Τρομάζουν τά σενάρια καταβυθίσεως τῆς παγκόσμιας οἰκονομίας σέ ὕφεση

 

Κρίσιμη ἡ Σύνοδος Κορυφῆς τῆς ΕΕ παρουσίᾳ Μπάιντεν γιά τήν ἐπιβολή ἐμπάργκο στό πετρέλαιο – Μέ ποιά χρεωκοπία ἀπειλεῖται ἡ Ρωσσία

Τοῦ Μανώλη Κοττάκη

ΣΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ, ὅταν ὁ ὁρίζοντας σκοτεινιάζει καί τά δεδομένα δέν εἶναι ἐπαρκῆ, προσφεύγουμε πάντοτε στούς εἰδικούς. Στούς τεχνοκράτες. Στούς εἰδήμονες. Σέ ὅσους γνωρίζουν. Καί τά δύσκολα μέ τόν πόλεμο ἀρχίζουν μόλις τώρα. Τώρα πού θά συνεδριάσει ἡ ἔκτακτη σύνοδος κορυφῆς τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως παρουσίᾳ τοῦ Προέδρου τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν Τζό Μπάιντεν προκειμένου νά κλιμακώσει τίς κυρώσεις κατά τῆς Ρωσσίας καί νά ἐξετάσει τό ἐνδεχόμενο τῆς ἐπιβολῆς ἐμπάργκο στήν ἐξαγωγή ρωσσικοῦ πετρελαίου καί στό ἔδαφος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Θά πρόκειται γιά μία ὁριακή στιγμή τοῦ πολέμου, καθώς ἡ Εὐρώπη μέ τήν παρότρυνση τῆς Ἀμερικῆς ἡ ὁποία ἔχει λάβει ἤδη ἀντίστοιχη ἀπόφαση, δείχνει ἀποφασισμένη νά πυροβολήσει τά πόδια της καί τούς λαούς της. Ὁριακή στιγμή ἐπίσης, γιατί μέ βάση τήν ἱστορική ἐμπειρία ἡ ἀπόφασις αὐτή θά ἐκτινάξει τίς διεθνεῖς τιμές προμήθειας πετρελαίου καί θά ἀποτελέσει ἴσως τήν αἰτία γιά νά προκληθεῖ ἀνεπανόρθωτη βλάβη στήν παγκόσμια οἰκονομία, ἡ ὁποία προσπαθεῖ νά σταθεῖ στά πόδια της μετά τό διετές σόκ τῆς πανδημίας.

Μέ τίς σκέψεις αὐτές λοιπόν κάλεσα στό τηλέφωνο ἕναν κορυφαῖο οἰκονομικό παράγοντα τῆς πατρίδας μας, ἀναλυτή, ὁ ὁποῖος γνωρίζει καλά τίς διεθνεῖς ἀγορές καί ὀσμίζεται τίς συνέπειες πού θά ἐπιφέρουν στήν παγκόσμια οἰκονομία οἱ εὐρωατλαντικές ἀποφάσεις πού θά ληφθοῦν παραμονές τῆς ἐθνικῆς μας ἐπετείου τῆς 25ης Μαρτίου. Ὁ ἄνθρωπος ἦταν εἰλικρινής. Μοῦ ἔκανε μία ἀναδρομή στό πῶς συμπεριφέρθηκε στό παρελθόν ἡ παγκόσμια οἰκονομία καί ποῦ κινήθηκε ἡ τιμή τοῦ πετρελαίου ἀνά βαρέλι στίς προηγούμενες παγκόσμιες κρίσεις τῆς ἐνέργειας πού ἔζησε ὁ πλανήτης μας. Ὅπως μοῦ θύμισε, στήν πετρελαϊκή κρίση τοῦ 1973 ἡ τιμή τοῦ βαρελιοῦ ἐκτοξεύθηκε ἀπό τά τρία στά 12 δολλάρια καί αὐξήθηκε ἔτσι κατά 300%! Στήν κρίση τοῦ 1979 ἡ τιμή τοῦ βαρελιοῦ αὐξήθηκε ἀπό τά 15 στά 30 δολλάρια, δηλαδή κατά 100 %. Στήν ἐνεργειακή κρίση πού ἄρχισε τό 2021 ὅταν πιστέψαμε ὅτι διαφαίνεται τό τέλος τῆς πανδημίας, ἡ τιμή τοῦ βαρελιοῦ ἀπό 75 δολλάρια ἐκτοξεύθηκε στά 100 ἕως 110. Ὡστόσο σύμφωνα μέ τούς ὑπολογισμούς πού γίνονται αὐτήν τήν στιγμή, ἐάν ἡ Σύνοδος Κορυφῆς ἀποφασίσει νά ἐπιβάλει καί αὐτή ἐμπάργκο στό ρωσσικό πετρέλαιο τότε ἡ τιμή στήν ὁποία ἐκτιμᾶται ὅτι θά ἐκτοξευθεῖ ὁ μαῦρος χρυσός σέ πρῶτο χρόνο θά φθάσει τά 140 δολλάρια. Δηλαδή αὔξηση κατά 50% ἐπίσης, ὅπως περίπου συνέβη τό 1979.

