Στο ζήτημα αυτό έχουμε αναφερθεί έμμεσα και στο παρελθόν.
Έρχεται δε βίαια στο φως της δημοσιότητας με αφορμή την περίφημη επιχείρηση “ΕΙΡΗΝΗ” της ΕΕ και τις εύλογες ανησυχίες της ελληνικής πλευράς. Τα δεδομένα είναι συγκεκριμένα και οι λύσεις που έχει στη διάθεσή της -προς υιοθέτηση- η Πολεμική Αεροπορία και κατ΄ επέκταση και η ελληνική πολιτεία, είναι εφικτές οικονομικά και τεχνικά.
Για να μην βρεθούμε ενώπιον τραγικών καταστάσεων όπως έχουμε επανειλημμένα βρεθεί στο παρελθόν…
Αν θέλουμε και εμπράκτως η Ελλάδα να είναι εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο και ικανή να προασπίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Στο παρόν αφιέρωμα αναφερόμαστε στο για ποιους λόγους η Κρήτη αποτελεί ζωτικής σημασίας στόχο για την Τουρκία διαχρονικά…Γράφει ο Στέργιος Δ. Θεοφανίδης
Από την Κρήτη απογειώθηκαν τα F-16 που εξοπλισμένα με το ατρακτίδιο DB-110 παρακολούθησαν το Oruc Reis. Από εκεί θα απογειωθούν τα ελληνικά EMB-145 ΑEW&C για να καταγράψουν με το ραντάρ Erieye κάθε κίνηση σε θάλασσα και αέρα σε ακτίνα μεγαλύτερη των 350 χιλιομέτρων γύρω τους… Από εκεί θα αποπλεύσουν οι μονάδες του Πολεμικού Ναυτικού για την άμεση κάλυψη της μεγάλης θαλάσσιας έκτασης νοτιοανατολικά του διαύλου Κρήτη – Κάσος – Κάπραθος – Ρόδος.
Μένουμε σε αυτά με μία τελευταία σημείωση… Η Κρήτη αποκτά ακόμα μεγαλύτερη επιχειρησιακή αξία για την Ελλάδα -την Πολεμική Αεροπορία και το Πολεμικό Ναυτικό συγκεκριμένα- μετά την υπογραφή του μνημονίου καταπάτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μεταξύ Τουρκίας και κυβέρνησης Σαρατζ…
Η κατάρριψη τουρκικού F-100C τον Αύγουστο του 1964 αποκαλύπτει μέρος του σχεδιασμού της Άγκυρας
Όπως θα δούμε σε άλλο αφιέρωμά μας, το σύνολο των επιχειρήσεων που διεξήγαγε η ελληνική Αεροπορία στο νησί της Αφροδίτης, τόσο το 1964 όσο και το 1974, πραγματοποιήθηκε από την Κρήτη. Το ίδιο έγινε πολλά χρόνια αργότερα με τις αεροπορικές επιχειρήσεις των συμμαχικών δυνάμεων πάνω από την Λιβύη, την Άνοιξη του 2011…
Η Κρήτη ήταν και παραμένει σημαντικό εμπόδιο στα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, διαχρονικά λοιπόν. Όχι μόνο γιατί αξιοποιείται ώς βάση υποστήριξης της Κύπρου, αλλά και γιατί αποτελεί σημαντικό σταθμό ελέγχου του νοτιοανατολικού Αιγαίου και φυσικά και ιδανική βάση διεξαγωγής αεροναυτικών επιχειρήσεων σε ολόκληρη τη νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Για πρώτη φορά στα γεγονότα της Τηλλυρίας, τον Αύγουστο του 1964, αποκαλύπτεται η στοχοποίηση της Κρήτης από τους Τούρκους και κατ΄ επέκταση η ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας του νησιού και ειδικά της Σούδας (ναύσταθμος και αεροδρόμιο). Για πρώτη φορά επίσης, ομάδα αξιωματικών της Αεροπορίας θα κατέβει στην Κύπρο για την οργάνωση αποτελεσματικής αντιαεροπορικής άμυνας, στο δίκτυο της οποίας εκτός από σταθμοί ραντάρ σκοπός είναι να περιληφθούν και πυραυλικά αντιεροπορικά συστήματα. Μέχρι τότε δε, δεν υπήρχαν επιχειρησιακά σχέδια της ΕΒΑ για την Κύπρο και την Κρήτη…
Στις 8 Αυγούστου πάνω από τις ακτές της βόρειας Κύπρου θα καταρριφθεί ένα μαχητικό της F-100C της THK. O χειριστής του σμηναγός Cengiz Topel θα κατορθώσει να το εγκαταλείψει και θα συλληφθεί. Τραυματισμένος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου και υπέκυψε στα τραύματα του. Χρησιμοποιώντας το εκτινασσόμενο κάθισμα ενώ πετούσε με σχετικά μεγάλη ταχύτητα σε μικρό ύψος όταν χτυπήθηκε από αντιεροπορικά των 40 χιλιοστών (;), το αλεξίπτωτό του δεν πρόλαβε να αναπτυχθεί κανονικά.
