Είκοσι Χρόνια Αργότερα Τι Ξέχασε ο Πούτιν

Μηνύματα Πούτιν και Τσάρου Αλεξάνδρου του Τρίτου

Patrick Armstrong, Strategic Culture, 31-12- 2019

[ Ο συντάκτης του άρθρου είναι αυθεντία στην επιστήμη της Κρεμλινολογίας, την οποία υπηρέτησε επί χρόνια ως ειδικός αναλυτής του Καναδικού Υπουργείου Αμύνης, από το 1984 και ως Σύμβουλος της Καναδικής πρεσβείας στην Μόσχα από το 1993 ως το ι996. Οι αρθρογραφικές αναλύσεις του για την ρωσική και διεθνή πραγματικότητα, που απασχολούν την μετέπειτα δραστηριότητά του, τον εμφανίζουν ως σπάνια εξαίρεση στην ειδικότητά του, όπου η όραση, η κρίση και η μαρτυρία του αναλυτή έμειναν απρόσβλητες από τον πανίσχυρο χρυσοφόρο ιό της «ρωσοφοβίας». Γι’ αυτό οι αναλύσεις του σε διεθνή όργανα της αλογόκριτης ηλεκτρονικής ενημέρωσης απολαύουν εκτίμησης και δημοτικότητας. Τους ημετέρους εγγαστρίμυθους πολιτικούς ακροβάτες και τους φιλοθεάμονες ψηφοφόρους αυτόχειρες ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι αναφορές του στο νέο και ασύγκριτα συντριπτικό πυραυλικό οπλοστάσιο της Ρωσίας, στους υποψήφιους στόχους του οποίου ενθουσιωδώς τελευταία προσφέρονται ελληνικές επαρχίες και λιμάνια, ως νέες αντί-ρωσικές πολεμικές βάσεις. Χρήσιμο θα ήταν επίσης να σημειώσουν και το μήνυμα του Τσάρου Αλεξάνδρου ΙΙΙ –έστω και για επίδειξη ευρυμάθειας…]


Μετάφραση/Εισαγωγή Μιχαήλ Στυλιανού

Δημοσίευσα προ ημερών τις εκτιμήσεις μου για το τί ο Πούτιν (και η ομάδα του) πραγματοποίησε με επιτυχία από το πρόγραμμα που εξέθεσε, προ εικοσαετίας, στην πραγματεία του « Η Ρωσία στην Καμπή της Χιλιετίας». Είχα συμπεράνει ότι εξέθεσε τέσσερες βασικές στοχεύσεις:1) Να αναπτύξει την Οικονομία. 2) Να αποκαταστήσει τον κεντρικόν έλεγχο του κράτους. 3) Να παλινορθώσει το Κράτος Δικαίου. 4) Να βελτιώσει την θέση της Ρωσίας στον κόσμο. Συμπέρανα ότι πέτυχε θριαμβευτικά τις τρεις από αυτές και αρκετά καλά την μία. Αλλά ξαναδιαβάζοντας την πραγματεία του παρατήρησα κάτι στο οποίο είχε παραλείψει να αναφερθεί. Ένα κάτι που μέσα στην εικοσαετία αποδείχτηκε μάλλον σημαντικό. Να η μοναδική αναφορά σε αυτό το κάτι μέσα στην τότε πραγματεία του Πούτιν:

«Η Ρωσία υπήρξε και θα παραμείνει μια μεγάλη δύναμη. Είναι προορισμένη από τα αδιαχώριστα χαρακτηριστικά τής γεωπολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ύπαρξής της. Αυτά προκαθόρισαν την νοοτροπία των Ρώσων και την κυβερνητική πολιτική σε όλη την διάρκεια της ρωσικής ιστορίας και ασφαλώς θα το κάνουν και στο παρόν. Αλλά η ρωσική νοοτροπία οφείλει να διευρυνθεί με νέες ιδέες. Στον σημερινό κόσμο η ισχύς μιας χώρας ως μεγάλης δύναμης εκφράζεται περισσότερο από την ικανότητά της να ηγείται στην δημιουργία και την χρησιμοποίηση προηγμένης τεχνολογίας, εξασφαλίζουσας υψηλό επίπεδο λαϊκής ευημερίας, αποτελεσματικής ασφάλειας του πληθυσμού και υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων στην διεθνή αρένα, παρά από την στρατιωτική δύναμή της.»

