Το «φάντασμα» της... Ιαπωνίας πάνω από την Ευρώπη

Reuters/LUKE MACGREGOR



Ένα από τα πρώτα ερωτήματα στα οποία κλήθηκε να απαντήσει η Κριστίν Λαγκάρντ στην πρώτη συνεδρίαση της ΕΚΤ της οποίας προήδρευσε, ήταν το ακόλουθο: Μετατρέπεται η Ευρώπη σε μία νέα Ιαπωνία, καταδικασμένη σε δεκαετίες αναιμικής ανάπτυξης και υψηλού χρέους; Η ίδια υποστήριξε πως δεν βλέπει καθόλου αυτόν τον κίνδυνο. Άλλοι όμως διαφωνούν.

powered by Rubicon Project

Όπως επισημαίνει σε ανάλυσή της η Wall Street Journal, υπάρχουν αρκετοί παραλληλισμοί- οικονομικοί και δημογραφικοί- ανάμεσα στη ζώνη του ευρώ και την Ιαπωνία, αν και τα επιμέρους χαρακτηριστικά των δύο οικονομιών διαφέρουν σημαντικά. Στις χρηματοοικονομικές αγορές το εάν η Ευρώπη έχει ήδη ιαπωνοποιηθεί εξαρτάται από το πού θα κοιτάξεις. Στις αγορές ομολόγων αυτό έχει οπωσδήποτε συμβεί. Σε άλλες κατηγορίες ενεργητικού όχι και τόσο πολύ.


Τα βασικά «συστατικά» της ιαπωνοποίησης για τους οικονομόλογους είναι η απουσία οικονομικής ανάπτυξης και πληθωρισμού, αποτέλεσμα μίας πιστωτικής φούσκας και της συρρίκνωσης του πληθυσμού. Είναι επίσης τα υπερβολικά χαμηλά επιτόκια των κρατικών ομολόγων και μία αγορά μετοχών, που κάποια στιγμή καταρρέει και στη συνέχεια αδυνατεί να καλύψει όλο το χαμένο έδαφος. Οι αποδόσεις των ευρωπαϊκών ομολόγων είναι ήδη οι χαμηλότερες στον κόσμο. Το σύνολο των γερμανικών ομολόγων διάρκειας έως και 30 ετών είναι αρνητικά.

Ωστόσο οι αγορές μετοχών έχουν ανακάμψει δυναμικά μετά την χρηματοπιστωτική κρίση. Χάρη και στα εφετινά κέρδη ο Stoxx Europe 600 (εξαιρούμενων των βρετανικών μετοχών) είναι 9% υψηλότερα από το ζενίθ του 2007. Από την άλλη αρκετοί εθνικοί δείκτες όπως ο ισπανικός IBEX, ο γαλλικός CAC 40 και ο ιταλικός FTSE MIB εξακολουθούν να απέχουν σημαντικά από το ιστορικό ρεκόρ τους.

Αυτό εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι η Ευρώπη, όπως και οι ΗΠΑ άλλωστε, έχουν μάθει από το πάθημα της Ιαπωνίας και γνωρίζουν καλύτερα πώς να αντιμετωπίσουν έναν κύκλο πιστωτικής φούσκας. Μείωσαν γρήγορα τα επιτόκια και έριξαν χρήμα στην οικονομία μέσω της αγοράς ομολόγων ακριβώς για να αποφύγουν την ιαπωνοποίηση.

Η δεκαετία που πέρασε ήταν αναμφίβολα μία δεκαετία κατά την οποία η γηραιά ήπειρος θύμισε αρκετά την Ιαπωνία μετά την κρίση του 1990 και πολλοί εκφράζουν φόβους ότι και η επόμενη δεκαετία δεν θα διαφέρει πολύ. Έχει να αντιμετωπίσει μία πρόκληση που δεν είχε να αντιμετωπίσει τότε η Ιαπωνία. Την αναστροφή της παγκοσμιοποίησης και την επιστροφή του εμπορικού προστατευτισμού και των αντιπαραθέσων, ενώ είναι πολύ πιο εξαρτημένη από τις εξαγωγές από ό,τι υπήρξε ποτέ η ιαπωνική οικονομία.