Κόσοβο: Αγκάθι για πέντε ευρωπαϊκές χώρες
Κόσοβο: Αγκάθι για πέντε ευρωπαϊκές χώρες
Το Κόσοβο είναι μία πολυσυζητημένη περιοχή για την οποία όλοι έχουν ακούσει, αλλά ελάχιστοι γνωρίζουν. Η πλειοψηφία γνωρίζει ότι στην περιοχή διεξήχθη ένας εμφύλιος πόλεμος, ξέρει για τις τεταμένες σχέσεις με τη γειτονική Σερβία, και νομίζει πως, αν επισκεφθεί τη χώρα, θέτει αυτόματα τον εαυτό του σε κίνδυνο. Ωστόσο, ο μόνος κίνδυνος που διατρέχει κάποιος όντας στο Κόσοβο είναι κατά τη διάρκεια της οδήγησης, διότι οι οδηγοί νομίζουν ότι ο δρόμος τους ανήκει – ένα σύνηθες φαινόμενο για τους περισσότερους οδηγούς στον κόσμο.
Φωτογραφίες αγνοούμενων Κοσοβάρων
Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι το Κόσοβο έχει κηρύξει μονομερή ανεξαρτησία από τη Σερβία το 2008, και έχει αναγνωριστεί από 108 κράτη παγκοσμίως, καθώς και από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, αλλά και ότι το νόμισμα της χώρας είναι το ευρώ, παρόλο που δεν ανήκει στην Ευρωζώνη ούτε και στην ΕΕ. Βέβαια, υπάρχει εξήγηση. Μετά τη νατοϊκή επέμβαση στο Κόσοβο το 1999, νόμισμα της περιοχής κηρύχθηκε το γερμανικό μάρκο, το οποίο αργότερα -όπως και στη Γερμανία- αντικαταστάθηκε από το ευρώ. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής, όμως, το οποίο κατοικείται από πλειοψηφία Σέρβων, δεν συμβαίνει το ίδιο, αφού εκεί χρησιμοποιούν το δηνάριο. Επίσης, αγνοείται από τους περισσότερους η τεράστια αγάπη των Κοσοβάρων για τις ΗΠΑ και τον “απελευθερωτή” τους, Bill Clinton, στον οποίο και έχουν στήσει άγαλμα σ’ έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Πρίστινας. Ο μέσος όρος ηλικίας στη χώρα είναι τα 29 έτη, λόγω του ότι οι περισσότεροι είτε έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου, είτε αγνοούνται μέχρι και σήμερα. Παράλληλα, ανεργία μαστίζει τους νέους, μη μπορώντας ούτε να μεταναστεύσουν εύκολα λόγω του status quo του Κοσόβου.
Μέχρι στιγμής, 108 κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει λιγότερα από τα δύο τρίτα του συνόλου των κρατών που απαιτούνται προκειμένου το Κόσοβο να γίνει μέλος του ΟΗΕ. Το Κόσοβο προσπαθεί σκληρά να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του, ώστε να ενταχθεί στον ΟΗΕ και στους άλλους διεθνείς οργανισμούς. Ωστόσο υπάρχουν πέντε ευρωπαϊκές χώρες που επιμένουν στη μη αναγνώρισή του, είτε γιατί αντιμετωπίζουν τα δικά τους εσωτερικά ζητήματα με μειονότητες, είτε λόγω ιστορικών δεσμών με τη Γιουγκοσλαβία. Στην προσπάθειά της να φτάσει τον απαιτούμενο αριθμό αναγνωρίσεων, η Πρίστινα στρέφεται σε κράτη όπως απομακρυσμένες νησιωτικές χώρες. Η κύρια επίπτωση της μη αναγνώρισης από μεμονωμένα κράτη είναι ότι οι Κοσοβάροι δυσκολεύονται να ταξιδέψουν στα κράτη αυτά, ενώ η μη αναγνώριση από τον ΟΗΕ αυξάνει το κόστος της ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών με το εξωτερικό – κάτι που αποτελεί πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα.
