‘Think Tank’ Τουρκίας: «Η αποτυχημένη στρατηγική της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο»
Το «Κέντρο Σκέψης της Νέας Τουρκίας» ή Ινστιτούτο Στρατηγικής Σκέψης, προβαίνει σε μια ανάλυση των πολιτικών δραστηριοτήτων της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, ενάντια στην τουρκική προκλητικότητα, όσον αφορά την ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ και κατά συνέπεια της διεκδίκησης των υδρογονανθράκων της Ανατολική Μεσογείου.
Ας δούμε πως παρουσιάζει τη μελέτη του ο Sinan Tavukcu, ένας από τους ιδρυτές του Ιδρύματος Στρατηγικής Σκέψης και Έρευνας (SDAV) και πρόεδρος αυτού του ιδρύματος.
--
Επισκεπτόμενος την Ουάσιγκτον με αφορμή την 201η επέτειο από τη σύναψη των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης φιλοξενήθηκε στον Λευκό Οίκο από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στις 17 Μαΐου. Την επόμενη μέρα, απευθύνθηκε σε μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ στην κοινή συνεδρίαση της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας.
Ο Μητσοτάκης, ο πρώτος Έλληνας Πρωθυπουργός που μίλησε στο Συνέδριο, καταχειροκροτήθηκε 37 φορές, εκ των οποίων οι 10 όρθιοι, στην 42λεπτη ομιλία του. Τα μέλη του Κογκρέσου χειροκρότησαν 5 φορές τον Μητσοτάκη για τα λόγια του για την Κύπρο και την Τουρκία. Στην πραγματικότητα, οι Αμερικανοί γερουσιαστές έβαζαν με χειροκροτήματα την Ελλάδα, που γινόταν όλο και πιο μοναχική στην Ανατολική Μεσόγειο, στο μίνι λεωφορείο (περιθώριο) για άλλη μια φορά.
Η στρατηγική της Ελλάδας να γίνει το αφεντικό της Ανατολικής Μεσογείου
Η Ελλάδα, που πήρε την Ελληνική Κυπριακή Δημοκρατία στο πλευρό της και προσπάθησε να γίνει η περιφερειακή δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου, έτεινε να συνάπτει συμμαχίες με τα περιφερειακά κράτη που είχαν εχθρότητα ή διαφωνία με την Τουρκία σε ένα έδαφος που βασιζόταν στην εχθρότητα προς την Τουρκία.
Στόχος της ήταν να περικυκλώσει την Τουρκία κατά μήκος των ακτών του Αιγαίου και της Μεσογείου, καθιστώντας την ανενεργή, στερώντας της πηγές ενέργειας άνθρακα.
Στις 5 Ιουνίου 2017 , όταν η Τουρκία στάθηκε πίσω από το Κατάρ κατά τη διάρκεια του εμπάργκο και του αποκλεισμού της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), του Μπαχρέιν και της Αιγύπτου, η Ελλάδα στράφηκε για να αξιολογήσει την αποσύνθεση που ξεκίνησε στην περιοχή με τρόπο που θα είχε ως αποτέλεσμα την υπέρ και κατά της Τουρκίας.
Η Σαουδική Αραβία ξεκίνησε την ανάπτυξη πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής συνεργασίας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), το Μπαχρέιν, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Η προκαταρκτική συμφωνία για το έργο «EastMed», που στοχεύει στη μεταφορά του φυσικού αερίου που θα εξορυχθεί από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ελλάδα μέσω Κύπρου και στη συνέχεια στην Ιταλία, υπογράφηκε στο Ισραήλ στις 20 Μαρτίου 2019 , σε συνάντηση στην οποία ήταν παρών ο Υπουργός των Η.Π.Α. Μάικ Πομπέο.
Σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 2 Ιανουαρίου 2020 , εγκρίθηκε η τελική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ και ελληνοκυπριακής διοίκησης.
