Ο χαοτικός κόσμος των διανομών Linux

Αν όλα αυτά τα χρόνια έβαζα στην άκρη 1 ευρώ κάθε φορά που συναντούσα την ερώτηση «ποια διανομή Linux να επιλέξω;», θα είχα ήδη μια μικρή περιουσία. Αυτό, δικαιολογημένα, είναι κάτι που απασχολεί τους ανθρώπους που αποφασίζουν να ξεκινήσουν με το Linux και βέβαια είναι κατανοητό πως αρκετοί θα πελαγώσουν με το πλήθος των διαθέσιμων διανομών και των παρελκόμενων επιλογών με τα διαφορετικά γραφικά περιβάλλοντα.

Παρά την ευρεία διάδοση του Linux την τελευταία δεκαετία και το πλήθος της σχετικής διαδικτυακής αρθρογραφίας, η κατάσταση είναι κάπως δυσνόητη ακόμα σε αυτό το θέμα, εξαιτίας μιας σειράς από παράγοντες που στην προκείμενη περίπτωση δεν έχει σημασία να αναλυθούν.

Έχοντας ήδη διευκρινίσει σε προηγούμενο άρθρο σχετικά με τα είδη των διανομών Linux, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε και ορισμένα χαρακτηριστικά δείγματα.
Διανομές γενικής χρήσης

Οι διανομές δηλαδή που είναι κατάλληλες για οικιακά μηχανήματα. Ο αριθμός τους είναι τεράστιος και, προφανώς, είναι αδύνατο να αναφερθούν όλες. Από την άλλη, δεν όλες το ίδιο —άσχετα με το αν προβάλλονται πολύ ή όχι.

Οι διανομές γενικής χρήσης αποκαλούνται συνήθως «φιλικές προς τον χρήστη» και όχι άδικα, καθώς στοχεύουν στο να είναι προσιτές από ένα μεγάλο εύρος ατόμων, χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις για τη χρήση τους.
Σημείωση
Σε «power» Windows χρήστες θα προτείναμε να αρχίσουν με τη διανομή openSUSE.

Εδώ κυριαρχούν δύο γραφικά περιβάλλοντα, το GNOME Shell και το KDE Plasma, αν και νομίζω πως οι προτάσεις που γίνονται αφορούν συνήθως προσωπικές επιλογές και συμπάθειες. Όσον αφορά το τελικό αποτέλεσμα, αυτό καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τις προεπιλεγμένες διαμορφώσεις και κατά δεύτερον από το προεπιλεγμένο λογισμικό. Το σημαντικό όμως είναι ο τελικός χρήστης να παρέμβει όσο το δυνατόν λιγότερο και να έχει από την πρώτη στιγμή ένα λειτουργικό σύστημα έτοιμο για χρήση.
Linux Mint

Θεωρώ πως το Linux Mint κατέχει τα πρωτεία σε αυτήν την κατηγορία, με το Cinnamon που αποτελεί έναν κλώνο του GNOME Shell. Στην αιχμή της τεχνολογίας, με ένα μοντέρνο μα οικείο περιβάλλον, με προεγκατεστημένες εφαρμογές όπως ο VLC Media Player και το GIMP, με βοηθήματα όπως το Redshift και με εργαλεία όπως ο εγγραφέας USB, αποτελεί μια πραγματικά αξιόλογη λύση.

Η ιστοσελίδα του Linux Mint
Kubuntu

Το Ubuntu έπεται και, σύμφωνα τουλάχιστον με τα όσα διαβάζω, πάντα ο κάθε χρήστης κάτι θα θέλει να προσθέσει ή και να αλλάξει μετά την εγκατάστασή του. Όμως η έκδοσή του με το Plasma, το Kubuntu, παραμένει ανάμεσα στις κορυφαίες επιλογές. Το ότι πλέον δεν βρίσκεται κάτω από την επίβλεψη της Canonical μάλλον θετικό αποδείχτηκε.

Μοντέρνο, εντυπωσιακό και καινοτόμο το KDE Plasma, σε συνδυασμό με το πακετάρισμα του Ubuntu, αποτελεί μια εξαιρετική διανομή καθημερινής χρήσης.

Η ιστοσελίδα του Kubuntu

Στο παιχνίδι όμως έχουν μπει και άλλοι παίκτες με προτάσεις που φαίνεται να είναι βιώσιμες, διατηρώντας σταθερούς κύκλους ανάπτυξης και πάντα με την τρέχουσα τεχνολογία. Αν και αυτές οι προτάσεις έχουν αξιόλογα στοιχεία, δυστυχώς, ακόμα δε συγκαταλέγονται στις καλύτερες δυνατές επιλογές. Έχουν να επιλύσουν κάμποσα bugs μα θα κάνουμε μια αναφορά ως επιλογές για πειραματισμό.
Bodhi Linux

Μια διανομή που «φοράει» το Enlightenment, το οποίο είναι το πρώτο πλήρες γραφικό περιβάλλον που παρουσιάστηκε. Το Bodhi το υλοποιεί καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη διανομή, ενώ έρχεται με μια σειρά ιδιαίτερων εφαρμογών καθημερινής χρήσης. Είναι έτσι δημιουργημένο ώστε να μη χρησιμοποιεί πολλούς πόρους και να μπορεί να τρέξει ικανοποιητικά ακόμα και σε υπολογιστές χαμηλότερων επιδόσεων.