Τα εκτινασσόμενα καθίσματα της δεκαετίας του ‘50 (1ης γενιάς όπως και αυτό του F-100 Super Sabre), δεν είχαν δυνατότητες ασφαλούς εγκατάλειψης από μηδενικό ύψος και με μηδενική ταχύτητα (zero-zero) και σε αυτό έχει αποδοθεί η απώλεια της ζωής πολλών ιπταμένων στις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60, στις τάξεις των αεροπορικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Κάνουμε αυτή τη διευκρίνιση διότι οι Τούρκοι επισήμως υποστηρίζουν ότι ο Topez δολοφονήθηκε από τους Ελληνοκυπρίους, μετά από απάνθρωπη ανάκριση…
Η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική… Σύμφωνα με τις τουρκικές πηγές ο Topez ηγείτο τετράδας μαχητικών F-100C της 112 Μοίρας (Filo), η οποία μεταξύ 1962 και 1965 και μεταξύ 1970 και 1974 έδρευε στο Εσκί Σεχίρ. Μαζί με τις 111 και 113 Filo που ήταν επίσης εξοπλισμένες με F-100C.
Η THK απέκτησε συνολικά περίπου 240 F-100C, 40 -D και περί τα 25 διθέσια εκπαιδευτικά της έκδοσης -F. Μία μικρή παρένθεση εδώ για να σημειώσουμε ότι η έναρξη των παραδόσεων των -C ως διαδικασία ξεκίνησε το 1959. Στο YouTube υπάρχει και ένα πολύ καλό σχετικό βίντεο…
Τα F-100C λοιπόν αποτελούσαν την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στην ΤΗΚ και την ελληνική Αεροπορία. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στην αριθμητική διαφορά… Αναφερόμαστε κυρίως στην ποιοτική. Το Super Sabre είχε σαφώς μεγαλύτερη ακτίνα και μεταφορική ικανότητα σε οπλικό φορτίο σε σχέση με το F-84F που είχαν αποκτήσει μέσω προγραμμάτων MAP και οι δύο Αεροπορίες.
Οι τελευταίες στιγμές του άτυχου “Φαέθων”. Οι φωτογραφίες έχουν παρθεί από τα παρακείμενα, υπό σημαία ΗΠΑ φορτηγά πλοία που περίμεναν να φορτώσουν μετάλλευμα. Το πλήρωμα του περιπολικού απάντησε στα πυρά των τουρκικών μαχητικών, χωρίς ουσιαστικά να μπορεί να ελιχθεί και πολέμησε με πείσμα μέχρι την τελευταία στιγμή.Η ελληνική Αεροπορία επιχειρώντας από τη Σούδα εκείνη την εποχή (το Καστέλι Ηρακλείου άνοιξε αργότερα…) με το κύριο επιθετικό της μαχητικό που ήταν το F-84F Thunderstreak, δεν είχε τη δυνατότητα να πλήξει στόχους στην Κύπρο.