Η Τουρκία απάντησε στο έργο EastMed, το οποίο στοχεύει να περιοριστεί στην Ανατολική Μεσόγειο και να εμποδίσει την πρόσβασή της σε κοιτάσματα υδρογονανθράκων, με τη Συμφωνία Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) που υπεγράφη με τη Λιβύη στις 27 Νοεμβρίου 2019 και ανακοίνωσε ότι δεν θα επιτρέψει τον αγωγό Eastmed.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι δεν αναγνωρίζει τα σύνορα της ΑΟΖ που έχουν υπογραφεί μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας.
Η Ελλάδα, της οποίας τα σχέδια στην Ανατολική Μεσόγειο καταστράφηκαν, κήρυξε τον Πρέσβη της Λιβύης στην Αθήνα, Mohammed Yunus al-Menfi ως «Persona non grata» αντιτιθέμενη σε αυτήν την κίνηση.
Αύξησε την υποστήριξή της στον πραξικοπηματία Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος διεξάγει ένοπλο αγώνα ενάντια στη νόμιμη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας στη Λιβύη.
Η Τουρκία αποφάσισε να στείλει στρατιώτες στη Λιβύη με το προεδρικό μνημόνιο που έγινε δεκτό στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας στις 2 Ιανουαρίου 2020.
Ο Χαλίφα Χαφτάρ στην Ελλάδα- Στόχος η Τουρκία
Λίγο πριν από τη Διάσκεψη του Βερολίνου που πραγματοποιήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2020 , ο Χαλίφα Χαφτάρ πήγε στην Αθήνα και συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη και τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια.
Η Ελλάδα, η οποία σκόπευε να υποβάλει στη διάσκεψη το αίτημα για ακύρωση των συμφωνιών αποκλειστικής περιοχής και ασφάλειας που υπέγραψε η κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας με την Τουρκία και την Ανατολική Μεσόγειο και να προσδώσει ανοιχτή υποστήριξη στον Χάφταρ, δεν προσκλήθηκε στη Διάσκεψη.
Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε να ξεκινήσει την επιχείρηση «Ειρήνη» -MED IRINI, στη Μεσόγειο από την 1η Απριλίου 2020. Ο πραγματικός σκοπός της επιχείρησης που ξεκίνησε η ΕΕ για τον έλεγχο του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη ήταν να ελέγξει τη θαλάσσια σύνδεση μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης και να αποτρέψει τις αποστολές όπλων στις δυνάμεις που μάχονται κατά του Χαφτάρ. Ο στόχος λοιπόν ήταν η Τουρκία.
ΑΟΖ Ελλάδας με Ιταλία και Αίγυπτο
Στις 9 Ιουνίου 2020 , η Ελλάδα υπέγραψε συμφωνία ΑΟΖ με την Ιταλία. Η πρόθεση της Ελλάδας ήταν να ακυρώσει τη συμφωνία ΑΟΖ της Τουρκίας κάνοντας παρόμοιες συμφωνίες αποκλειστικής ζώνης με τη Συνέλευση του Τομπρούκ, την Αίγυπτο και την ελληνοκυπριακή διοίκηση, η οποία υποστήριξε τον Χαλίφα Χαφτάρ στη Λιβύη.
Η Ελλάδα υπέγραψε συμφωνία ΑΟΖ με την Αίγυπτο στις 6 Αυγούστου 2020 . Η Τουρκία δήλωσε ότι αυτή η λεγόμενη συμφωνία που υπέγραψαν Ελλάδα και Αίγυπτος, που δεν έχουν αμοιβαία θαλάσσια σύνορα, είναι άκυρη για τον εαυτό της.