Προφανῶς μία τέτοια ἀπόφασις θά πιέσει δραματικά τά ἔσοδα τῆς Ρωσσικῆς Ὁμοσπονδίας, καθώς ἐκτιμᾶται ὅτι μέσα σέ μία βραδιά ὁ Πούτιν θά χάσει τό μισό ποσό ἀπ’ ὅσο ἐκτιμοῦσε ὅτι θά κερδίσει ἀπό τήν διακίνηση πετρελαίου φέτος στόν πλανήτη. Γράφουμε τά μισά, διότι ἀκόμα δέν ἔχουμε καθαρή εἰκόνα πῶς θά συμπεριφερθοῦν ἡ Κίνα καί ἄλλες ἀναδυόμενες χῶρες τῆς Ἀνατολῆς οἱ ὁποῖες σέ καιρούς πού χρειάζονται φθηνή ἐνέργεια γιά νά ἀναπτυχθοῦν περισσότερο ἔναντι τῆς Δύσεως, θά ἔχουν τήν εὐκαιρία ἄν τό ἐπιθυμοῦν νά ἀποκτήσουν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου σέ φτηνότερες τιμές.

Ὅπως καί νά ἔχει πάντως, ἡ Ρωσσική Ὁμοσπονδία τοῦ Πούτιν θά πληγεῖ ἀνεπανόρθωτα ἀπό μιά τέτοια ἀπόφαση τῆς συνόδου κορυφῆς τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως, ἐνῶ μεγάλος κερδισμένος τόσο σέ πολιτικό ὅσο καί σέ οἰκονομικό ἐπίπεδο θά εἶναι ὁ Πρόεδρος Μπάιντεν, ὁ ὁποῖος θά ἀτενίσει μέ μεγάλη αἰσιοδοξία τίς ἐνδιάμεσες ἐκλογές. Σέ οἰκονομικό ἐπίπεδο ἐννοεῖται ὅτι θά αὐξηθοῦν οἱ ἐξαγωγές τοῦ ἀμερικανικοῦ πετρελαίου. Ἄν τυχόν ὅμως αὐξηθεῖ ἡ τιμή τοῦ βαρελιοῦ στά 140 δολλάρια καί ἡ κρίσις αὐτή διαρκέσει γιά τοὐλάχιστον ὀκτώ μῆνες, τότε κυρίως ἡ Εὐρώπη ἀλλά καί μεγάλο τμῆμα τῆς παγκόσμιας οἰκονομίας θά ἐξέλθει βαριά τραυματισμένο ἀπό αὐτήν τήν ἀπόφαση. Καί τοῦτο, διότι ἡ Εὐρώπη θά πιέσει τό ἐλατήριο τῆς ἀναπτύξεως πού ἑτοιμαζόταν νά ἐκτιναχθεῖ μετά τήν πανδημία ἐνῶ εἶναι βάσιμοι οἱ φόβοι ὅτι ἡ ἤπειρός μας ἀλλά καί ἄλλες περιοχές τοῦ πλανήτη θά ζήσουν φαινόμενα ἀνάλογα μέ ὅσα ἔζησε ὁ κόσμος στήν πετρελαϊκή κρίση τῆς δεκαετίας τοῦ 1970. Προσοχή ὄχι τοῦ 1979, τοῦ 1970.

