Προσωπικά δεδομένα σε εποχές πανδημίας

H τεχνολογία είναι διττή και, πλέον, το γνωρίζουμε άπαντες. Το θέμα δεν είναι αν η τεχνολογία είναι «καλή» ή «κακή» μα από το ποιους εκπορεύεται αυτή ή καλύτερα ποιοι την ελέγχουν και γιατί. Και σίγουρα, αν ανοίξουμε αυτό κεφάλαιο, θα ξεφύγουμε και, πιθανότατα, θα βαδίσουμε σε απόλυτα συνωμοσιολογικά σενάρια που ξεπερνούν το πραγματικό κινούμενα στη σφαίρα του φαντασιακού.

Ένα καλό ερώτημα, όμως, που θα μπορούσε να τεθεί -ιδιαίτερα σε περιόδους σαν αυτήν που διανύουμε λόγω πανδημίας- είναι το αν η τεχνολογία θα μπορούσε να είναι ωφέλιμη για την ανθρωπότητα στεκούμενη στο πλάι της επιστήμης.

Μια σύντομη απάντηση είναι πως ναι, θα μπορούσε, αφού πλέον υπάρχουν οι δυνατότητες με την εξέλιξή της.

Μάλλον, κάπως έτσι θα μπορούσε να ερμηνευτεί και η κίνηση της Google, η οποία σύμφωνα με ανακοίνωσή της στις αρχές του Απρίλη, δήλωσε πως θα δημοσιεύει τα δεδομένα της τοποθεσίας των χρηστών της σε ολόκληρο τον κόσμο, για να επιτρέψει στις κυβερνήσεις να υπολογίσουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων κοινωνικής απομάκρυνσης, τα οποία έχουν τεθεί σε εφαρμογή προκειμένου να σταματήσουν την πανδημία του ιού COVID-19 (2019-nCoV).

Πιο συγκεκριμένα, οι αναφορές για τις κινήσεις των χρηστών σε 131 χώρες θα διατεθούν σε έναν ειδικό ιστότοπο και θα «καταγράφουν τις τάσεις των κινήσεων με την πάροδο του χρόνου γεωγραφικά».

Αυτό, πρακτικά, σημαίνει πως οι τάσεις θα δείχνουν την αύξηση ή μείωση, αντίστοιχα, των επισκέψεων κατά ποσοστιαία μονάδα σε τοποθεσίες όπως πάρκα, καταστήματα, σπίτια και χώροι εργασίας, όχι τον απόλυτο αριθμό επισκέψεων.

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, τα στοιχεία έδειξαν πως οι επισκέψεις σε εστιατόρια, καφετέριες, εμπορικά κέντρα, μουσεία ή θεματικά πάρκα έχουν πέσει κατά 88% από τα κανονικά επίπεδά τους. Τα κατά τόπους καταστήματα, πριν αρχίσει να πέφτει η επισκεψιμότητα σε αυτά κατά 72%, είχαν αρχικά μία άνοδο τζίρου 40% άμα τη ανακοινώσει των περιοριστικών μέτρων. Εν τω μεταξύ, η εργασία σε γραφεία είναι πιθανόν ισχυρότερη από την αναμενόμενη, καθώς η πτώση σε αυτόν τον κλάδο είναι πιο συγκρατημένη -λιγότερη κατά 56%.

Ποια άλλη η χρησιμότητα αυτού πέρα από το εμφανές; Αυτές αυτές οι πληροφορίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους υπαλλήλους να κατανοήσουν τις αλλαγές σε σημαντικά ταξίδια, που μπορούν να τα διαμορφώσουν και να τα καθορίσουν στις ώρες εργασίας ή να ενημερώσουν για τις προσφορές υπηρεσιών παράδοσης.

Όπως σπεύδει να διευκρινίσει η Google, μάλλον για να προλάβει τις αντιδράσεις (και λόγω των τακτικών της που πολλάκις έχουμε δει στο παρελθόν):


Δε θα υπάρχουν διαθέσιμες προσωπικές πληροφορίες, όπως η τοποθεσία, οι επαφές ή οι μετακινήσεις ενός ατόμου. Συν τοις άλλοις, οι αναφορές θα χρησιμοποιούν μια στατιστική τεχνική που προσθέτει «τεχνητό θόρυβο» στα ακατέργαστα δεδομένα, καθιστώντας πιο δύσκολη την ταυτοποίηση των χρηστών.

Από την άλλη, βέβαια, με τον εντοπισμό εμπλοκών κυκλοφορίας ή τη μέτρηση επισκεψιμότητας των Χαρτών Google, οι νέες αναφορές θα χρησιμοποιούν τα δεδομένα των χρηστών που έχουν ενεργοποιήσει το ιστορικό τοποθεσίας τους· συγκεντρωτικά, ανώνυμα.