Οι πέντε ευρωπαϊκές χώρες που επιμένουν στη μη αναγνώριση του Κοσόβου:
Ισπανία
Η Ισπανία είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της ΕΕ που δεν εγκρίνει τη μονομερή ανεξαρτησία του Κοσόβου. Στη χώρα επικρατεί ομόφωνη στάση απέναντι στο ζήτημα, αφού τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της Βουλής της είναι σύμφωνα στη μη αναγνώριση.
Ιστορικά, οι σχέσεις Ισπανίας και Κοσόβου με το τέλος του Franco το 1975 ήταν πολύ καλές, καθώς οι δύο χώρες είχαν άριστες διπλωματικές σχέσεις, ώσπου η προσοχή της Ισπανίας στράφηκε στην επίτευξη της ενσωμάτωσής της στην ΕΕ και στο NATO. Όταν η κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία άρχισε εν τέλει να επιδεινώνεται, η Ισπανία ήταν μια νεοφερμένη χώρα στην ΕΕ, και προτεραιότητά της πλέον στις ευρωπαϊκές εξωτερικές της σχέσεις ήταν η εξισορρόπηση της εστίασής της προς την Ανατολή, με τη δέσμευσή της προς τη νότια Μεσόγειο. Με το ξέσπασμα της γιουγκοσλαβικής κρίσης η Ισπανία, θέλοντας να διατηρήσει την ευρωπαϊκή της ενότητα, αποδέχθηκε λύσεις ενάντια στα πολιτικά της ένστικτα, όπως η αναγνώριση της Σλοβενίας και της Κροατίας. Έτσι, η Ισπανία αποφασίζει να συμμετέχει σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, βλέποντας τα γεγονότα των Βαλκανίων ως ευκαιρία για να αποδείξει ότι είναι ένας σημαντικός ευρωπαϊκός παίκτης. Όταν ο πόλεμος ξέσπασε στο Κοσσυφοπέδιο το 1998, η Ισπανία είχε συμβάλει σημαντικά στις διεθνείς αποστολές σε Βοσνία (100 στρατιώτες) και Αλβανία (400 στρατιώτες). Επομένως, η συμμετοχή στην εκστρατεία του Κοσσυφοπεδίου ήταν μια σχετικά εύκολη απόφαση γι’ αυτήν, με όλα τα κόμματα του Κοινοβουλίου της να ψηφίζουν υπέρ – η ριζοσπαστική αριστερά αποτελεί τη μόνη εξαίρεση. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, πως η θέση της Ισπανίας ήταν υπαγορευμένη από την τάση ευρωπαϊσμού της και συμμετοχής της σε διεθνή ιδρύματα.
Οι λόγοι που η Ισπανία παρουσιάζει ως αφορμές για να μην αναγνωρίσει το καθεστώς του Κοσόβου είναι οι εξής: Πρώτα πρώτα, πιστεύει πως η δημιουργία του εν λόγω κράτους έγινε για καθαρά εθνικιστικούς λόγους. Έπειτα, θεωρεί πως η έλλειψη μιας κοινής απόφασης μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας, καθώς και το status quo του Κοσόβου ως μια επαρχία της Σερβίας και όχι ως μια ομοσπονδιακή δημοκρατία στη Γιουγκοσλαβία, δεν της επιτρέπουν να συμφωνήσει στην αναγνώριση. Τέλος, επισημαίνει ότι η κίνηση του Κοσόβου να κηρύξει μονομερή ανεξαρτησία υποδεικνύει έλλειψη σεβασμού απέναντι σε βασικές αρχές όπως το διεθνές δίκαιο, η περιφερειακή σταθερότητα και η ενότητα της δράσης της ΕΕ. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνά κανείς και το πρόβλημα Καταλανών και Βάσκων το οποίο υποβόσκει. Το γεγονός ότι οι Ισπανοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι αρνούνται την οποιαδήποτε ομοιότητα με την περίπτωση του Κοσόβου δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει φόβος για την ισπανική κυβέρνηση. Στο εσωτερικό της Ισπανίας υπάρχει ένταση για τον χωρισμό Καταλανών και Βάσκων, με τους πολίτες να παίρνουν θέση για το ζήτημα του Κοσόβου με βάση τη θέση που έχουν για τη δική τους εσωτερική υπόθεση.
