Εμβόλιο: Ελεύθερο... αλλά υποχρωτικό - Τρεις δικηγόροι απαντούν

Το αντι-covid εμβόλιο θα είναι ή όχι υποχρεωτικό; Μπορεί η Πολιτεία, εάν διαπιστώσει ανησυχητικού βαθμού αποχή, να το επιβάλει δια νόμου; Στην περίπτωση του SARS -Cov -2 φαίνεται να συντρέχει η βασική προϋπόθεση για τη συνταγματικότητα της νομοθετικής πρόβλεψης υποχρέωσης εμβολιασμού, δηλαδή η ανάγκη προστασίας της υγείας του κοινωνικού συνόλου λόγω της υψηλής μολυσματικότητας της νόσου Covid - 19. Αλλωστε, μόνον ο σκοπός αυτός μπορεί να καταστήσει, εν προκειμένω, ισχυρά νομικό τον υποχρεωτικό εμβολιασμό.

Οσοι, όμως, διατηρούν ενδοιασμούς για την ασφάλεια των εμβολίων, και όπως αποδεικνύεται δεν είναι λίγοι, μπορούν να αντιδράσουν πρακτικά και να κατοχυρωθούν και νομικά;

Ο εμβολιασμός, ως ιατρική πράξη με πιθανές παρενέργειες, προϋποθέτει συναίνεση του ατόμου.

Μήπως, λοιπόν, η τήρηση της υποχρέωσης εμβολιασμού διασφαλιστεί με έμμεσο τρόπο, πχ με διοικητικές κυρώσεις ή με θέσπιση περιορισμών στην απόλαυση ορισμένων θεμελιωδών δικαιωμάτων;

Τρεις κορυφαίοι, διακεκριμένοι νομικοί καταθέτουν στην «Π» την άποψή τους.

ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: «Η ιδιωτικότητα δεν μπορεί να υπερκεράσει τη συλλογικότητα»

«Δεν υπάρχει νόμος που να υποχρεώνει ρητά τους Έλληνες πολίτες να εμβολιαστούν με το εμβόλιο κατά του κορονοϊού. Τι θα συμβεί συνεπώς με αυτούς που θα το αρνηθούν και θα κυκλοφορούν ανάμεσα στους εμβολιασμένους ως κινούμενες «βόμβες» που μπορεί να εκραγούν οποτεδήποτε, απροειδοποίητα;

Από ό,τι γνωρίζουμε, γίνονται σχετικές συζητήσεις από τα νομικά επιτελεία των κρατών - μελών, εν μέσω της πανδημίας, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να υπάρχει αποτέλεσμα. Και τούτο είναι ιδιαίτερα δυσχερές διότι η ενδεχόμενη νομοθέτηση ποινών προσκρούει σε βασικές και πάγιες Συνταγματικές αρχές (δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας κ.λ.π.), αλλά και σε διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Τι θα γίνει λοιπόν; Θα τιναχθεί στον αέρα η παγκόσμια υγεία επειδή δεν υπάρχει ρητό νομικό πλαίσιο που να υποχρεώνει σε εμβολιασμό τους αρνητές του εμβολίου;

Ασφαλώς και όχι. Η λύση μπορεί να έλθει με την έκδοση διοικητικών πράξεων υγειονομικού ενδιαφέροντος, με βάση τις οποίες θα απαγορεύεται στον αρνητή του εμβολίου η συμμετοχή σε μία σειρά επαγγελματικών, οικονομικών, πολιτιστικών ή άλλων δραστηριοτήτων.

Για παράδειγμα, εδώ και δεκαετίες, όσοι εργάζονται στην εστίαση και σε άλλες εργασίες εν γένει υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι απαραιτήτως εφοδιασμένοι με Βιβλιάριο Υγείας, το οποίο ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα μετά από ιατρικές εξετάσεις που πιστοποιούν ότι δεν πάσχουν από μεταδοτικό νόσημα. Χωρίς το Βιβλιάριο Υγείας απαγορεύεται να εργάζονται στις συγκεκριμένες (υγειονομικού ενδιαφέροντος) εργασίες.

Αυτό το μέτρο μπορεί (και είναι Συνταγματικώς επιτρεπτό) να επεκταθεί, με τους αμέτρητους θανάτους που έχουμε λόγω της μεταδοτικότητας του κορονοϊού, σε όλο το υγειονομικό προσωπικό της χώρας, σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους που αναγκαία συνωστίζονται πολλοί άνθρωποι. Ακόμη και ένας κατεξοχήν ξωμάχος και ανεξάρτητος άνθρωπος, ένας τσοπάνης - κτηνοτρόφος που ζει στο βουνό, για παράδειγμα, ο οποίος αρνείται να εμβολιαστεί, ή αδιαφορεί γι' αυτό, μπορεί να ελεγχθεί. Να του απαγορεύεται να πουλάει το γάλα του στις μονάδες επεξεργασίας αυτού (τυροκομεία) αν δεν έχει γραπτή πιστοποίηση ότι έχει εμβολιαστεί. Το ίδιο μπορεί να ισχύσει και για τους πωλητές στις λαϊκές αγορές.

Έτσι, το Βιβλιάριο Υγείας θα επεκταθεί για όλους τους Έλληνες και θα είναι πιστοποιητικό εμβολιασμού. Μην ξεχνάμε ότι ουδέποτε και ουδείς αρνήθηκε να κάνει το εμβόλιο κατά της χολέρας προκειμένου να του επιτραπεί να ταξιδέψει σε χώρες της Λατινικής Αμερικής ή άλλα εμβόλια για χώρες της Αφρικής».