Έχουμε δηλαδή την πανίσχυρη Google να αξιοποιεί τα εργαλεία της και να τα προσφέρει στις κυβερνήσεις οι οποίες επιθυμούν να δημιουργήσουν εφαρμογές που θα βοηθήσουν στην διαχείριση της εξάπλωσης της νόσου. Έτσι, αυτά τα δεδομένα που θα αποθηκεύονται στους servers της Google, θα μεταφέρονται σε κρατικούς servers για την εξαγωγή στατιστικών.

Αυτό είναι το ένα. Συνεχίζοντας όμως, η Google και η Apple ανακοίνωσαν συνεργασία (ναι, οι πολυεθνικές, ασχέτως των συμφεροντολογικών τους διαμαχών, τα έχουν καλά και τα υπόλοιπα περί «πολέμου» είναι για εμάς τους αδαείς). Μπορείτε να δείτε την ανακοίνωση στη σχετική σελίδα της Google και στην αντίστοιχη της Apple.

Με αυτή τους την πολυφανή συνεργασία, οι δυο εταιρείες ισχυρίζονται πως θα δημιουργήσουν μια σειρά από εργαλεία (έχει δημιουργηθεί ένα API) τα οποία έχουν σκοπό να βοηθήσουν για την παρακολούθηση της διάδοσης του ιού. Τεχνικά, αυτό σημαίνει πως θα υπάρξει διασυνδεσιμότητα ανάμεσα στα λειτουργικά τους συστήματα Android και iOS, συγκεντρώνοντας στοιχεία από επίσημες υγειονομικές αρχές σε ολόκληρο τον κόσμο.

Εν συνεχεία, αυτά τα στοιχεία θα διατεθούν ως εφαρμογές στα stores των εταιρειών (GooglePlay και iTunes). Εδώ, πρωτεύοντα λόγο θα παίξει η τεχνολογία Bluetooth, καθώς θεωρείται πως προσφέρει πιο αξιόπιστο εντοπισμό της θέσης ενός ατόμου, συγκριτικά με το σήμα κινητής τηλεφωνίας ή με το GPS. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, οι δημιουργοί των εφαρμογών θα μπορούν να ειδοποιούν τους χρήστες για την πιθανότητα να έχουν έρθει σε επαφή με κάποιον άνθρωπο ο οποίος μπορεί να έχει διαγνωστεί θετικός στον κορονοϊό.

Πρακτικά, σημαίνει πως, με την ενεργοποίηση της εφαρμογής, ένα ψηφιακό κλειδί θα μεταδίδει πληροφορίες από το ένα κινητό στο άλλο όταν αυτά θα έρχονται σε κοντινή επαφή. Στην περίπτωση που κάποιος διαγνωστεί θετικός, τότε το κλειδί του στην εφαρμογή θα προβάλει στο cloud όλες τις επαφές με τις οποίες έχει έρθει σε επαφή τις τελευταίες 14 ημέρες.

Και σε αυτήν την περίπτωση, οι Google και Apple έσπευσαν να τονίσουν πως οι ίδιες δε θα συλλέγουν προσωπικά δεδομένα ούτε οποιαδήποτε άλλη πληροφορία, μα τα δεδομένα αυτά θα είναι διαθέσιμα και για χρήση μόνο από δημόσιες υπηρεσίες υγείας και τις κατά τόπον αρχές οι οποίες διαχειρίζονται την πανδημία.

Μπορεί να πει κάποιος πως αυτά δεν είναι θετικά, ακόμα και αν λειτουργούν «προβοκατόρικα»; Προφανώς όχι. Άλλωστε, ο COVID είναι ένας ιός, ο καπιταλισμός (που πρεσβεύουν οι πολυεθνικές και οι κυβερνήσεις) είναι η πανδημία.

Το ερώτημα, όμως, είναι τι θα γίνει μετά. Σίγουρα, αυτά τα δεδομένα θα είναι πολύτιμα στατιστικά στοιχεία που θα χρησιμεύσουν σε τυχόν μελλοντική παρόμοια απειλή. Και σαφώς, ασχέτως του τι ισχυρίζονται, είναι βέβαιο πως αυτά τα δεδομένα θα παραμείνουν και στους servers των εταιρειών.

Δεν τίθεται κάποιο επιπλέον θέμα για παρακολούθηση βέβαια, αφού αυτή ούτως ή άλλως υφίσταται και χωρίς αυτά. Το θέμα είναι του τι χρήση θα έχουν. Απαντήσεις δεν έχω προσωπικά. Αν έχετε κάποια άποψη, ευχαρίστως να τη μοιραστείτε μαζί μας.