Σλοβακία
Η Σλοβακία το 2004 μπήκε στην ΕΕ, και από τότε άρχισε να προσπαθεί να κάνει έντονη την παρουσία της. Η επίμονη άρνησή της για αναγνώριση του Κοσόβου συνέβαλε στην οπισθοδρόμηση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, ενώ πριν από την κήρυξη της ανεξαρτησίας είχαν καλές παραγωγικές σχέσεις. Για πρώτη φορά, με την κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου η κυβέρνηση της Σλοβακίας ήταν διχασμένη επί του θέματος: Από τη μία η φιλονατοϊκή κυβέρνηση, και από την άλλη οι αντινατοϊκοί λαϊκιστές και εθνικιστές.
Η επίμονη αντίδραση της Σλοβακίας οφείλεται, αφενός, στον φόβο της ότι με την αποδοχή της ανεξαρτησίας θα προκαλέσει διαμάχες στο εσωτερικό της – συγκεκριμένα, ότι η αποδοχή αυτή θα αποτελέσει προηγούμενο για την ουγγρική μειονότητα στη Ν. Σλοβακία. Αφετέρου, δεν θα πρέπει να παραβλέπει κανείς και τις πολύ καλές φιλικές και οικονομικές σχέσεις που συνδέουν τη χώρα με τη Σερβία, αφού η Σλοβακία εξάγει στη Σερβία αγαθά αξίας 290 χιλιάδων δολαρίων.
Ρουμανία
Η Ρουμανία είναι η χώρα που εκφράζει πιο έντονα την άρνησή της απέναντι στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Δεν είχε καμία επικοινωνία με την Πρίστινα ακόμη και πριν την κήρυξη της ανεξαρτησίας, όταν το Κόσοβο ήταν επαρχία του United Nations Mission in Kosovo. Σε διεθνές επίπεδο, μάλιστα, η Ρουμανία δεν έχει κάνει καμία υποχώρηση σε διεθνείς συμφωνίες, διοργανώσεις ή γεγονότα που συμπεριλαμβάνουν το Κόσοβο ως χώρα – αντιθέτως, ήταν κατά της συμμετοχής του. Για την κατάσταση αυτή υπεύθυνα είναι τόσο αντικειμενικά όσο και υποκειμενικά συμφέροντα.
Η Ρουμανία θεώρησε ότι η κίνηση του Κοσόβου παραβίαζε το διεθνές δίκαιο. Βέβαια, στην επίμονη άρνησή της ρόλο παίζουν και οι άριστες σχέσεις Ρουμανίας και Σερβίας. Η καλή σχέση μεταξύ τους προϋπήρχε, καθώς και οι δύο είναι επηρεασμένες από τον βυζαντινό ορθόδοξο τύπο χριστιανισμού που εισήχθη τον 9ο αιώνα. Η σχέση τους αυτή συνεχίστηκε και μετά τη ρήξη του κομμουνισμού το 1989, οπότε και πραγματοποιήθηκε η πρώτη τους πολιτική και στρατιωτική συνεργασία στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου.Τελευταίο και πιο σημαντικό λόγο αποτελεί η ουγγρική μειονότητα της Ρουμανίας στην περιοχή της Τρανσυλβανίας. Όταν η ουγγρική μειονότητα έμαθε για την κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, έσπευσε να γιορτάσει το γεγονός, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της κυβέρνησης. Για τη Ρουμανία η αναγνώριση του Κοσόβου είναι σαν να ανοίγει τον δρόμο για δράση στην ουγγρική μειονότητα, η οποία καιρό τώρα ζητά την αυτονομία της Τρανσυλβανίας.
