Τα σύμβολα πάντα ζουν μέσα μας

Έλλη Πράντζου


“Αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη”. Αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη που ζει μέσα στον καθέναν από εμάς. Του Αλέξη που ζει μέσα σε όλους εκείνους που αρνούνται να ταιριάξουν, να προσαρμοστούν, να υπακούσουν, να δεχτούν τα ρεαλιστικά ως δεδομένα. Ο Αλέξης ήταν ένα παιδί. Ένας έφηβος που πραγματικά κανείς μας πέρα από τους οικείους του δε γνώριζε όμως δολοφονήθηκε από κάποιον συμβολικά εκπρόσωπο της εξουσίας πριν μερικά χρόνια και κατέληξε 15 χρονών νεκρός από σφαίρα που μερικοί επιμένουν να στέκονται στο γεγονός ότι εξοστρακίστηκε λες κι αυτό κάνει την κατάσταση λιγότερο τραγική.

Μια σφαίρα που ουσιαστικά ακόμη κι αν δε στόχευε κατευθείαν τη δική του καρδιά στόχευε στην καρδιά της ελευθερίας. Μια σφαίρα που πρακτικά δεν είχε εξαρχής καμιά δουλειά εκεί με κανέναν τρόπο και για κανέναν λόγο. Όλα είναι τραγικά και συμβολικά στην ιστορία του Αλέξη. Η καθημερινότητά μας δεν απέχει και πολύ από τη ζοφερότητα του θανάτου του, όμως, κι αυτό όσοι επιμένουν να κρατούν τα μάτια τους ανοιχτά παρά τον πόνο που γεννά η συνείδηση κι η γνώση, είναι αυτονόητο. “Τον κάναμε ήρωα”, θ’ ακούσεις να φωνάζουν πολλοί καθώς διαμαρτύρονται για λάθος λόγους. Τι πάει να πει ήρωας; Όσοι ακόμη φλέγονται ενάντια στην πραγματικότητα που μας μπουκώνουν κι επωμίζονται κάθε απώλεια της πρακτικής αξιοπρέπειάς τους στο όνομα της ελευθερίας και των ονείρων τους ήρωες είναι. Καταραμένες ψυχές από επιλογή αφού δε δέχτηκαν ποτέ τη βρόμικη ευλογία ενός συστήματος που ζέχνει συθέμελα.

Ο Αλέξης ζει μέσα σε κάθε άνθρωπο που τολμάει να υπάρχει ενοχλώντας με την ίδια του την ύπαρξη τους τακτοποιημένους. Εκείνους που σκεπάζουν καθημερινά τους καθρέφτες τους για να μην έρθουν αντιμέτωποι με όσα στ’ αλήθεια θα ήθελαν να είναι μέσα σε έναν κόσμο που έπνιξε τον ίδιο τους τον εαυτό. Και συνεχίζει να το κάνει. Είναι σύμβολο της ανυπακοής όσων έφηβων ψυχών φτύνουν κατάμουτρα την εγκληματικά άδικη καθεστηκυία τάξη αυτής της κοινωνίας την οποία οι πολλοί ευλογούν όπως τα γένια τους. Την ευλογούν φοβούμενοι να παραδεχτούν τη βαθιά δυστυχία του συμβιβασμού τους.

Πονάει να μην ταιριάζεις. Πονάει να αντιδράς γιατί όταν αντιδράς απέναντι σε τόσο βάρβαρα ήδη διαμορφωμένα πλαίσια, το μόνο που κερδίζεις στο τέλος της μέρας είναι μια συνείδηση και τίποτε περισσότερο. Όλα τα υπόλοιπα τα χάνεις. Δε σου τα επιτρέπουν. Δε σου τα επιτρέπουν γιατί αρνήθηκες να γίνεις ένας από αυτούς όταν είχες την ευκαιρία να μοιάσεις. Πληρώνεις τη διαύγειά σου με παράνοια, ζεις την κάθε σου μέρα κάτω από τον φόβο της επόμενης, παίζεις την επιβίωσή σου κορώνα γράμματα και το νόμισμα πάντα καταλήγει σε άλλες τσέπες, ήδη γεμάτες σε όποια πλευρά κι αν προσγειωθεί.