Το «Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου»
Στις 22 Σεπτεμβρίου 2020 , η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ιταλία και η Ιορδανία σχημάτισαν το «Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου» (EMGF) για την προώθηση της εξόρυξης και εξαγωγής πόρων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το φόρουμ, το οποίο ανακηρύχθηκε ανοιχτό σε όλες τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου που επιθυμούν να συμμετάσχουν και ότι άλλα κράτη ή οργανισμοί μπορούσαν να συμμετάσχουν ως παρατηρητές, ιδρύθηκε για να αποκλείσει την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ υπέβαλαν επίσης επίσημη αίτηση συμμετοχής στο φόρουμ στις 13 Ιανουαρίου 2021.
Η Τουρκία έχει δηλώσει ότι οποιαδήποτε απόπειρα στην Ανατολική Μεσόγειο που δεν θα εμπλέξει την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους δεν θα είναι επιτυχής και ότι οι χώρες που συμμετέχουν στο Φόρουμ κυνηγούν άδεια όνειρα.
Εν τω μεταξύ, τον Ιούνιο του 2020 , οι μονάδες του Εθνικού Στρατού της Λιβύης υπό τη διοίκηση του Χαφτάρ, που απετράπησαν από τις επιθέσεις των τουρκικών επιθετικών drones, έπρεπε να εγκαταλείψουν την Τρίπολη και να υποχωρήσουν στη Σύρτη, 500 χιλιόμετρα ανατολικά.
Με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών , η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που υπεγράφη στη Γενεύη στις 23 Οκτωβρίου 2020 και είναι ακόμη σε ισχύ, σταμάτησε η σύγκρουση μεταξύ των μερών στη Λιβύη. Με αυτό το αποτέλεσμα, ο ενθουσιασμός όλης της προσοχής που έβαλαν τον στρατηγό Χάφταρ στο πεδίο και υπολόγισαν σε επιτυχία του παρέμεινε στα όνειρά τους.
Το Φόρουμ Φιλίας και η …αυτοκρατορία φυσικού αερίου
Στις 11 Φεβρουαρίου 2021 , έγινε η πρώτη συνάντηση του «Φόρουμ Φιλίας» , όπου συμμετείχαν Ελλάδα, Κύπρος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), Αίγυπτος, Μπαχρέιν και Σαουδική Αραβία, που ονειρεύονταν μια αυτοκρατορία φυσικού αερίου που μεταφέρεται από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη. Φιλοξενήθηκε στην Αθήνα.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές σημείωσαν ότι αυτό το Φόρουμ «αποκάλυψε τη ζωτική σημασία που έπαιξε ως γέφυρα μεταξύ Μέσης Ανατολής – Ελλάδας- Βαλκανίων και της υπόλοιπης Ευρώπης».
Ο πρωθυπουργός της Λιβύης έκλεισε την πόρτα στον Μητσοτάκη
Στις 7 Απριλίου 2021, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Μητσοτάκης μετέβη στην Τρίπολη και έγινε δεκτός από τον Πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, Αμπντουλχαμίντ Ντιμπέιμπε, ο οποίος διορίστηκε πρωθυπουργός της Λιβύης με την υποστήριξη της Τουρκίας και τον Μουχάμαντ Γιουνούς Μένφι, ο οποίος διορίστηκε Πρόεδρος του προσωρινού Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, το οποίο είχε κηρύξει στην Ελλάδα ως persona non grata.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο πρωθυπουργός Ντιμπέιμπε είπε: «Θέλουμε να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με την Τουρκία. Ενεργούμε προς το συμφέρον της Λιβύης, όχι άλλων χωρών» και έκλεισε τις πόρτες στην Ελλάδα.
Ο Ντιμπέιμπε στην Τουρκία και ο Δένδιας στη Βεγγάζη
Στις 12 Απριλίου 2021 , ο Πρωθυπουργός της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης, Αμπντουλχαμίντ Ντιμπέιμπε, και οι 14 υπουργοί του πραγματοποίησαν την πρώτη τους επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία.