Κύπρος
Η Κύπρος, ενώ ανήκει στις πέντε ευρωπαϊκές χώρες που δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου, είναι η μοναδική που δεν συμμετέχει στο δυναμικό της EULEX-KOSOVO – δηλαδή, δεν συμμετέχει στις αποστολές στο Κόσοβο. Επίσης, δεν αναγνωρίζει κανένα έγγραφο του Κοσόβου – για παράδειγμα ταξιδιωτικά έγγραφα. Αυτό οφείλεται σε κάποιες ιδιαιτερότητες, συγκεκριμένα σε πολιτικές, πολιτιστικές, ιστορικές και οικονομικές πεποιθήσεις. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στα Βαλκάνια το 1990 οι Κύπριοι έσπευσαν να βοηθήσουν, γιατί οι δικές τους μνήμες από την τουρκική εισβολή το 1974 ήταν ακόμη νωπές. Η βοήθειά τους ήταν κυρίως προς τους ομόθρησκους Σέρβους.
Σύμφωνα με την επίσημη θέση της Κύπρου, η χώρα δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσόβου γιατί, πρώτον, τη θεωρεί παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και, δεύτερον, τη θεωρεί νομικά άκυρη, αφού αποτελεί παράβαση του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, της Τελικής Πράξης του Helsinki και του Ψηφίσματος 1244 του 1999. Κατά τα “πιστεύω” της Κύπρου, θα έπρεπε να ληφθεί μια κοινή απόφαση μεταξύ των δύο χωρών. Παρ’ όλα αυτά, θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως πίσω από την άρνηση της χώρας ίσως να υποβόσκει τόσο η σχέση της με τη Σερβία όσο και το Κυπριακό ζήτημα.
Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι η πέμπτη ευρωπαϊκή χώρα που δεν είναι σύμφωνη με τη μονομερή διακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει εξαιρετική επικοινωνία σε θεσμικό επίπεδο μεταξύ των χωρών, με την Ελλάδα να προσφέρει ανθρωπιστική και υλική βοήθεια. Οι διμερείς τους σχέσεις μέρα με τη μέρα βελτιώνονται σημαντικά. Μπορεί η Ελλάδα να μην έχει αναγνωρίσει το Κόσοβο, αλλά έχουν γίνει πολλές επισκέψεις μεταξύ των δύο χωρών. Μετά από διμερή συμφωνία, οι Κοσοβάροι μπορούν να ταξιδέψουν στην ελληνική επικράτεια χωρίς κανένα πρόβλημα.
Επίσημα, η Ελλάδα υποστηρίζει πως δεν συμφωνεί στην αναγνώριση διότι τέτοιες καταστάσεις πρέπει να λύνονται διπλωματικά και με σύνεση. Η σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος στην πολιτική σκηνή, κατά την άποψη της χώρας. Η πολιτική της Ελλάδας είναι εμπνευσμένη από τη θέληση του να υπάρχει ένα ειρηνικό περιβάλλον για όλους τους ανθρώπους της περιοχής, σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και προστασία των μειονοτήτων και της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς. Επίσης, η ελληνική πλευρά δίνει μεγάλη έμφαση στην παράλληλη οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα, καθώς και στον διάλογο για τη λύση οποιουδήποτε προβλήματος.
Από την άλλη, η Ελλάδα φοβάται ότι η αναγνώριση του Κοσόβου θα επηρεάσει τη διεθνή πολιτική, και αυτή με τη σειρά της θα επηρεάσει διάφορες ζώνες στον κόσμο, οι οποίες θα προσπαθήσουν να μιμηθούν τις ενέργειες του Κοσόβου για ανεξαρτησία, επιδρώντας έτσι στην παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα. Συγκεκριμένα, υπάρχει ανησυχία για το ζήτημα της Κύπρου, το οποίο προαναφέρθηκε. Ένας ακόμη λόγος για τη στάση που κρατά η χώρα είναι οι οικονομικές και πολιτικές της σχέσεις με τη Σερβία, τις οποίες και δεν θέλει να χαλάσει. Η Ελλάδα βλέπει τη Σερβία ως σύμμαχο και υποστηρικτή της στα Βαλκάνια, γι’ αυτό και δεν στρέφεται εναντίον της.