Ἡ σημερινή ἀνάπτυξις εἶναι πολύ πιθανόν νά μετατραπεῖ σέ ὕφεση ἐνῶ ὁ πληθωρισμός ἐκείνης τῆς ἐποχῆς θά ἐπιστρέψει δριμύτερος. Σύμφωνα μέ τόν κορυφαῖο οἰκονομικό ἀναλυτή μέ τόν ὁποῖο συζήτησα, πολύ μεγάλες ἑταιρεῖες ἐνδεχομένως θά ἐπηρεασθοῦν ἀπό τίς ἐξελίξεις αὐτές στό ἐνεργειακό μέτωπο. Κοινῶς, γιά νά ξεπεράσει ὁ Πρόεδρος Μπάιντεν τόν σκόπελο τῶν ἐνδιάμεσων ἀμερικανικῶν ἐκλογῶν –πού βεβαίως θά μποροῦσε νά ὁδηγήσει σέ ἀκυβερνησία τήν ὑπερδύναμη– καί νά σκεπασθοῦν τά τεράστια οἰκονομικά προβλήματα πού ὑπάρχουν στήν ἄλλη Ὄχθη τοῦ Ἀτλαντικοῦ, καλεῖται ὁ συνήθης ὕποπτος, ἡ Εὐρώπη, νά πληρώσει καί πάλι τό μάρμαρο.

Ὅπως καί τό 2008 ὅταν δέν ὑπῆρχε κανένας δολοφόνος, δικτάτορας, φασίστας Πρόεδρος Πούτιν στόν ὁρίζοντα.

Τότε ἡ ὑπερδύναμις ἐξήγαγε τήν κρίση χρέους στήν Εὐρώπη. Μέ τά γνωστά ἀποτελέσματα γιά τά ὁποῖα ἔχει πικρή ἐμπειρία ὁ ἑλληνικός λαός. Ἔθεσα στόν κορυφαῖο οἰκονομικό ἀναλυτή δύο ἀκόμα ἐρωτήσεις. Ἡ πρώτη ἀφορᾶ τήν ἐνδεχόμενη κήρυξη τῆς Ρωσσίας σέ χρεωκοπία. Καί ἡ δεύτερη ἀφορᾶ βεβαίως τήν πατρίδα μας. Τίς ἐπιπτώσεις πού θά ἔχει σέ μιά ταλαιπωρημένη οἰκονομία καί σέ ἕναν ταλαιπωρημένο λαό ὅπως ὁ ἑλληνικός ἡ ὑπερβολή τοῦ ἐμπάργκο στό πετρέλαιο. Ὅσον ἀφορᾶ τό πρῶτο, ἡ ἀπάντησίς του μέ ἐξέπληξε. Ὅπως μοῦ εἶπε, τό 1998 ἡ Ρωσσική Ὁμοσπονδία ἀναγκάσθηκε νά κηρύξει χρεωκοπία καθώς δέν μποροῦσε νά ἀποπληρώσει τά 70 δισεκατομμύρια δολλάρια χρέος πού εἶχαν συνάψει ὅλες μαζί οἱ τέως σοσιαλιστικές δημοκρατίες τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως. Τό ὑπαινίχθηκε ἄλλως τε καί ὁ Ρῶσσος Πρόεδρος στό διάγγελμα μέ τό ὁποῖο κήρυξε τόν πόλεμο. Ἐμεῖς πληρώσαμε τά χρέη τῆς Οὐκρανίας καί ἐκείνη κράτησε τίς ὑποδομές πού χτίσαμε ὅταν ἤμασταν ὅλοι μαζί, εἶπε σέ ἐλεύθερη μετάφραση.