* Ο Γιάννης Παπαναστασόπουλος είναι δικηγόρος.

ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ: «Αργεί να ενσωματώσει τον κοινωνικό προβληματισμό…»

«Η εξεύρεση της χρυσής τομής, όταν αντικρούονται θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματα, ήταν πάντοτε δύσκολο εγχείρημα, καθώς ωθούσε την σχετική κρίση στα όρια νομικής και δικαιοπολιτικής απόφασης. Η ελληνική έννομη τάξη επιλύει τις διαφορές αυτές με νομικά κριτήρια, αφήνοντας όμως έτσι ορισμένες φορές αναπάντητα ερωτήματα ευρύτερου χαρακτήρα, καθώς το δίκαιο, τόσο ως παραγωγή όσο και ως εφαρμογή κανόνων, αναπόφευκτα αργεί να ενσωματώσει τον σχετικό κοινωνικό προβληματισμό και τις εξελίξεις.

Πρόσφατα το ΣτΕ, αναφορικά με την υποχρεωτικότητα του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών, απαντώντας στο επιχείρημα ότι ο εμβολιασμός δεν δύναται να έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, αλλά αποτελεί μόνον συνιστώμενη ιατρική πράξη, ενόψει και της αδυναμίας της Διοικήσεως να εγγυηθεί ότι η χορήγηση ορισμένου εμβολίου δεν θα επιφέρει σοβαρή παρενέργεια στον εμβολιαζόμενο, υιοθέτησε το ενδιαφέρον επιχείρημα ότι ενώ ο εμβολιασμός καθ' αυτός συνιστά σοβαρή παρέμβαση στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην ιδιωτική ζωή του ατόμου, είναι ανεκτός υπό την προϋπόθεση ότι τεκμηριώνεται από έγκυρα επιστημονικά, ιατρικά και επιδημιολογικά πορίσματα και ότι παρέχεται δυνατότητα εξαίρεσης από τον εμβολιασμό σε ειδικές ατομικές περιπτώσεις, για τις οποίες αυτός αντενδείκνυται.

Βλέπουμε εν τη γενέσει του το επόμενο πεδίο νομικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης: την επιστημονική τεκμηρίωση και τις πιθανές εξαιρέσεις. Η πεμπτουσία της υπόθεσης, που μας αφορά όλους, είναι με ποιά όπλα προσέρχεται η κάθε πλευρά στην αντιπαράθεση».

* Ο Αχιλλέας Παπουτσάκης είναι δικηγόρος.

ΠΑΣΧΑΚΗΣ: «Διαφανής αξιολόγηση, τεκμηριωμένη ενημέρωση...»

«Εμβολιασμός, η αρχή του τέλους της σκοτεινής αυτής περιόδου της πανδημίας. Πρόκειται για μια βεβαιότητα, η οποία, όμως, όπως σχεδόν όλες, εγείρει και μία σειρά από ερωτήματα, σύμφυτα με την ιδιότητα της ανθρώπινης φύσης να αμφισβητεί τα πάντα. Εδώ θα μας απασχολήσουν τα νομικά. Μπορεί να γίνει υποχρεωτικός ο εμβολιασμός για όλους; Απάντηση: Μπορεί, αλλά αν γίνει κάτι τέτοιο, θα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το άρθρο 5 του Συντάγματος αλλά και με άλλες διατάξεις νόμου που κατοχυρώνουν ουσιαστικά, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Οι υποστηρικτές της αντίθετης άποψης θα πουν ότι το άρθρο 5 του Συντάγματος και τα δικαιώματα που αυτό κατοχυρώνει αυτοοριοθετούνται μέχρι του σημείου που δεν προσβάλλονται τα δικαιώματα των άλλων και επομένως είναι θεμιτός ο υποχρεωτικός εμβολιασμός αφού έτσι προστατεύονται τα υπόλοιπα μέλη του κοινωνικού συνόλου. Άποψη που ενώ δεν στερείται νομικών ερεισμάτων, στερείται πολιτικών, ιδίως αφού με τα έως τώρα δεδομένα το εμβόλιο δεν φαίνεται να προστατεύει από την μετάδοση. Τι θα γίνει όμως και με αυτούς που θέτουν ζητήματα ασφάλειας του εμβολίου και αρνούνται να το κάνουν; Θα μπορεί μια αεροπορική εταιρεία να αρνηθεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της σε ανεμβολίαστους; Θα μπορεί ένας εργοδότης να απολύσει τον εργαζόμενο του, αν αυτός δεν επιθυμεί να κάνει το εμβόλιο; Θα μπορεί να αρνηθεί η είσοδος σε μία πολιτιστική ή αθλητική εκδήλωση σε κάποιον που δεν έχει κάνει το εμβόλιο;

Απάντηση: Πλέουμε σε νομικά, αχαρτογράφητα νερά. Ακριβής και διαφανής αξιολόγηση των ιατρικών δεδομένων, συστηματική, πολύπλευρη, τεκμηριωμένη και διαρκής ενημέρωση όλων των πολιτών για αυτά, προστασία όχι μόνο των υγειονομικώς αλλά και των νομικώς και οικονομικώς ευπαθών ομάδων, θα πρέπει να είναι τα κύρια κριτήρια νομοθέτησης σε αυτή την περίσταση».

* Ο Περικλής Πασχάκης είναι δικηγόρος.

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΕΡΓΑΝΕΛΑΚΗ

pelop.gr