Γίνεται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό πως το ζήτημα του Κοσόβου αποτελεί αγκάθι για την Ευρώπη. Κάθε χώρα βλέπει το θέμα από διαφορετική οπτική γωνία, και επιδιώκει την καλύτερη επίλυση του ζητήματος χωρίς να αγγίξει δικά της εσωτερικά θέματα. Πώς, όμως, θα επιλυθεί το θέμα χωρίς να επηρεάσει άλλα παρόμοια ζητήματα, δίνοντας παράλληλα ένα τέλος στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι του Κοσόβου; Αν και μεγάλο μέρος των χωρών έχει αποφασίσει, η λύση είναι ακόμη σε αναζήτηση, και βρίσκεται σε αναμονή, καθώς κρίνεται στις λεπτομέρειες.
Πηγές:
Κουγιάννου. (2014). Οδοιπορικό της HuffPost Greece: Μύθοι και αλήθειες για το Κόσοβο. Ή όσα δεν γνωρίζετε. https://www.huffingtonpost.gr/2014/12/14/odoiporiko-kosovo-muthoi_n_6320622.html
Μποζανίνου. (2017). Κόσοβο: Το κόστος της μη αναγνώρισης. http://www.tanea.gr/news/world/article/5488265/kosobo-to-kostos-ths-mh-anagnwrishs/
Fazliu. (2016). Recognition denied: Romania. http://kosovotwopointzero.com/en/recognition-denied-romania/
Kosovo Foundation for Open Society and British Council. (2012). Kosovo Calling:
International Conference to Launch Position Papers on Kosovo’s Relation with EU and Regional Non-recognising Countries. http://kfos.org/wp-content/uploads/2012/04/Kosovo-Calling-ENG.pdf
Το Κόσοβο είναι μία πολυσυζητημένη περιοχή για την οποία όλοι έχουν ακούσει, αλλά ελάχιστοι γνωρίζουν. Η πλειοψηφία γνωρίζει ότι στην περιοχή διεξήχθη ένας εμφύλιος πόλεμος, ξέρει για τις τεταμένες σχέσεις με τη γειτονική Σερβία, και νομίζει πως, αν επισκεφθεί τη χώρα, θέτει αυτόματα τον εαυτό του σε κίνδυνο. Ωστόσο, ο μόνος κίνδυνος που διατρέχει κάποιος όντας στο Κόσοβο είναι κατά τη διάρκεια της οδήγησης, διότι οι οδηγοί νομίζουν ότι ο δρόμος τους ανήκει – ένα σύνηθες φαινόμενο για τους περισσότερους οδηγούς στον κόσμο.
Φωτογραφίες αγνοούμενων Κοσοβάρων
Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι το Κόσοβο έχει κηρύξει μονομερή ανεξαρτησία από τη Σερβία το 2008, και έχει αναγνωριστεί από 108 κράτη παγκοσμίως, καθώς και από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, αλλά και ότι το νόμισμα της χώρας είναι το ευρώ, παρόλο που δεν ανήκει στην Ευρωζώνη ούτε και στην ΕΕ. Βέβαια, υπάρχει εξήγηση. Μετά τη νατοϊκή επέμβαση στο Κόσοβο το 1999, νόμισμα της περιοχής κηρύχθηκε το γερμανικό μάρκο, το οποίο αργότερα -όπως και στη Γερμανία- αντικαταστάθηκε από το ευρώ. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής, όμως, το οποίο κατοικείται από πλειοψηφία Σέρβων, δεν συμβαίνει το ίδιο, αφού εκεί χρησιμοποιούν το δηνάριο. Επίσης, αγνοείται από τους περισσότερους η τεράστια αγάπη των Κοσοβάρων για τις ΗΠΑ και τον “απελευθερωτή” τους, Bill Clinton, στον οποίο και έχουν στήσει άγαλμα σ’ έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Πρίστινας. Ο μέσος όρος ηλικίας στη χώρα είναι τα 29 έτη, λόγω του ότι οι περισσότεροι είτε έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου, είτε αγνοούνται μέχρι και σήμερα. Παράλληλα, ανεργία μαστίζει τους νέους, μη μπορώντας ούτε να μεταναστεύσουν εύκολα λόγω του status quo του Κοσόβου.