Σήμερα τά πράγματα εἶναι ἐντελῶς διαφορετικά σέ σύγκριση μέ τό 1998. Ὅπως εἰπώθηκε, αὐτήν τήν φορά ἡ Ρωσσία κινδυνεύει στήν χειρότερη περίπτωση γιά αὐτήν, μέ αὐτό πού ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μάθαμε καλά στά μνημόνια γιατί κινδυνεύσαμε ἀπό αὐτό, καί ὀνομάζεται πιστωτικό γεγονός. Δέν τό ζήσαμε ἀκριβῶς. Ζήσαμε ὅμως αὐτό πού ὀνομάσθηκε ἐξ αἰτίας τοῦ κουρέματος τῶν ὁμολόγων ἐπιλεκτική χρεωκοπία. Selective default. Ἀκούσαμε αὐτήν τήν ὁρολογία τότε ἀπό τά χείλη τοῦ Εὐάγγελου Βενιζέλου. Ὁ ἀναλυτής μοῦ αἰτιολόγησε τήν πρόβλεψή του αὐτή –διότι περί προβλέψεως πρόκειται πού θά ἀναμένει τήν ἐπιβεβαίωσή της– ὡς ἑξῆς: τό ρωσσικό χρέος σέ ξένο νόμισμα ἀνέρχεται αὐτή τή στιγμή σέ 50 δισεκατομμύρια δολλάρια. Ἡ Ρωσσία διακρατεῖ στά ἀποθεματικά της τριακόσια δισεκατομμύρια δολλάρια καί 200 δισεκατομμύρια σέ χρυσό.

Ἄν οἱ ἐμπορικές τράπεζες τῆς ἀρνηθοῦν τήν πληρωμή στούς πιστωτές της δικαιοῦται νά προσφύγει σέ διεθνῆ δικαστήρια γιά τήν δικαίωσή της καθώς ἡ ἀδυναμία πληρωμῆς τῶν πιστωτῶν της δέν θά ὀφείλεται στήν ἴδια ἀλλά σέ κυρώσεις. Ἐκεῖ βασίζει τήν πρόβλεψή του ὁ ἀναλυτής γιά τήν κήρυξη τῆς Ρωσσικῆς Ὁμοσπονδίας σέ ἐπιλεκτική χρεωκοπία καί ὄχι σέ πλήρη χρεωκοπία. Τά πράγματα θά ἀλλάξουν γιά τήν Εὐρώπη ἐάν ὁ πόλεμος σταματήσει σέ ἕνα μῆνα ἀπό τώρα καθώς θά ἔχει περισσότερες δυνατότητες νά γλυτώσει τήν δραματική μείωση τῆς ἀναπτύξεως σέ πρώτη φάση καί τήν ὕφεση σέ δεύτερη. Βεβαίως δέν θέλουμε νά σκεφτόμαστε τήν πιθανότητα τῶν ρωσσικῶν ἀντι-κυρώσεων σέ περίπτωση πού ἐπιβληθεῖ ἐμπάργκο στήν διακίνηση τοῦ πετρελαίου. Εὐχόμαστε αὐτές νά μήν περιλαμβάνουν τήν διακοπή τῆς ροῆς τοῦ φυσικοῦ ἀερίου πρός ὅλη τήν Ἕνωση. Θά εἶναι ἐφιαλτικό.