Μια φορά μόνο, αυτή ήταν. «Η μοναδική αναφορά στην στρατιωτική δύναμη» και αυτή με τρόπο υποτιμητικό: Άλλες επιδόσεις –τεχνολογία, ευημερία. διπλωματία- είναι σημαντικότερες σε αυτόν τον νέο κόσμο του 21ου Αιώνα, όπως το έβλεπε τότε ο Πούτιν.

Δεν υπάρχει, πραγματικά, σχεδόν τίποτα σε εκείνη την πραγματεία για τον εξωτερικό κόσμο και επομένως ελάχιστα για να συναγάγει κανείς πως περίμενε ο Πούτιν ότι θα γίνει δεκτό το πρόγραμμά του. Σε ένα σημείο γράφει ότι η Ρωσία, μετά το αδιέξοδο των Σοβιετικών χρόνων, «είχε μπει στην λεωφόρο όπου πορεύεται όλη η ανθρωπότητα», και σε ένα άλλο σημείο ότι σημαντικός στόχος είναι «να ενταχτεί η ρωσική οικονομία στις παγκόσμιες οικονομικές δομές.» Αυτό μοιάζει σαν να περίμενε ότι είτε η Ρωσία θα ήταν ευπρόσδεκτη σε αυτές τις δομές, ή ότι η είσοδός της στην λεωφόρο τουλάχιστον δεν θα εμποδιζόταν.


Aλλά σε μια από τις πρώτες συνεντεύξεις του σε ξένο όργανο ενημέρωσης, μιαν γερμανικήν εφημερίδα τον Ιούνιο του 2000, ο εξωτερικός κόσμος αναφέρεται σε τρία ζητήματα: Τις αμερικανικές παραβιάσεις της Συνθήκης για τους Αντιβαλλιστικούς Πυραύλους (ABM Treaty), τους αμερικανικούς πυραύλους στην Ευρώπη και την επέκταση του ΝΑΤΟ. Ένα χρόνο αργότερα, μια συνέντευξη σε Αμερικανούς δημοσιογράφους αφιερώνεται σχεδόν αποκλειστικά στα αμερικανικά σχέδια για την εγκατάσταση αμυντικών βαλλιστικών πυραύλων στην Ευρώπη.

Με λίγα λόγια, δεν πολυχρόνισε στην νέα του θέση προτού ν’ αρχίσει η καθημερινή απασχόλησή του να περιλαμβάνει έναν φάκελο εξωτερικών προβλημάτων. Βλέπουμε σε αυτές τις πρώτες συνεντεύξεις ζητήματα στα οποία ο Πούτιν θα επανέλθει ξανά και ξανά στα επόμενα χρόνια. Αμφιβάλλει ότι αυτά τα συστήματα Αντιβαλλιστικών Πυραύλων της εποχής Μπους του νεώτερου έχουν να κάνουν με «κακοποιά κράτη». Θεωρεί την Συνθήκη απαγόρευσης των Αντιβαλλιστικών Πυραύλων ως ζωτικής ανάγκης για την πυρηνική σταθερότητα. Αλλά περισσότερο από όλα μιλάει για έναν πολυκεντρικό κόσμο, ή όπως το χαρακτηρίζουν άλλοι, για ένα «Βεφσταλιανό σύστημα» κυριάρχων κρατών. Αυτή, τονίζει ξανά και ξανά, είναι η μόνη οδός προς την ειρήνη και την σταθερότητα. Αυτά τα θέματα προβάλλονται σε σχεδόν κάθε ομιλία του για την εξωτερική πολιτική που εκφώνησε από τότε. Με το βάρος της γνώσης ότι η Μόσχα σπατάλησε εβδομήντα χρόνια στο μοναχικό, ηθικολογικό μονοπάτι – ένα αδιέξοδο, όπως έγραψε στην πραγματεία του για την χιλιετία.

΄Ετσι, εάν περίμενε – όπως δείχνει η πραγματεία του- ότι το βασικά εσωτερικό έργο ανασυγκρότησης της Ρωσίας θα προχωρούσε μέσα σε ένα θετικό διεθνές κλίμα γρήγορα διαψεύστηκε σε αυτή του την προσδοκία, με απογοήτευση. Η Δύση, με όλη την μελιστάλακτη ρητορική της, εκμεταλλευόταν την αδυναμία της Ρωσίας.