Μέχρι στιγμής, 108 κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει λιγότερα από τα δύο τρίτα του συνόλου των κρατών που απαιτούνται προκειμένου το Κόσοβο να γίνει μέλος του ΟΗΕ. Το Κόσοβο προσπαθεί σκληρά να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του, ώστε να ενταχθεί στον ΟΗΕ και στους άλλους διεθνείς οργανισμούς. Ωστόσο υπάρχουν πέντε ευρωπαϊκές χώρες που επιμένουν στη μη αναγνώρισή του, είτε γιατί αντιμετωπίζουν τα δικά τους εσωτερικά ζητήματα με μειονότητες, είτε λόγω ιστορικών δεσμών με τη Γιουγκοσλαβία. Στην προσπάθειά της να φτάσει τον απαιτούμενο αριθμό αναγνωρίσεων, η Πρίστινα στρέφεται σε κράτη όπως απομακρυσμένες νησιωτικές χώρες. Η κύρια επίπτωση της μη αναγνώρισης από μεμονωμένα κράτη είναι ότι οι Κοσοβάροι δυσκολεύονται να ταξιδέψουν στα κράτη αυτά, ενώ η μη αναγνώριση από τον ΟΗΕ αυξάνει το κόστος της ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών με το εξωτερικό – κάτι που αποτελεί πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα.
Οι πέντε ευρωπαϊκές χώρες που επιμένουν στη μη αναγνώριση του Κοσόβου:
Ισπανία
Η Ισπανία είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της ΕΕ που δεν εγκρίνει τη μονομερή ανεξαρτησία του Κοσόβου. Στη χώρα επικρατεί ομόφωνη στάση απέναντι στο ζήτημα, αφού τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της Βουλής της είναι σύμφωνα στη μη αναγνώριση.
Ιστορικά, οι σχέσεις Ισπανίας και Κοσόβου με το τέλος του Franco το 1975 ήταν πολύ καλές, καθώς οι δύο χώρες είχαν άριστες διπλωματικές σχέσεις, ώσπου η προσοχή της Ισπανίας στράφηκε στην επίτευξη της ενσωμάτωσής της στην ΕΕ και στο NATO. Όταν η κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία άρχισε εν τέλει να επιδεινώνεται, η Ισπανία ήταν μια νεοφερμένη χώρα στην ΕΕ, και προτεραιότητά της πλέον στις ευρωπαϊκές εξωτερικές της σχέσεις ήταν η εξισορρόπηση της εστίασής της προς την Ανατολή, με τη δέσμευσή της προς τη νότια Μεσόγειο. Με το ξέσπασμα της γιουγκοσλαβικής κρίσης η Ισπανία, θέλοντας να διατηρήσει την ευρωπαϊκή της ενότητα, αποδέχθηκε λύσεις ενάντια στα πολιτικά της ένστικτα, όπως η αναγνώριση της Σλοβενίας και της Κροατίας. Έτσι, η Ισπανία αποφασίζει να συμμετέχει σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, βλέποντας τα γεγονότα των Βαλκανίων ως ευκαιρία για να αποδείξει ότι είναι ένας σημαντικός ευρωπαϊκός παίκτης. Όταν ο πόλεμος ξέσπασε στο Κοσσυφοπέδιο το 1998, η Ισπανία είχε συμβάλει σημαντικά στις διεθνείς αποστολές σε Βοσνία (100 στρατιώτες) και Αλβανία (400 στρατιώτες). Επομένως, η συμμετοχή στην εκστρατεία του Κοσσυφοπεδίου ήταν μια σχετικά εύκολη απόφαση γι’ αυτήν, με όλα τα κόμματα του Κοινοβουλίου της να ψηφίζουν υπέρ – η ριζοσπαστική αριστερά αποτελεί τη μόνη εξαίρεση. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, πως η θέση της Ισπανίας ήταν υπαγορευμένη από την τάση ευρωπαϊσμού της και συμμετοχής της σε διεθνή ιδρύματα.
