Ιστορικά κτίρια στη Σύρο καταρρέουν σαν «χάρτινοι πύργοι»

Η κατάρρευση του διατηρητέου εργοστασίου Λαδόπουλου ήταν το τελευταίο μιας σειράς ανάλογων περιστατικών τους τελευταίους μήνες, με θύματα τη μοναδική αρχιτεκτονική κληρονομιά της πρωτεύουσας των Κυκλάδων.



Την προηγούμενη Κυριακή, ένας τεράστιος πέτρινος τοίχος από το εργοστάσιο Λαδόπουλου, στην Ερμούπολη της Σύρου, κατέρρευσε πάνω στον δρόμο. Λίγες ημέρες μετά, συνεργείο του δήμου κατεδάφισε ακόμα ένα τμήμα που είχε πάρει κλίση, προκειμένου να μην υπάρξει ατύχημα. Η κατάρρευση του διατηρητέου εργοστασίου, ιδιοκτησίας ΟΑΕΔ, ήταν το τελευταίο μιας σειράς ανάλογων περιστατικών τους τελευταίους μήνες, με θύματα τη μοναδική αρχιτεκτονική κληρονομιά της πρωτεύουσας των Κυκλάδων. Αιτία της εγκατάλειψης είναι το περίπλοκο καθεστώς προστασίας της πόλης, σε συνδυασμό με την αδυναμία των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού να αντεπεξέλθουν.

«Κατεδαφίσαμε ένα κομμάτι του Λαδόπουλου με πόνο ψυχής. Εχω μεγαλώσει σε αυτή τη γειτονιά, έβλεπα από παιδί το εργοστάσιο να καταστρέφεται χρόνο με τον χρόνο. Είναι φοβερό για έναν δήμαρχο να πρέπει να κατεδαφίζει την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου του, αλλά δεν γινόταν αλλιώς. Είναι δίπλα στο δημοτικό γυμναστήριο, θα μπορούσε να γίνει σοβαρό ατύχημα, περνούν παιδιά καθημερινά», λέει ο δήμαρχος Σύρου, Νίκος Λειβαδάρας. «Υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα στην Ερμούπολη και στον μεσαιωνικό οικισμό της Ανω Σύρου. Δεκάδες διατηρητέα είναι ετοιμόρροπα – είναι σχεδόν όλα ιδιωτικά οπότε τα δικά μας περιθώρια είναι περιορισμένα. Μόνο όταν είναι επικίνδυνα επεμβαίνουμε, αλλά το ζήτημα είναι να τα σώσουμε, όχι να τα κατεδαφίσουμε».

Ο Σύλλογος Μελετητών Μηχανικών Κυκλάδων, βλέποντας το πρόβλημα από τη σκοπιά της αξιοποίησης των κτιρίων, προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να προκαλέσει κάποια αντίδραση από πλευράς πολιτείας. «Το πρόβλημα είναι παλιό, ξεκίνησε από τη στιγμή που το μεγαλύτερο μέρος της Ερμούπολης χαρακτηρίστηκε ιστορικός τόπος», εξηγεί η πρόεδρος του Συλλόγου, Αρια Χαραλαμπίδη. «Ηταν λάθος να χαρακτηριστεί ένας ολόκληρος οικισμός, με κτίρια διαφορετικών περιόδων, όχι όλα της ίδιας αρχιτεκτονικής αξίας. Σήμερα, για να επέμβει κάποιος σε ένα κτίριο πρέπει να υποβάλει μελέτη στο υπουργείο Πολιτισμού και κατόπιν στο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής. Η διαδικασία είναι εξαιρετικά χρονοβόρα, τα τελευταία χρόνια έχει φθάσει και τα τρία χρόνια γιατί οι υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες. Να φανταστείτε, ακόμα κι όταν εγκριθεί μια μελέτη, χρειάζεται μήνες... για να καθαρογραφεί. Γνωρίζω περίπτωση που έχει λάβει θετική απάντηση από το καλοκαίρι και ακόμα δεν μπορεί να ξεκινήσει. Η κατάσταση αυτή αποθαρρύνει τις επενδύσεις και το αποτέλεσμα το βλέπουμε. Σήμερα ήταν το εργοστάσιο Λαδόπουλου, λίγους μήνες νωρίτερα το παλιό ξενοδοχείο “Κυκλαδικό”, νωρίτερα ένα άλλο κτίριο στην Ερμού. Καταρρέουν το ένα μετά το άλλο. Κατά τη γνώμη μας πρέπει να αντιμετωπιστεί η “παντοδυναμία” του υπουργείου Πολιτισμού, δεν είναι λογικό να απαιτούνται χρόνια για να εγκριθεί μια αποκατάσταση».

Το Ινστιτούτο Σύρου είναι ένας μη κερδοσκοπικός, ερευνητικός οργανισμός που ασχολείται με τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού. «Σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή το 2014 υπήρχαν 130 εγκαταλελειμμένα διατηρητέα, σήμερα πρέπει να έχουν αυξηθεί», λέει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου, Παύλος Χατζηγρηγορίου. «Το πρόβλημα προϋπήρχε της οικονομικής κρίσης, απλά τα τελευταία χρόνια επιδεινώθηκε καθώς σταμάτησαν να γίνονται ακόμα και σωστικές επεμβάσεις. Η πολεοδομική μελέτη της Σύρου, που έγινε από τον καθηγητή του ΕΜΠ Ιωσήφ Στεφάνου ήδη από το 2001 αλλά δεν έχει εγκριθεί, προέβλεπε τη δημιουργία στη Σύρο ενός γραφείου με εκπροσώπους όλων των συναρμόδιων υπουργείων ώστε να εγκρίνονται ταχύτερα οι άδειες. Στην Ερμούπολη, που διαθέτει 1.290 αξιόλογα ιστορικά κτίρια, τα περισσότερα άνω των 100 ετών, οι χρονοβόρες διαδικασίες προκαλούν οικονομική ασφυξία. Προσωπικά διαφωνώ με τη λογική του αποχαρακτηρισμού. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε στη Σύρο ένα μοναδικό στη χώρα μας οικιστικό σύνολο και να βρούμε έναν τρόπο να δώσουμε βαρύτητα στη διάσωσή του. Η μόνη λύση λοιπόν είναι η ίδρυση στο νησί μιας υπηρεσίας του υπουργείου Πολιτισμού».