Γιατί η ακτίνα του εν λόγω αεροσκάφους, ακόμα και με τις μεγάλης χωρητικότητας εξωτερικές δεξαμενές, ήταν οριακή και μόνο υπό ιδανικές συνθήκες (ευνοϊκοί άνεμοι, οικονομικά στοιχεία πτήσης και μεγάλο ύψος πλεύσης) μπορούσαν να επιστρέψουν στην Κρήτη.
Γιατί τα γράφουμε όλα αυτά; Γιατί στη φόρμα πτήσης του Τούρκου ιπταμένου βρέθηκαν χάρτες με πορείες, χρόνους, καθώς και προφίλ πτήσης μέχρι τη Σούδα… Η ΤΗΚ με το F-100C είχε τη δυνατότητα να χτυπήσει στόχους στην Κρήτη με τα αεροσκάφη κρούσης της να έχουν επάρκεια ασφαλείας σε καύσιμο για να επιστρέψουν στις βάσεις της στη νοτιοανατολική Τουρκία.
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η κατάρριψη του Topel έλαβε χώρα στις 8 Αυγούστου του 1964. Τα τέσσερα F-100C προσέβαλαν με πολυβόλα και ρουκέτες τα δύο περιπολικά σκάφη της Κυπριακής εθνοφρουράς “Φαέθων” και “Αρίων”.
Κατόρθωσαν να καταστρέψουν το “Φαέθων”, το οποίο δεν είχε ικανότητα ελιγμών λόγω βλάβης στη μία από τις δύο μηχανές του, σκοτώνοντας έξι μέλη του πληρώματός του. Πολυβόλησαν όμως και χωρία της περιοχής, καθώς και ένα νοσοκομείο δολοφονώντας αμάχους…
Η “συνδρομή” του συμμαχικού παράγοντα στην Τουρκία… βρετανική ΑΛΗΤΕΙΑ (ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ)
Κατά τη διάρκεια των γεγονότων στην Τυλληρία, βρετανικά μαχητικά Lightning που μεταστάθμευσαν στη βάση του Ακρωτηρίου, ενώ δεν παρεμπόδισαν τα τουρκικά μαχητικά που ρουκετοβόλησαν, βομβάρδισαν και πολυβόλησαν στόχους στο κυπριακό έδαφος και ούτε καν απογειώθηκαν για να τα αναγνωρίσουν, κυνήγησαν με πείσμα τα ελληνικά φωτοαναγνωριστικά, όπως θα δούμε σε άλλο, ξεχωριστό αφιέρωμα! Και όχι μόνο αυτό… Διενεργούσαν κατά καιρούς και κατασκοπεία σε βάρος της Ελλάδας, παρέχοντας ίσως στοιχεία και στους Τούρκους.
F-86D της 337 Μοίρας στην Ελευσίνα, στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Παρά το ότι σχεδιάστηκε ειδικά για την αναχαίτιση σοβιετικών στρατηγικών βομβαρδιστικών σε μεγάλα ύψη και με μεγάλες ταχύτητες, δεν μπορούσε να φτάσει στα επίπεδα πλεύσης του στρατηγικού φωτοαναγνωριστικού και μέσου βομβαρδιστικού Canberra. Ή τουλάχιστον, από ότι αποδείχθηκε το 1964 πάνω από την Κρήτη, χρειαζόταν ειδικό πτητικό προφίλ και προετοιμασία για να τα καταφέρει να πλησιάσει… Προσέξτε τις πρόσθετες ράγες εκτόξευσης πυραύλων Sidewinder (τότε η ονομασία του ήταν GAR-8), επάνω στους πτερυγικούς αναρτήρες, κοντά στη ρίζα της πτέρυγας.