Την ίδια μέρα, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Δένδιας άνοιξε το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Βεγγάζη, το κέντρο της αντιπολίτευσης, και έδωσε με τον δικό του τρόπο μήνυμα στην κυβέρνηση της Τρίπολης.
Με τη συμμετοχή ειδικών δυνάμεων από την Αίγυπτο, την Ελλάδα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Σαουδική Αραβία, πραγματοποιήθηκε η κοινή στρατιωτική άσκηση «Ηρακλής 21», που ξεκίνησε στην περιοχή του Πυράμου που φιλοξένησε η Ελλάδα στις 23 Σεπτεμβρίου. Η Ελλάδα πίστευε ότι μετέφερε τις σχέσεις που είχε δημιουργήσει σε μια στρατιωτική περιφερειακή συμμαχία.
Η στρατηγική της Ελλάδας για την Ανατολική Μεσόγειο έσκασε στα χέρια της
Ωστόσο, με την επίσκεψη του διαδόχου των ΗΑΕ, Μοχάμεντ μπιν Ζαΐντ, στην Τουρκία στις 24 Νοεμβρίου 2021 , τον οποίο η Ελλάδα βλέπει ως στρατιωτικό και πολιτικό σύμμαχο, ξεκίνησε μια νέα διαδικασία στην περιοχή.
Μέχρι το 2022, οι σχέσεις των ΗΑΕ, της Σαουδικής Αραβίας, του Ισραήλ και της Αιγύπτου με την Τουρκία άλλαξαν ξαφνικά κατεύθυνση, όπως πολλοί αναλυτές δεν προέβλεπαν.
Με την υποστήριξη της Γαλλίας και των ΗΠΑ, ο ρόλος που προσπάθησε να αναλάβει η Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο κατέστη μάταιος σε σύντομο χρονικό διάστημα με τις διαδοχικές κινήσεις της Τουρκίας.
Οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξη τους στον EastMed
Ήταν μεγάλη απογοήτευση για την Ελλάδα όταν οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν στην Ελλάδα, το Ισραήλ και την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση (GCA) στις 12 Ιανουαρίου 2022 ότι απέσυρε την υποστήριξή τους από τον Αγωγό Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EastMed) με την αιτιολογία ότι ήταν δεν είναι οικονομικά βιώσιμος.
Με την επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στις 14-15 Φεβρουαρίου 2022 , μετά από πρόσκληση του πρίγκιπα Zayed , οι σχέσεις έχουν ανέβει σε πολύ υψηλό επίπεδο προς την κατεύθυνση της στρατηγικής συνεργασίας.
Με την επίσκεψη του προέδρου του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ, τον οποίο η Ελλάδα θεωρεί βασικό εταίρο στο έργο , στην Άγκυρα στις 9 Μαρτίου 2022 , οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ εισήλθαν σε περίοδο άμβλυνσης. Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα ατζέντας αυτής της ιστορικής επίσκεψης, για την οποία ο Πρόεδρος Ερντογάν είπε ότι πίστευε ότι θα ήταν μια νέα καμπή στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ, ήταν η μεταφορά ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας.
Αυτή η θετική ατμόσφαιρα αντικατοπτρίστηκε και στις σχέσεις με την Αίγυπτο. Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αίγυπτο το 2013, οι σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου επιδεινώθηκαν και οι διπλωματικές σχέσεις περιορίστηκαν στο επίπεδο του επιτετραμμένου. Η δηλωτική δικαιοδοσία της ΑΟΖ της Αιγύπτου στην Ανατολική Μεσόγειο περιοριζόταν στα νότια σύνορα της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, την οποία η Τουρκία δήλωσε στον ΟΗΕ το 2019 και στη συνέχεια - εγκαταλείποντας την πολιτική υποστήριξης του Χαφτάρ, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία - δεν αντιτάχθηκε στην τουρκική πολιτική στη Λιβύη και οι σχέσεις άρχισαν να εξομαλύνονται.
