Οσάμα, κέρδισες...

Πριν από λίγο καιρό ανέκτησα ύστερα από πολλά χρόνια την ντουλάπα που είχα στο εφηβικό και φοιτητικό δωμάτιο μου. Ανοίγοντας την για να την καθαρίσω, είδα διάφορα κολλημένα αποκόμματα στο δεξί της φύλλο. Θα περίμενε κανείς να είναι αποκόμματα από εισιτήρια συναυλιών, φωτογραφίες από την πενθήμερη ή κανένα εξώφυλλο από το Σούπερ Κατερίνα. Και όμως, όχι, ήταν κακοκομμένα δημοσιεύματα της... επομένης του χτυπήματος στους Δίδυμους Πύργους.

20 χρόνια μετά, οπότε ανάμεσα στα πουκάμισα και στα παντελόνια βρήκα στην ουσία ένα γράμμα από τον 18χρονο εαυτό μου, μια σημείωση ότι τότε μας συνέβη κάτι συνταρακτικό, μια τομή στην ιστορία, ή καλύτερα την πληροφορία ότι ο αιώνας αυτός ξεκίνησε κυριολεκτικά και χαρακτηρίζεται από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001.

Ενώ μπορείς να μιλήσεις στον εαυτό σου στο μέλλον, δυστυχώς δεν μπορείς να του απαντήσεις. Γιατί θα του έλεγα ότι αν μετρήσεις τα κουκιά μετά από 20 χρόνια στο τέλος θα βρεις ότι όλοι χάσανε και ο μόνος που κέρδισε είναι ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και οι φανατικοί οπαδοί του. Γιατί στη μάχη του καλού με το κακό, όπως ονομάστηκε αργότερα, τελικά δεν υπήρχε το καλό.

Είναι υποθετική η συζήτηση αλλά έχει ένα ενδιαφέρον: τι θα είχε γίνει αν δεν συνέβαινε ποτέ η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους; Η εύκολη απάντηση είναι πως οι συνθήκες εκείνης της εποχής ήταν τέτοιες που με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο θα είχαμε γίνει μάρτυρες ενός παρόμοιου τραγικού γεγονότος. Για παράδειγμα στο ερώτημα-σοφιστεία, τι θα έκανες αν με κάποιο τρόπο βρισκόσουν μπροστά στον Χίτλερ μωρό, θα το σκότωνες ή θα το άφηνες να ζήσει, οι ιστορικοί απαντούν πώς ακόμα και αν γινόταν το έγκλημα η κοινωνικοοικονομική κατάσταση εκείνης της περιόδου θα βοηθούσαν στη δημιουργία ενός άλλου «Χίτλερ». Άρα, σε μια περίοδο που και στις δύο πλευρές υπήρχαν φονταμενταλιστές που επιζητούσαν μια πολιτισμική σύγκρουση, είναι σχεδόν βέβαιο πώς με κάποιο τρόπο θα την πετύχαιναν και θα έκαναν το φόβο το κυρίαρχο στοιχείο συγκρότησης της κοινωνίας μας. Φόβος για τον ξένο, φόβος για τον αλλόθρησκο, φόβος για τον διαφορετικό, φόβος για τον ομοφυλόφιλο και στο τέλος φόβος για τον απέναντι.