Με άλλα λόγια ο Πούτιν είχε ξεχάσει το γνωμικό που αποδίδεται στον Τσάρο Αλέξανδρο τον 3ο, ότι «Η Ρωσία έχει μόνο δύο συμμάχους –τον Στρατό της και τον Στόλο της.»

Τελικά στην Ευρώπη εγκαταστάθηκαν οι αμερικανικοί πύραυλοι, η Συνθήκη ΑΒΜ και άλλες κρίσιμες συνθήκες ελέγχου οπλικών συστημάτων εγκαταλείφτηκαν και το ΝΑΤΟ εξακολούθησε να επεκτείνεται. Και πολλά περισσότερα. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2007 ο Πούτιν είχε δει αρκετά και το ξεκαθάρισε στην περίφημη ομιλία του στην διάσκεψη του Μονάχου. Η ουσία της ομιλίας του – και ποιος μπορεί να αρνηθεί σήμερα τον προφητικό χαρακτήρα της;- ήταν ότι « ασφάλεια για έναν είναι ασφάλεια για όλους». Ανήγγειλε τον θάνατο του μονοκεντρικού κόσμου –όπως ακριβώς συνέβη. Κατήγγειλε την περιφρόνηση του Διεθνούς Δικαίου –σήμερα δεν απέμεινε ούτε η προσποίηση σεβασμού του: Αρπαγή πετρελαίου (Συρίας), Πραξικόπημα στην Βολιβία. Επεσήμανε την αθέτηση της υπόσχεσης για την μη επέκταση του ΝΑΤΟ -έπαψαν και να την αρνούνται. Και πλείστα άλλα.

΄Ετσι, σε κάποιο σημείο μεταξύ 1999 –με την πραγματεία για την χιλιετία– και την ομιλία του Μονάχου το 2007, ο Πούτιν συνειδητοποίησε ότι η ανοικοδόμηση της Ρωσίας θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της δεν ήθελαν μιαν ισχυρή Ρωσία ως εταίρο ή έστω ως ειρηνικό ανταγωνιστή: Ήθελαν την Ρωσία του 1999 –πενόμενη, διαιρεμένη, αναρχοκρατούμενη και ασήμαντη. ΄Η μπορεί το σημείο καμπής να ήταν η καταστροφή της Λιβύης από το ΝΑΤΟ το 2015. ΄Η όταν η Ουάσιγκτον ανατίναξε την Συνθήκη ΑΒΜ το 2002. Το πιθανότερο όμως είναι ότι μια βαθμιαία διαδικασία οδήγησε τον Πούτιν και την ομάδα του στο συμπέρασμα πως ήσαν υποχρεωμένοι να προσφύγουν στο συμμάχους του Τσάρου Αλεξάνδρου…(Τον Στρατό και τον Στόλο της Ρωσίας).

Και το έκαναν. Προειδοποίησαν μάλιστα. Ο Πούτιν είπε στους Αμερικανούς ρεπόρτερ το 2001: «{Προσφέρουμε συνεργασία. Αν είναι αποδεκτή, θα το κάνουμε με ευχαρίστηση. Αν όχι, τότε θα ενεργήσουμε ανεξάρτητα.» Και -πολύ ήσυχα- το έκαναν.

«Προτείναμε συνεργασία σε αυτόν τον τομέα (παράταση της Συνθήκης ΑΒΜ), θεμέλιο λίθο του διεθνούς συστήματος ασφάλειας, για την διάλυση των ανησυχιών και την διατήρηση ατμόσφαιρας εμπιστοσύνης. Σε κάποιο σημείο νόμισα πως ένας συμβιβασμός ήταν εφικτός, αλλά δεν έγινε. ΄Ολες οι προτάσεις μας, μα εντελώς όλες, απορρίφτηκαν. Και τότε είπαμε θα βελτιώσουμε τα σύγχρονα οπλικά συστήματά μας για να προστατεύσουμε την ασφάλειά μας».