Ὅσον ἀφορᾶ πάντως τά ἑλληνικά πράγματα, εἶναι ξεκάθαρο καί ἀποτελεῖ πλέον ἐκτίμηση ὅλων ὅτι οἱ ἐκλογές πᾶνε πίσω, ἀπό Σεπτέμβριο, καί βλέπουμε! Αὐτό πού δέν πάει πίσω ὅμως εἶναι οἱ δραματικές συνέπειες πού θά ὑπάρξουν στήν ἑλληνική οἰκονομία τόσο ἀπό ἕνα ἐμπάργκο στό πετρέλαιο ὅσο καί ἀπό μία ἐπισιτιστική κρίση ἄν ὁ πόλεμος διαρκέσει περισσότερο. Σημασία σ’ αὐτή τήν περίπτωση δέν ἔχει πότε θά γίνουν ἐκλογές ἀλλά πόσο θά κρατήσει ἡ κρίσις καί πῶς θά τήν διαχειρισθεῖ ἡ Κυβέρνησις. Στήν φάση πού διανύουμε σήμερα προφανῶς ἡ ὀργή τῆς διεθνοῦς κοινῆς γνώμης κατευθύνεται συντριπτικά καί ἐπιδέξια ἐναντίον τῆς Ρωσσικῆς Ὁμοσπονδίας ἡ ὁποία χρεώνεται λόγῳ τῆς εἰσβολῆς στήν Οὐκρανία ὅλες τίς εὐθῦνες. Ἐάν ὅμως ἡ οἰκονομική κρίσις διαρκέσει πολύ περισσότερο ἀπό τόν πόλεμο καί ἀρχίσουν κι ἄλλες ἁψιμαχίες σέ περιοχές τοῦ πλανήτη ὅπως τά Βαλκάνια καί ἡ Ταϊβάν, τότε οὐδείς γνωρίζει σέ ποιόν θά χρεώνουν τήν εὐθύνη γιά τυχόν κατρακύλα τῆς παγκόσμιας οἰκονομίας οἱ πολῖτες σέ ἕνα χρόνο ἀπό τώρα. Εἰδικά σέ μιά χώρα σάν τήν Ἑλλάδα τῆς ὁποίας ὁ λαός εἶναι πολύ ἔμπειρος, καί σύμφωνα μέ διεθνεῖς δημοσκοπήσεις ὅπως ἡ τελευταία τοῦ Politico δείχνει νά ἀπορρίπτει τήν κυρίαρχη ἀνάγνωση τῶν γεγονότων ὅπως αὐτή πλασάρεται ἀπό ἄλλα κέντρα ἀποφάσεων καί νά διατηρεῖ ἰσχυρότατες ἐπιφυλάξεις γιά τό βασικό ἀφήγημα. Ὁ χρόνος θά δείξει τελικά. Ἀλλά εἶναι τόσο μεγάλη ἡ ρευστότητα πού ἐπικρατεῖ σήμερα παγκοσμίως καί τοπικῶς, ὥστε νά θεωρεῖται λίαν παρακινδυνευμένη οἱαδήποτε πολιτική καί οἰκονομική πρόβλεψις γιά τήν χώρα μας στό μέλλον. Ἀκόμη καί οἱ κανόνες τοῦ πολιτικοῦ παιχνιδιοῦ ἀκόμη καί τοῦ ἐκδοτικοῦ πού ἐπιχειροῦνται νά ἀλλάξουν σήμερα μέ νέους νόμους καί τροπολογίες, μπορεῖ νά θεωροῦνται τότε ξεπερασμένοι. Διότι, ὡς γνωστόν, στό Δίκαιο πού νομοθετεῖται ἀπό τό κοινοβούλιο αὐτό πού καθρεφτίζεται εἶναι οἱ κυρίαρχοι πολιτικοί καί κοινωνικοί συσχετισμοί. Ὅταν ἀνατρέπονται δραματικά οἱ ἰσορροπίες, ἀχρηστεύονται καί οἱ κανόνες.