Γιατί το λέμε αυτό; Μα γιατί είναι σε πολύ λίγους γνωστό ότι το καλοκαίρι του 1964 φωτοααναγνωριστικά Canberra της RAF, είχαν μεμονωμένα πετάξει σε μεγάλα ύψη πάνω από την Κρήτη, φωτογραφίζοντας το αεροδρόμιο της Σούδας και παρακολουθώντας σε καθημερινή σχεδόν βάση τις κινήσεις και τις μετασταθμεύσεις των αεροσκαφών της ελληνικής Αεροπορίας.
Αυτό επιβεβαίωσε σε συνέντευξη του ο Ταξίαρχος ε.α. Γιάννης Στυλιανάκης, ο δεύτερος μετά τον Κ. Κόκκα αρχηγός του ελληνικού ακροβατικού σμήνους των F-84G «Ελληνική Φλόγα». Ο Στυλιανάκης που εκείνη την περίοδο ήταν διοικητής της 337 Μοίρας Παντός Καιρού μας είχε περιγράψει τι ακριβώς είχε συμβεί:
“Επιχειρούσαμε από την αεροπορική βάση της Ελευσίνας με αεροσκάφη F-86D, ενώ η αδελφή Μοίρα, εξοπλισμένη με τον ίδιο τύπο αεροσκάφους, η 343, επιχειρούσε από την 111 Πτέρυγα Μάχης στην Αγχίαλο. Το καλοκαίρι του 1964 είχαμε κληθεί επανειλημμένα από το ραντάρ της Πάρνηθας να αναγνωρίσουμε ένα άγνωστο αεροσκάφος που πετούσε σε μεγάλο ύψος πάνω από την Κρήτη και κατόπιν έστρεφε νοτιοανατολικά, μέχρι που έβγαινε από την ακτίνα των ελληνικών ραντάρ έρευνας…
Αρχικά απογειώσαμε ένα ζευγάρι F-86D για να αναγνωρίσει το άγνωστο και μυστηριώδες ίχνος. Δεν τα καταφέραμε όμως γιατί μέχρι να φτάσουμε στην περιοχή και κοντά στο ύψος που πετούσε, προλάβαινε να απομακρυνθεί. Μετά από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες, αποφασίσαμε να στείλουμε ένα κλιμάκιο στη Σούδα με δύο F-86D, τεχνικούς και ιπτάμενους και να ορίσουμε ετοιμότητες από εκεί για να έχουμε τα χρονικά περιθώρια και τα περιθώρια αυτονομίας να κυνηγήσουμε και να αναγνωρίσουμε τον άγνωστο και μυστηριώδη εισβολέα.
Το κλιμάκιο στάλθηκε όντως στη Σούδα μέχρι που μία ημέρα το άγνωστο ίχνος εντοπίστηκε ξανά να προσεγγίζει. Σε επιφυλακή ήταν ο Σμηναγός (Ι) Γιάννης Λαζάρου, ο οποίος απογειώθηκε, πέρασε το επίπεδο των 30.000 ποδών έγκαιρα και κατόπιν εφαρμόζοντας τεχνική zoom (επιτάχυνση και απότομη άνοδος), κατόρθωσε να φτάσει στα 40.000 περίπου πόδια!
Με καθοδήγηση ραντάρ έφερε το ρύγχος του αεροπλάνου στη διόπτευση του άγνωστο ίχνους και από σχετικά μεγάλη απόσταση κατόρθωσε να διακρίνει τον τύπο του αεροσκάφους… Ήταν ένα βρετανικό Canberra!”