Πρόκειται για μια αξιόλογη διανομή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και από αρχάριους, αν και χρειάζεται λίγο χρόνο εξοικείωσης.

Η ιστοσελίδα του Bodhi Linux
Solus και Ubuntu Budgie

To Budgie είναι μια σύγχρονη προσπάθεια που ακολουθεί τη λογική των λειτουργικών συστημάτων για συσκευές. Έχει ενσωματώσει επιτυχώς στοιχεία από διαφορετικά γραφικά περιβάλλοντα, μα παρόλα αυτά δεν πρόκειται για ένα ελαφρύ περιβάλλον.

Τις δυο πιο καλές υλοποιήσεις του τις δίνουν οι διανομές Solus, από την οποία και προήλθε το συγκεκριμένο γραφικό περιβάλλον, και Ubuntu Budgie.

Η ιστοσελίδα του Solus Η ιστοσελίδα του Ubuntu Budgie
Διανομές ειδικού σκοπού

Αυτές δεν είναι διανομές γενικής χρήσης μα έχουν δημιουργηθεί προκειμένου να καλύψουν ορισμένες πιο συγκεκριμένες ανάγκες. Προφανώς, είναι αδύνατο να μιλήσουμε για κάθε εξειδικευμένη διανομή, εντούτοις θα αναφερθούμε σε ορισμένους τομείς που είναι και οι πιο συχνά ζητούμενοι.
Tails

To «The Amnesic Incognito Live System», όπως είναι το πλήρες όνομά του, είναι μια διανομή βασισμένη στο Debian που εστιάζει στην ασφάλεια, την ανωνυμία και την ιδιωτικότητα. Ό,τι βγαίνει προς τα έξω χρησιμοποιεί το δίκτυο Tor, ενώ είναι σχεδιασμένο να τρέχει live, χωρίς να αφήνει ψηφιακά ίχνη. Περιλαμβάνει μια λίστα εφαρμογών καθημερινής χρήσης, με ορισμένα επιπλέον εργαλεία ιδιωτικότητας.

Η ιστοσελίδα του Tails
Scientific Linux

Διανομή που αναπτύσσεται από το Fermi National Accelerator Laboratory, το Scientific Linux έχει στόχο να προσφέρει μια βάση χωρίς ασυμβατότητες για συνεργασία ανάμεσα σε επιστημονικά ιδρύματα. Ως εκ τούτου, δεν περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό προεγκατεστημένου λογισμικού, παρέχει όμως ένα σετ εργαλείων για να δημιουργηθούν ειδικές εκδόσεις, κάτι που επιτρέπει σε ινστιτούτα και μεμονωμένους οργανισμούς να το προσαρμόσουν στα δικά τους μέτρα.

Η ιστοσελίδα του Scientific Linux
Musix GNU+Linux

Αυτή είναι μια διανομή με ειδίκευση σε παραγωγή μουσικής, γραφικό σχεδιασμό και επεξεργασία βίντεο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ερασιτεχνικά όσο και επαγγελματικά. Με διάρκεια στον χρόνο και σταθερή ανάπτυξη, αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά δείγματα εξειδικευμένων διανομών Linux για αυτούς τους σκοπούς.

Η ιστοσελίδα του Musix GNU+Linux
Sugar on a Stick

Το Sugar on a Stick είναι ένα spin του Fedora, δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος OLPC και συνοδεύεται από ένα όμορφο γραφικό περιβάλλον, ειδικά σχεδιασμένο για παιδιά.

Βασισμένο στη μαθησιακή πλατφόρμα Sugar Learning, είναι σχεδιασμένο για να χωράει σε ένα απλό USB stick ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιονδήποτε υπολογιστή. Πρόκειται για μια εξαιρετική δουλειά που, όπως αναφέρει η ομάδα ανάπτυξής του, η διεπαφή της βασίστηκε στον γνωστικό και στον κοινωνικό κονστρουκτιβισμό, ούτως ώστε τα παιδιά να μετέχουν στην αυθεντική εξερεύνηση και στη συνεργασία.

Η ιστοσελίδα του Sugar on a Stick
Endless OS

Και αυτή είναι μια διανομή που επικεντρώνεται στη μάθηση, μα προχωράει περισσότερο στοχεύοντας γεωγραφικές περιοχές με περιορισμούς στη διαδικτυακή συνδεσιμότητα και χαμηλά επίπεδα μόρφωσης, με σκοπό να βοηθήσει τους ανθρώπους με τη δύναμη του Διαδικτύου ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους ως και το ίδιο το προσδόκιμο αυτής.