΄Εξη νέα υπερόπλα: Ο Υπερ–ηπειρωτικός Βαλλιστικός Πύραυλος Sarmat, ο πυρηνικής κίνησης πύραυλος κρουαζιέρας Burevestnik, ο με πυρηνική κίνηση υποβρύχιος πύραυλος κρουαζιέρας Poseidon, ο υπερηχητικός αεροπορικός πύραυλος Kinzhal, ο υπερηχητικός, ελισσόμενος πύραυλος Avangard και το Λέϊζερ μάχης Peresvet. Και προειδοποίησε:

Οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών όπλων εναντίον της Ρωσίας ή των συμμάχων της, όπλων μικρού, μέσου η μεγάλου βεληνεκούς, οποιωδήποτε, θα αντιμετωπιστεί ως πυρηνική επίθεση εναντίον της χώρας μας. Τα αντίποινα θα είναι άμεσα, με όλες τις συνακόλουθες συνέπειες.

Δεν αντιστάθηκε στο να προσθέσει: «Κανείς δεν θέλησε να μας ακούσει. Ακούστε λοιπόν τώρα.»

Αυτοί εκάγχασαν: «Εικονική πραγματικότητα…» Αλλά έλα που δεν είναι… Επιδείχτηκε σε Αμερικανούς επιθεωρητές το Avangard, το οποίο, με την ικανότητά του να πλήττει οτιδήποτε σε λιγότερο της μισής ώρας, τερματίζει το αμερικανικό όνειρο της αντιβαλλιστικής πυραυλικής άμυνας.

Οι δυο νέοι ρωσικοί πύραυλοι κρουαζιέρας αντιπροσωπεύουν μιαν πρωτοφανή απειλή –που καραδοκεί επί μήνες, στην Ανταρκτική ή στα ωκεάνια βάθη, έτοιμη να χτυπήσει.

Μια ομοβροντία από Kinzhals, ερχόμενη με ταχύτητα 10 Mach, θα εξαφανίσει οποιαδήποτε ομάδα αεροπλανοφόρου, ή λιμένα-αγκυροβόλιο, ή στρατιωτική βάση στην Ευρώπη. Τσεκ και Ματ.

Αλλά υπάρχουν περισσότερα. Μεγάλες πρόοδοι έχουν επιτευχθεί και στην συμβατική άμυνα. Η ομάδα του Πούτιν κατανόησε ότι τα δυο βασικά στοιχεία του Νατοϊκού πολεμικού δόγματος είναι η αεροπορική υπεροχή και οι εξασφαλισμένες επικοινωνίες. Και δεν θα τις έχουν εναντίον της Ρωσίας. Οι δυνάμεις τεθωρακισμένων της Εθνοφρουράς αναγεννήθηκαν και είναι ανώτερες κατά πολύ του ότι διαθέτει ως επιθετική δύναμη το ΝΑΤΟ.

΄Ετσι, τελικά η ομάδα του Πούτιν ακολούθησε την συμβουλή του Τσάρου Αλεξάνδρου. Ο ρωσικός στρατός, ο στόλος και η αεροπορία έχουν κάνει την Ρωσία, απέναντι σε επίθεση, ίσως ισχυρότερη από κάθε άλλη φορά αφότου ο Τσάρος Αλέξανδρος ο 1ος επέστρεψε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσά του δυο χρόνια μετά την επίθεση του Ναπολέοντα, ή όταν ο Στρατάρχης Ζούκωφ δέχθηκε την συνθηκολόγηση στην πρωτεύουσά του εχθρού του, τέσσερα χρόνια μετά την επίθεση του Χίτλερ.

* * *

Και, σαν επιμύθιο, στο Μόναχο, ο Πούτιν είχε πει τα εξής:

«Είναι ένας κόσμος όπου υπάρχει ένας αυθέντης, ένας κυρίαρχος. Και τελικά αυτό είναι ολέθριο, όχι μόνο για όλους αυτούς εντός του συστήματος, αλλά επίσης και για το ίδιο το κυρίαρχο κράτος. Επειδή αυτό αυτοκαταστρέφεται από μόνο του, από το εσωτερικό του.»

Μήπως δεν το βλέπουμε αυτό σήμερα; Στις ΗΠΑ αλληλοσπαράσσονται για την κατά φαντασίαν συνέργεια με την Ρωσία, τον μύθο της ρωσικής ανάμειξης στις προεδρικές εκλογές και για την πραγματική αμερικανική εμπλοκή στην διαφθορά της Ουκρανίας. Και στο μεταξύ οι ατέρμονες πόλεμοι δίνουν και παίρνουν, ατέλειωτα.