Η ανωτέρω φωτογραφία αυτή πάρθηκε τον Οκτώβριο του 1969, πέντε μόλις χρόνια μετά τα γεγονότα του Αυγούστου του 1964! Δύο RF-84F της 348 Μοίρας πετούν σε σχηματισμό με Canberra PR.9 (φωτοαναγνωριστική έκδοση) της 13ης Μοίρας της RAF, πάνω από τα Μετέωρα. Η έκδοση PR.9 που διαδέχθηκε τα PR3 και PR7, μπορούσε να πετάξει σε ακόμη μεγαλύτερα ύψη λόγω της μεγαλύτερου εκπετάσματος πτέρυγάς του (άνω των 60.000 ποδών) συνδυάζοντας καλύτερες επιδόσεις και εξοπλισμό.Αρχικά με τα αεροσκάφη του τύπου αυτού εξοπλίστηκε μόνο η 58η Μοίρα της RAF από τον Ιανουάριο του 1960. Λίγο αργότερα τα παρέδωσε στις 13η και 39η Μοίρες που επιχειρούσαν από το αεροδρόμιο Luqa στη Μάλτα, αλλά και από το Ακρωτήρι στην Κύπρο καθόλη σχεδόν τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘60… (Πηγή: 348ΜΤΑ)Συνδέεται και η θυσία του Κώστα Ηλιάκη…
Το περιστατικό που κόστισε τη ζωή του Σμηναγού Ηλιάκη αποκαλύπτει επίσης την ανυπαρξία πραγματικής πολιτικής αποτροπής από την ελληνική πλευρά… Η στρατηγική σημασία της Κρήτης ήρθε ξανά στο προσκήνιο με τις επιχειρήσεις του 1974, αλλά και με το επεισόδιο που είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια του Σμηναγού Κωσταντίνου Ηλιάκη το Μάιο του 2006.
Επρόκειτο για μία καθαρά επιχειρησιακή αποστολή της ΤΗΚ, με χαρακτήρα διενέργειας κατασκοπευτικής δραστηριότητας εναντίον της Ελλάδας, την οποία η ελληνική πλευρά επιχείρησε με κάθε τρόπο να υποβαθμίσει. Σκοπός της ήταν η συλλογή πληροφοριών για την εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος S-300, και όχι μόνο, στην Κρήτη, από τη στιγμή που αξιοποιήθηκε ένα φωτοαναγνωριστικό RF-4E, εξοπλισμένο με ατρακτίδιο φωτοαναγνώρισης μεγάλης ακτίνας, το οποίο συνοδεύονταν από δύο F-16…
Ο Τούρκος ιπτάμενος που έπεσε πάνω στο F-16 του Ηλιάκη, αποπειράθηκε να τον αποτρέψει από το να πλησιάσει περισσότερο το RF-4E. Προφανώς οι εντολές που είχαν τα συνοδά μαχητικά ήταν να μην αποκαλυφθούν στοιχεία και λεπτομέρειες σχετικά με το ατρακτίδιο που έφερε το φωτοαναγνωριστικό…
Η τουρκική αποστολή φωτοαναγνώρισης μπορεί να μην ολοκληρώθηκε, η ουσία όμως είναι ότι και τότε η αντίδραση της ελληνικής πλευράς, αποθράσυνε τους Τούρκους. Άλλα δύο ελληνικά μαχητικά που απογειώθηκαν άμεσα από την 115 Πτέρυγα Μάχης για να σπεύσουν στην περιοχή του συμβάντος, ανακλήθηκαν αφήνοντας απροστάτευτο το Super Puma που είχε επίσης αποσταλεί για να περισυλλέξει τον Τούρκο ιπτάμενο που είχε διασωθεί…
Οι Τούρκοι αντιθέτως οργάνωσαν ολόκληρη αποστολή CSAR (Combat Search & Rescue) με ελικόπτερα και τέσσερα τουλάχιστον F-16 να εμπλέκονται σε αυτή. Έδιωξαν δε κακήν – κακώς το ελληνικό Super Puma, το οποίο κινδύνευσε να συντριβεί από το ρεύμα των καυσαερίων των τουρκικών F-16 που περνούσαν αστραπιαία δίπλα του…
Το συμπέρασμα ένα και μοναδικό: Δεν μπορούμε να κρύβουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί για πάντα και να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει. Κάποτε θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε.
"Ιωάννης Καποδίστριας"