Η ιστοσελίδα του Endless OS
Διανομές gaming

Αν και θεωρητικά είναι εξειδικευμένες διανομές, αποτελούν μια κατηγορία από μόνες τους και συνήθως χρειάζεται να αφιερώσουμε έναν υπολογιστή ειδικά για αυτόν τον σκοπό.

Προφανώς, το SteamOS είναι η πρώτη επιλογή αν είστε πελάτες της Steam. Αν δεν θέλετε να περιοριστείτε σε αυτό, υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές λύσεις που ειδικεύονται κυρίως σε παιχνίδια παλιότερων εποχών μα και σε πιο σύγχρονα. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε το RecalboxOS, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα πλήρες κέντρο ψυχαγωγίας.

Η ιστοσελίδα του SteamOS Η ιστοσελίδα του RecalboxOS
Διανομές-εργαλεία

Δεν πρόκειται για διανομές με την παραδοσιακή έννοια αλλά περισσότερο για πολύ μικρά σε μέγεθος βασικά συστήματα με προεγκατεστημένο λογισμικό που αφορά την εκάστοτε ανάγκη. Είναι δηλαδή εργαλεία που αρκεί να τα έχουμε σε ένα USB stick και να τα χρησιμοποιούμε όποτε χρειάζεται.

Μπορούν να αξιοποιηθούν για την επιδιόρθωση ή την αποκατάσταση ενός συστήματος, για την ανίχνευση κακόβουλου λογισμικού, για την επαναφορά διαγραμμένων αρχείων κ.ο.κ.

Ενδεικτικά δείγματα τέτοιων διανομών είναι το PartedMagic, το IPFire και το Clonezilla.

Η ιστοσελίδα του PartedMagic Η ιστοσελίδα του IPFire Η ιστοσελίδα του Clonezilla
Διανομές «DIY»

Μια εντελώς διαφορετική περίπτωση διανομών που απλά τη σημειώνουμε αναφορικά. Έρχονται με το αναγκαίο λογισμικό για να τρέξουν και στη συνέχεια ο χρήστης μπορεί να τις διαμορφώσει όπως επιθυμεί, δημιουργώντας ένα σχεδόν απόλυτα προσωπικό λειτουργικό σύστημα.

Τονίζουμε ότι αναφερόμαστε σε «κανονικές» διανομές και όχι σε λογισμικό που μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε ένα respin.

Οι πιο γνωστές περιπτώσεις τέτοιων διανομών είναι το LFS, το Gentoo Linux και το NixOS.

Η ιστοσελίδα του LFS Η ιστοσελίδα του Gentoo Linux Η ιστοσελίδα του NixOS
Ιδιαίτερη μνεία

Αφήσαμε για το τέλος μια υποκατηγορία των διανομών γενικής χρήσης που παρουσιάζει αυξημένη ζήτηση στις μέρες μας. Είναι οι διανομές «για τον παππού και τη γιαγιά», δηλαδή οι εξόχως «φιλικές» προτάσεις του Linux που συνδυάζουν την ευκολία στην κατανόηση και την αυξημένη χρηστικότητα «out-of-the-box».

Καλώς ή κακώς, δεν υπάρχουν αρκετές -πραγματικά αξιόλογες- τέτοιες περιπτώσεις μα νομίζω πως μπορεί να καλύψει ικανοποιητικά αυτήν την ανάγκη το Linux Mint με MATE.

Είναι μια διανομή η οποία πέτυχε απόλυτα τον στόχο της, να είναι προσιτή σε κάθε επίπεδο γνώσης. Ακολουθώντας τις εξελίξεις και τη σύγχρονη τεχνολογία, κρατάει ψηλά τα στάνταρ, ενώ με τις προεγκατεστημένες εφαρμογές και το MATE desktop δίνει ένα σύνολο πολύ απλό και φιλικό, μπορώντας να προσφέρει μια πληρέστατη εμπειρία χρήσης.
Τελικά, ποια διανομή;

Με τα παραπάνω πρέπει να έγινε σαφής ο διαχωρισμός ανάμεσα στις διανομές. Φυσικά, υπάρχουν προτάσεις που είναι κατάλληλες για πολλά διαφορετικά πράγματα, τα οποία είναι αδύνατο να αναφέρουμε εδώ, όμως στο αρχείο του os.arena θα βρείτε αρκετό τέτοιο υλικό.

Δυστυχώς, αυτό που εξακριβώνουμε είναι πως κάθε χρόνο όλο και λιγότερες διανομές ειδικού σκοπού και εργαλεία συνεχίζουν την ανάπτυξή τους, έχοντας χαθεί ορισμένες που ήταν πραγματικά διαμάντια.