Οι λόγοι που η Ισπανία παρουσιάζει ως αφορμές για να μην αναγνωρίσει το καθεστώς του Κοσόβου είναι οι εξής: Πρώτα πρώτα, πιστεύει πως η δημιουργία του εν λόγω κράτους έγινε για καθαρά εθνικιστικούς λόγους. Έπειτα, θεωρεί πως η έλλειψη μιας κοινής απόφασης μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας, καθώς και το status quo του Κοσόβου ως μια επαρχία της Σερβίας και όχι ως μια ομοσπονδιακή δημοκρατία στη Γιουγκοσλαβία, δεν της επιτρέπουν να συμφωνήσει στην αναγνώριση. Τέλος, επισημαίνει ότι η κίνηση του Κοσόβου να κηρύξει μονομερή ανεξαρτησία υποδεικνύει έλλειψη σεβασμού απέναντι σε βασικές αρχές όπως το διεθνές δίκαιο, η περιφερειακή σταθερότητα και η ενότητα της δράσης της ΕΕ. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνά κανείς και το πρόβλημα Καταλανών και Βάσκων το οποίο υποβόσκει. Το γεγονός ότι οι Ισπανοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι αρνούνται την οποιαδήποτε ομοιότητα με την περίπτωση του Κοσόβου δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει φόβος για την ισπανική κυβέρνηση. Στο εσωτερικό της Ισπανίας υπάρχει ένταση για τον χωρισμό Καταλανών και Βάσκων, με τους πολίτες να παίρνουν θέση για το ζήτημα του Κοσόβου με βάση τη θέση που έχουν για τη δική τους εσωτερική υπόθεση.
Σλοβακία
Η Σλοβακία το 2004 μπήκε στην ΕΕ, και από τότε άρχισε να προσπαθεί να κάνει έντονη την παρουσία της. Η επίμονη άρνησή της για αναγνώριση του Κοσόβου συνέβαλε στην οπισθοδρόμηση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, ενώ πριν από την κήρυξη της ανεξαρτησίας είχαν καλές παραγωγικές σχέσεις. Για πρώτη φορά, με την κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου η κυβέρνηση της Σλοβακίας ήταν διχασμένη επί του θέματος: Από τη μία η φιλονατοϊκή κυβέρνηση, και από την άλλη οι αντινατοϊκοί λαϊκιστές και εθνικιστές.
Η επίμονη αντίδραση της Σλοβακίας οφείλεται, αφενός, στον φόβο της ότι με την αποδοχή της ανεξαρτησίας θα προκαλέσει διαμάχες στο εσωτερικό της – συγκεκριμένα, ότι η αποδοχή αυτή θα αποτελέσει προηγούμενο για την ουγγρική μειονότητα στη Ν. Σλοβακία. Αφετέρου, δεν θα πρέπει να παραβλέπει κανείς και τις πολύ καλές φιλικές και οικονομικές σχέσεις που συνδέουν τη χώρα με τη Σερβία, αφού η Σλοβακία εξάγει στη Σερβία αγαθά αξίας 290 χιλιάδων δολαρίων.
Ρουμανία
Η Ρουμανία είναι η χώρα που εκφράζει πιο έντονα την άρνησή της απέναντι στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Δεν είχε καμία επικοινωνία με την Πρίστινα ακόμη και πριν την κήρυξη της ανεξαρτησίας, όταν το Κόσοβο ήταν επαρχία του United Nations Mission in Kosovo. Σε διεθνές επίπεδο, μάλιστα, η Ρουμανία δεν έχει κάνει καμία υποχώρηση σε διεθνείς συμφωνίες, διοργανώσεις ή γεγονότα που συμπεριλαμβάνουν το Κόσοβο ως χώρα – αντιθέτως, ήταν κατά της συμμετοχής του. Για την κατάσταση αυτή υπεύθυνα είναι τόσο αντικειμενικά όσο και υποκειμενικά συμφέροντα.