Στις 7 Απριλίου 2022 , το επίπεδο των διπλωματικών σχέσεων αυξήθηκε με τον διορισμό από την Τουρκία πρέσβη στο Κάιρο ως επιτετραμμένου.
Ο Ερντογάν στη Σαουδική Αραβία
Η επίσημη επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στη Σαουδική Αραβία στις 29-30 Απριλίου 2022 ήταν πολύ σημαντική από όλες τις απόψεις. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης επετεύχθη συμφωνία για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία. Μια νέα εποχή είχε ξεκινήσει με τις χώρες του Κόλπου.
Μια εκπληκτική διαδικασία γινόταν στην περιοχή. Με την έναρξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, φάνηκε ότι οι λεγόμενοι σύμμαχοι της Ελλάδας, οι εν λόγω χώρες, ήρθαν πιο κοντά στην Τουρκία και άρχισαν να ακολουθούν εξωτερική πολιτική παράλληλη με την Τουρκία, αντίθετη με τις πολιτικές των ΗΠΑ. Μάλιστα, αποτυπώθηκε στα ΜΜΕ ότι οι διάδοχοι των ΗΑΕ και της Σαουδικής Αραβίας δεν σήκωσαν το τηλέφωνο του προέδρου των ΗΠΑ.
Ο αρχηγός της Ριζοσπαστικής Αριστερής Συμμαχίας (ΣΥΡΙΖΑ), ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξης Τσίπρας, περιέγραφε την έκρηξη της στρατηγικής περικύκλωσης της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, την οποία η Ελλάδα είχε κατασκευάσει από κοινού με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, σε δηλώσεις του στις 7 Απριλίου 2022.
Συμφωνία και Βάσεις Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ - Ελλάδας
Το ελληνικό κοινοβούλιο ενέκρινε την τελική έκδοση της «Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας» (MDCA), η οποία προκάλεσε διαμαρτυρίες στη χώρα, στις 13 Μαΐου 2022 , πριν από την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ, η οποία επέτρεψε το άνοιγμα νέων στρατιωτικών βάσεις στη χώρα.
Με την κυρωμένη συμφωνία, κατανεμήθηκαν στις ΗΠΑ εκτός από την υφιστάμενη βάση έγκαιρης προειδοποίησης, η Ναυτική Βάση Σαλαμίνας, οι αεροπορικές βάσεις Καστέλι, Καλαμάτα και Ανδραβίδα στην Ελλάδα, το αρχηγείο Γιαννούλη στην Αλεξανδρούπολη, το πεδίο βολής στο Λιτόχωρο και το Στρατηγείο Γεωργούλα γύρω από το Στρατιωτικό Αεροδρόμιο Στεφανοβίκειο. Με τη συμφωνία θα επεκταθεί η περιοχή της Ναυτικής Βάσης της Σούδας στην Κρήτη.
Στην ομιλία του στη Βουλή πριν από αυτή τη συμφωνία, ο Μητσοτάκης είπε, «Το κείμενο της συμφωνίας που ζητάμε για επικύρωση περιγράφει μια νέα πραγματικότητα . Οι ΗΠΑ επεκτείνουν την παρουσία τους στην Ανατολική Μεσόγειο και η χώρα μας γίνεται ο πιο ξεκάθαρος εταίρος και συνομιλητής. των ΗΠΑ στην περιοχή».
Το μεγαλύτερο μέρος της στρατιωτικής συσσώρευσης που έγινε από τις ΗΠΑ στη Δυτική Θράκη για την άσκηση Defender Europe 2021 αφέθηκε στην περιοχή στο τέλος της άσκησης.
Γίνεται αντιληπτό ότι με την τελευταία συμφωνία αυξήθηκε η συσσώρευση των ΗΠΑ στα τουρκικά σύνορα από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κρήτη και ήθελε να περικυκλωθεί ολόκληρη η ακτή του Αιγαίου.