.
Εδώ και αρκετούς μήνες, η Ελλάδα ηγείται μιας κλιμακούμενης εκστρατείας στην Ουάσιγκτον και στις δυτικές πρωτεύουσες εναντίον της Άγκυρας. Τεθωρακισμένα οχήματα αμερικανικής κατασκευής έχουν σταλεί στα νησιά που γειτνιάζουν με τις τουρκικές ακτές, τα οποία υποτίθεται ότι είναι αποστρατικοποιημένα σύμφωνα με τις σχετικές διεθνείς συμφωνίες.
Λάθη της Αιγύπτου
Η Αθήνα φαινόταν να βιάζεται να σαμποτάρει την αιγυπτιακή-τουρκική προσέγγιση. Από φόβο μήπως χάσει το τελευταίο της χαρτί.
Από την άλλη, το Κάιρο επανέλαβε τα ίδια προηγούμενα λάθη στη Λιβύη. Αφού απέτυχε να στοιχηματίσει στον εγκληματία πολέμου Χαλίφα Χαφτάρ και το στρατιωτικό του πραξικόπημα ως αποτέλεσμα της τουρκικής επέμβασης, φαινόταν να προσπαθεί να επαναλάβει το παιχνίδι, με διαφορετικό τρόπο αυτή τη φορά, υποστηρίζοντας τον Φατί Μπασάγκα, ο οποίος με τη σειρά του προσπάθησε τον περασμένο Αύγουστο για να καταλάβει την εξουσία, και ειπώθηκε τότε πως η τουρκική επέμβαση εμπόδισε για άλλη μια φορά την επίτευξη των στόχων του στρατοπέδου που εκπροσωπεί.
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο έκοψε το δρόμο Αιγύπτου - Ελλάδας
Μετά από αυτά τα γεγονότα, το τουρκικό και το λιβυκό κόμμα υπέγραψαν μνημόνιο συνεννόησης στις 3 Οκτωβρίου, το οποίο φαινόταν να κόβει τον δρόμο για την Ελλάδα και την Αίγυπτο, να εγγυάται τα δικαιώματα της Άγκυρας και της Τρίπολης και να ενισχύει τη συνεργασία τους. Αντί όμως να απορροφήσει το μήνυμα, ο Έλληνας ΥΠΕΞ έσπευσε σε συνάντηση με τον Αιγύπτιο ομόλογό του στο Κάιρο για να καταδικάσει την τουρκολιβυκή συμφωνία και οι δύο πλευρές εξέδωσαν δηλώσεις εχθρικές προς τη λιβυκή κυβέρνηση και την Τουρκία.
Η κυβέρνηση της Λιβύης απάντησε στην αιγυπτιακή πλευρά, κατηγορώντας την για κραυγαλέα παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Λιβύης, και θεώρησε ότι η θέση του Καΐρου ήταν αδικαιολόγητη και απαράδεκτη και ότι η Αίγυπτος πρέπει να αναθεωρήσει τη θέση της.
Όσο για την τουρκική πλευρά, απάντησε ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παρέμβει σε μια συμφωνία μεταξύ δύο ανεξάρτητων, κυρίαρχων κρατών.
Αυτό που προκαλεί έκπληξη στη θέση της Αιγύπτου είναι ότι αντιτίθεται σε μια συμφωνία που δεν βλάπτεται από αυτήν και που εγγυάται τα δικαιώματα του λιβυκού λαού στα νερά νότια της Κρήτης απέναντι στις ελληνικές φιλοδοξίες.
Αν και η Τουρκία απέφυγε να απαντήσει άμεσα στην Αίγυπτο και απευθύνθηκε μόνο στην Ελλάδα, καθώς και να υπογράψει εκτελεστικές συμφωνίες αμυντικού χαρακτήρα και ασφάλειας κατά την επίσκεψη του Ντμπέιμπα στην Τουρκία την περασμένη εβδομάδα, το Κάιρο εξακολουθεί να λαμβάνει κλιμακωτές θέσεις και προκλητικές δηλώσεις κατά της Τουρκίας, γνωρίζοντας ότι οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ του Καΐρου και της Άγκυρας εξακολουθούν να μην βρίσκονται σε ανοδική τροχιά, που προκαλεί το προφανές ερώτημα «γιατί»;
Οικονομικά προβλήματα της Αιγύπτου ή ζήτημα καθεστώτος- λύση από την Αθήνα
Υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι η πρόσφατη επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Αιγύπτου και η ιστορική κατάρρευση της αξίας του τοπικού νομίσματος καθιστά την ικανότητα του αιγυπτιακού καθεστώτος να ελίσσεται πολιτικά πιο αδύναμη από ό,τι ήταν, και μειώνει το χώρο για αυτόν τον ελιγμό και ωθεί την Αίγυπτο να γίνει όμηρος υπολογισμών που σχετίζονται με το συμφέρον του καθεστώτος, και όχι του αιγυπτιακού κράτους.
Με άλλα λόγια, στο πλαίσιο της αναζήτησης οικονομικής βοήθειας για να απαλλαγεί από τη δύσκολη θέση του, ειδικά μετά τη μείωση της οικονομικής στήριξης που παρείχαν οι χώρες του Κόλπου, το αιγυπτιακό καθεστώς πιστεύει ότι η απόλυτη υποστήριξή του στις θέσεις της Ελλάδας κατά της Τουρκίας και των συμφερόντων της ο λιβυκός λαός, θα εξασφαλίσει την απαραίτητη οικονομική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, θεωρώντας ότι η Αθήνα είναι η πύλη αυτής της υποστήριξης.
Υπάρχουν επίσης εκείνοι που πιστεύουν ότι το υπόβαθρο της αιγυπτιακής θέσης στη Λιβύη βασίζεται στην ιδέα της προσπάθειας εκμετάλλευσης του πλούτου της Λιβύης για να απαλλάξει το καθεστώς Σίσι από τη δύσκολη θέση του.
Ωστόσο, το Κάιρο θα μπορούσε να έχει πετύχει αυτό που εξυπηρετεί το συμφέρον του αιγυπτιακού λαού, συνεργαζόμενος με τη λιβυκή κυβέρνηση και την Τουρκία, αντί να υπονομεύει τη θέση τους και να απορρίπτει το δικαίωμα του λιβυκού λαού να προστατεύει τον πλούτο και τα δικαιώματά του από τις ελληνικές φιλοδοξίες.
Το Κάιρο σήμερα είναι πιο αδύναμο από ό,τι πριν από τρία χρόνια. Εκείνη την εποχή, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, η Γαλλία και η Ρωσία σχημάτισαν ένα δίχτυ ασφαλείας για τη στήριξη που παρείχε, μέσω της Αιγύπτου, στον πραξικοπηματία Χαφτάρ.
Σήμερα, όμως, η απεμπλοκή αυτών των πλευρών από αυτό, πέρααπό την επιδείνωση της πολιτικής και οικονομικής κατάστασής τους, τα καθιστά πολύ αδύναμα για να μπορούν να αλλάξουν τίποτα από μόνα τους στην περιοχή, πέρααπό τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Κατά συνέπεια, η λύση είναι το αιγυπτιακό καθεστώς να επαναξιολογήσει τη θέση του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, με βάση ένα ρεαλιστικό όραμα.
Δρ. Αλί Χουσεΐν Μπακίρ- Πολιτικός Σύμβουλος - Ερευνητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Υποθέσεων
arabi21. com (τούρκικη ιστοσελίδα στην αραβική)