Η «υπόθεση Μποσμάν» για την εκπαίδευση

Η 15η Δεκεμβρίου 1995 ήταν μια ιστορική ημέρα για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) εφαρμόζοντας το ενωσιακό δίκαιο, που επιτάσσει την ελεύθερη μετακίνηση εργαζομένων, δικαίωσε τον Βέλγο ποδοσφαιριστή Ζαν Μαρκ Μποσμάν στην αντιδικία του με την UEFA και επέτρεψε τις χωρίς όριο μεταγραφές ποδοσφαιριστών στους ευρωπαϊκούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους, καταργώντας το μέχρι εκείνη τη στιγμή «δουλοκτητικό» σύστημα μεταγραφών.

Η 6η Οκτωβρίου 2020 θα είναι μια αντίστοιχης και οπωσδήποτε μεγαλύτερης σημασίας ημερομηνία για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ε.Ε. Η ολομέλεια του ΔΕΕ στην υπόθεση Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ουγγαρίας (υπόθεση C-66/18i) καταδίκασε την τελευταία για την τροποποίηση του νόμου που αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση του έτους 2017, πιο γνωστή και ως Lex CEU, η οποία απαγόρευσε τη λειτουργία του Κεντρικού Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου (με έδρα τις ΗΠΑ) εντός της Ουγγαρίας.

Ειδικά για την Ελλάδα οι επιπτώσεις της ιστορικής αυτής απόφασης μπορεί να είναι συνταρακτικές. Η απόφαση της μείζονος συνθέσεως του ΔΕΕ ανοίγει ανέλπιστα για τη χώρα μας τον δρόμο της κατάργησης του οπισθοδρομικού και χουντικής εμπνεύσεως κρατικού μονοπωλίου στην ανώτατη εκπαίδευση.

Με την «επαναστατική» απόφαση της 6ης Οκτωβρίου επιταχύνεται η δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μέχρι την 6η Οκτωβρίου είχε επικρατήσει η άποψη πως στα ζητήματα εκπαίδευσης η εθνική νομοθεσία, κατά κανόνα, προηγείτο του ενωσιακού δικαίου. Η απόφαση του ΔΕΕ ανατρέπει πλήρως την άποψη αυτή. Αποτελεί, επομένως, ύψιστη νομολογιακή στροφή που αμφισβητεί ευθέως την υπεροχή της «συνταγματικής ταυτότητας» ενός κράτους-μέλους έναντι του δικαίου της Ε.Ε. Αναφέρουμε τα πιο σημαντικά σημεία της απόφασης του Δικαστηρίου:

1. Κρίθηκε ότι η Ουγγαρία παραβίασε τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις διατάξεις για τη Γενική Συμφωνία για τις Συναλλαγές στον Τομέα των Υπηρεσιών (GATS). Η επίμαχη διάταξη του Lex CEU ορίζει ότι αλλοδαπό ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα επιτρέπεται να ασκεί, εντός της χώρας, δραστηριότητα παροχής διδασκαλίας που οδηγεί στην απόκτηση τίτλου σπουδών μόνον αν «η ουγγρική κυβέρνηση και η κυβέρνηση του κράτους όπου βρίσκεται η έδρα του αλλοδαπού ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος έχουν συμφωνήσει να δεσμευθούν με σύμβαση σχετική με την κατ’ αρχήν χορήγηση έγκρισης για την άσκηση δραστηριότητας στην Ουγγαρία (…)». Το ζήτημα αυτό εμπίπτει, κατά το ΔΕΕ, στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

2. Επίσης, άλλη διάταξη του ίδιου νόμου υποχρεώνει τα αλλοδαπά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα τα οποία ασκούν δραστηριότητα στη χώρα όχι μόνο να είναι αδειοδοτημένα από το κράτος της έδρας τους, αλλά επιπλέον να παρέχουν «πράγματι υπηρεσίες διδασκαλίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση» εντός του συγκεκριμένου κράτους. Κρίθηκε ότι η Ουγγαρία παραβίασε: α) Στον βαθμό που η διάταξη αυτή εφαρμόζεται στην περίπτωση των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τα οποία έχουν την έδρα τους σε τρίτη χώρα, η οποία είναι μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις διατάξεις της GATS, ενώ β) στην περίπτωση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τα οποία έχουν την έδρα τους σε άλλο κράτος-μέλος της E.E., τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 49 ΣΛΕΕ και από το άρθρο 16 της οδηγίας 2006/123/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά της Ενωσης.

Kathimerini