Λίγους μήνες πριν, τον Ιούλιο του 2001, πραγματοποιήθηκε στη Γένοβα η σύνοδος των 8 πιο αναπτυγμένων κρατών του πλανήτη (G8). Έξω από τη σάλα των συνεδριάσεων οι διαδηλώσεις κατά της παγκοσμιοποίησης είναι ογκώδεις, εντυπωσιακές και με αρκετή βία. Ο αναρχικός Κάρλο Τζουλιάνι σκοτώνεται από αστυνομικούς και γίνεται αυτόματα ένα σύμβολο μιας ολόκληρης γενιάς που αναρωτιέται με οποιοδήποτε τρόπο αν θα καταφέρει να ζήσει καλύτερα από τους γονείς της σε συνθήκες ειρήνης.Το ίδιο πράγμα δηλαδή που συζητάμε και τώρα. Το πεδίο σύγκρουσης έχει μεταφερθεί πλέον στο εσωτερικό της δυτικής κοινωνίας αφού ήδη τα σημάδια της ανισότητας είναι ορατά. Η 11η Σεπτεμβρίου έρχεται να βάλει ένα φρένο σε όλα αυτά αφού έρχεται και βάζει ένα νέο αφήγημα: «καθίστε ήσυχα στ’ αυγά σας γιατί θα έρθει να σας φάει ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και ο Μουλάς Ομάρ». Ακόμα και σε χώρες, όπως η Ελλάδα, που δεν επηρεάζονται από τη διεθνή τρομοκρατία, συστάθηκε μια νέα αντιτρομοκρατική λογική με νόμους, συστήματα ασφαλείας, που αντί να απαλύνουν το φόβο, δημιούργησαν το στρες της διαρκούς παρακολούθησης.

Αν δεν είχε γίνει η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους είναι δεδομένο πώς θα είχαν τεθεί πολύ νωρίτερα ζητήματα που μας απασχολούν τώρα. Ο τρόπος λειτουργίας των πολυεθνικών, οι φορολογικοί παράδεισοι, οι “υπέρπλούσιοι”, η αγορά εργασίας, τα κοινωνικά δικαιώματα, η ισότητα θα είχαν τεθεί σε διαφορετική βάση από ό,τι είναι ακόμα και σήμερα. Η ίδια η αριστερά, και ο κοινωνικός φιλελευθερισμός επίσης, θα είχαν περισσότερο χώρο και χρόνο να παράξουν πιο στιβαρά επιχειρήματα πάνω στην αναπαραγωγή του καπιταλισμού και δε θα «σπαταλούσαν» όλες τους τις δυνάμεις στο ν’ αντιπαρατεθούν με το φόβο. Θυμάμαι έναν καθοδηγητή της φοιτητικής αριστεράς να ωρύεται πάνω από ρακές και γαμοπίλαφα στους Αρμένους του Ρεθύμνου πώς “όλες οι ελπίδες μας ήταν ν’ αντέξει παραπάνω η Βαγδάτη ώστε να ενδυναμωθεί κι άλλο το αντιπολεμικό κίνημα.”

Η Βαγδάτη έπεσε το 2003, μαζί και το κίνημα. Από τότε η παρουσία των Αμερικανών στην περιοχή έχει κοστίσει σε χιλιάδες ζωές πολιτών και στρατιωτών. Δεκάδες εξτρεμιστικές οργανώσεις έχουν φυτρώσει σε όλο τον κόσμο. Το Ιράκ είναι διαλυμένο, το Αφγανιστάν έχει πάλι τους Ταλιμπάν, η Σαουδική Αραβία παραμένει η “Μόρντορ” της Μέσης Ανατολής, η Γάζα το πιο επικίνδυνο μέρος να ζεις, η Συρία διαλυμένη, η Υεμένη ένα άντρο τρομοκρατών, η Τουρκία καταρρέει οικονομικά και δημοκρατικά, η Ευρώπη ένας αργός μηχανισμός ανάμεσα σε δεξιά και ακροδεξιά, η Αμερική πιο διαιρεμένη από ποτέ.

Σίγουρα, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και οι θαυμαστές του, δε θα φανταζόντουσαν ούτε στο πιο τρελό τους όνειρο ότι 20 χρόνια μετά θα είχε τόσο μεγάλη επιτυχία το έργο τους. Ότι παραμένουν ακόμα μια απειλή. Ένα φάντασμα πάνω από τα κεφάλια μας. Ότι κέρδισαν. Ίσως, αν παραδεχόταν και ο “άξονας του καλού” την ήττα του, θα έβρισκε και τον τρόπο να περάσει στην εποχή των διορθώσεων...