Δεν ξέρω τι πάει να πει ήρωας. Ξέρω όμως πως ο Αλέξης ήταν ένα παιδί που ένας μπάτσος αποφάσισε να του στερήσει τη ζωή γιατί βρέθηκε στον δρόμο του και τον ονόμασε αναρχικό, απόβλητο, περιθωριακό, ταραξία. Τι είναι για τον κόσμο άραγε ταραχή; Για έναν κόσμο βαλτωμένο ταραχή είναι η πέτρα που προσγειώνεται με θράσος μέσα στο τέλμα μιας πλασματικής αξιοπρέπειας. Οι αξιοπρέπειές μας στέκονται πλέον απέναντι, σαν εχθροί, έχοντας άλλο νόημα για τον καθέναν από εμάς. Σε κάποιους έμαθαν πως αξιοπρέπεια σημαίνει να βγάζεις το ψωμί σου κι ας χρειάζεται να σκύβεις το κεφάλι με κάθε ευκαιρία για να το μαζέψεις απ’ το πάτωμα όπου σου το πέταξαν κάποιοι “από πάνω”. Για άλλους αξιοπρέπεια σημαίνει να είσαι πετυχημένος, εύπορος, πλούσιος κι ας καταπάτησες πτώματα άλλων ουκ ολίγες φορές ώστε να το πετύχεις, ας πούλησες τα όνειρά σου για να φτάσεις ως εκεί. Σίγουρα αξιοπρέπεια δεν είναι για παράδειγμα η φτώχια για τους περισσότερους, έτσι δεν είναι; Κανείς ποτέ δεν αναρωτήθηκε φυσικά, όμως, γιατί να υπάρχει καν αυτή.

Για κάποιους, λοιπόν, η αξιοπρέπεια αναπνέει στην ψυχή. Στη διαφορετικότητα, στον σεβασμό, στην αλληλεγγύη, στην ισότητα, σε μια δικαιοσύνη που κατέληξε πλαστελίνη σε χέρια λίγων. Οι ενήλικες αντιμετωπίζουν τους έφηβους ως Δον Κιχώτηδες που δεν κάνουν άλλο παρά να κυνηγούν χίμαιρες ώσπου να προσγειωθούν, να φάνε τα μούτρα τους και να “μάθουν”. Να στρώσουν. Να μοιάσουν. Να τακτοποιηθούν. Οι ενήλικες ελπίζουν γι’ αυτό κι είναι σίγουροι τελικά πως η ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο δεν αποτελεί παρά μια ανόητη φάση των ανώριμων με αρχή μέση και μονόδρομο το τέλος. Όλοι συμβιβάζονται στο τέλος εξάλλου, όχι;

Κι αν όχι; Τι γίνεται με τους ενηλικιωμένους Αλέξηδες που αρνήθηκαν να πιστέψουν το “αναπόφευκτο”; Όσοι δεν έφαγαν σφαίρα μπάτσου στην καρδιά ρημάζονται κάθε μέρα με άλλους τρόπους. Μέχρι να υποκύψουν. Ώσπου να πουν “έλεος” ή να εξαφανιστούν.

Τι είναι αντίδραση, λοιπόν, για τους πολλούς; Τι σημαίνει ανυπακοή, τι σημαίνει ταραχή, τι πάει να πει ταραξίας; Αν ο εκάστοτε “ταραξίας” είναι συνειδητοποιημένος απέναντι στους κοιμισμένους κι ημιθανείς του κόσμου που χτίσαμε τότε καλά κάνει κι είναι ταραξίας. Ποιος χτίζει μόνος του μια φυλακή, μπαίνει σε αυτήν οικειοθελώς και πετάει τα κλειδιά σε άλλους για να τον κλειδώσουν μέσα; Μην ψάχνεις μακριά. Ρίξε μια ματιά γύρω σου και μπορεί να καταλάβεις.

Ο Αλέξης δε με νοιάζει αν ήταν ήρωας. Ούτε ήταν ποτέ για μένα αυτό το θέμα. Ήταν ένας έφηβος που η ζωή μέσα του κόχλαζε, γεμάτος πάθη, όνειρα, ζωντάνια, ακόμη και λάθη, γιατί όχι; Ήταν ένας έφηβος που ένα από τα πολλά πρόσωπα της εξουσίας βάφτισε εχθρό κι έστρεψε έμμεσα αλλά αμεσότατα πάνω του το όπλο. Την ίδια στιγμή χιλιάδες όπλα στόχευαν τις καρδιές κι όλων όσων αρνούνται να δεχτούν την κατάντια μας ως κάτι φυσικό κι επόμενο μιας και καλά εξέλιξης κι ωριμότητας. Σαπίλα είναι αυτό που ζούμε. Όχι ωριμότητα. Την ίδια στιγμή, λοιπόν, χιλιάδες οπλισμένα χέρια αμέτρητων εξουσιαστών στόχευαν όσους αρνούνται να υπακούσουν.

Ξέρεις κάτι, όμως; Ακόμη το κάνουν. Κάθε μέρα το κάνουν. Και θα συνεχίσουν να το κάνουν αν εξακολουθήσουμε να θεωρούμε πως ταραξίας είναι αυτός που τολμά να αντιταχθεί. Τι είπες; Δε βλέπεις κανένα όπλο να σε σημαδεύει; Ας κλείσω κάπου εδώ, λοιπόν, με το “στο μυαλό είναι ο στόχος” της Κατερίνας. Ίσως κάπως έτσι καταλάβεις γιατί ο Αλέξης κι οι Αλέξηδες αυτού του κόσμου είναι σύμβολα. Και τα σύμβολα πάντα ζουν. Μέσα μας.