Η Ρουμανία θεώρησε ότι η κίνηση του Κοσόβου παραβίαζε το διεθνές δίκαιο. Βέβαια, στην επίμονη άρνησή της ρόλο παίζουν και οι άριστες σχέσεις Ρουμανίας και Σερβίας. Η καλή σχέση μεταξύ τους προϋπήρχε, καθώς και οι δύο είναι επηρεασμένες από τον βυζαντινό ορθόδοξο τύπο χριστιανισμού που εισήχθη τον 9ο αιώνα. Η σχέση τους αυτή συνεχίστηκε και μετά τη ρήξη του κομμουνισμού το 1989, οπότε και πραγματοποιήθηκε η πρώτη τους πολιτική και στρατιωτική συνεργασία στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου.Τελευταίο και πιο σημαντικό λόγο αποτελεί η ουγγρική μειονότητα της Ρουμανίας στην περιοχή της Τρανσυλβανίας. Όταν η ουγγρική μειονότητα έμαθε για την κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, έσπευσε να γιορτάσει το γεγονός, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της κυβέρνησης. Για τη Ρουμανία η αναγνώριση του Κοσόβου είναι σαν να ανοίγει τον δρόμο για δράση στην ουγγρική μειονότητα, η οποία καιρό τώρα ζητά την αυτονομία της Τρανσυλβανίας.
Κύπρος
Η Κύπρος, ενώ ανήκει στις πέντε ευρωπαϊκές χώρες που δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου, είναι η μοναδική που δεν συμμετέχει στο δυναμικό της EULEX-KOSOVO – δηλαδή, δεν συμμετέχει στις αποστολές στο Κόσοβο. Επίσης, δεν αναγνωρίζει κανένα έγγραφο του Κοσόβου – για παράδειγμα ταξιδιωτικά έγγραφα. Αυτό οφείλεται σε κάποιες ιδιαιτερότητες, συγκεκριμένα σε πολιτικές, πολιτιστικές, ιστορικές και οικονομικές πεποιθήσεις. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στα Βαλκάνια το 1990 οι Κύπριοι έσπευσαν να βοηθήσουν, γιατί οι δικές τους μνήμες από την τουρκική εισβολή το 1974 ήταν ακόμη νωπές. Η βοήθειά τους ήταν κυρίως προς τους ομόθρησκους Σέρβους.
Σύμφωνα με την επίσημη θέση της Κύπρου, η χώρα δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του Κοσόβου γιατί, πρώτον, τη θεωρεί παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και, δεύτερον, τη θεωρεί νομικά άκυρη, αφού αποτελεί παράβαση του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, της Τελικής Πράξης του Helsinki και του Ψηφίσματος 1244 του 1999. Κατά τα “πιστεύω” της Κύπρου, θα έπρεπε να ληφθεί μια κοινή απόφαση μεταξύ των δύο χωρών. Παρ’ όλα αυτά, θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως πίσω από την άρνηση της χώρας ίσως να υποβόσκει τόσο η σχέση της με τη Σερβία όσο και το Κυπριακό ζήτημα.
Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι η πέμπτη ευρωπαϊκή χώρα που δεν είναι σύμφωνη με τη μονομερή διακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει εξαιρετική επικοινωνία σε θεσμικό επίπεδο μεταξύ των χωρών, με την Ελλάδα να προσφέρει ανθρωπιστική και υλική βοήθεια. Οι διμερείς τους σχέσεις μέρα με τη μέρα βελτιώνονται σημαντικά. Μπορεί η Ελλάδα να μην έχει αναγνωρίσει το Κόσοβο, αλλά έχουν γίνει πολλές επισκέψεις μεταξύ των δύο χωρών. Μετά από διμερή συμφωνία, οι Κοσοβάροι μπορούν να ταξιδέψουν στην ελληνική επικράτεια χωρίς κανένα πρόβλημα.
Επίσημα, η Ελλάδα υποστηρίζει πως δεν συμφωνεί στην αναγνώριση διότι τέτοιες καταστάσεις πρέπει να λύνονται διπλωματικά και με σύνεση. Η σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος στην πολιτική σκηνή, κατά την άποψη της χώρας. Η πολιτική της Ελλάδας είναι εμπνευσμένη από τη θέληση του να υπάρχει ένα ειρηνικό περιβάλλον για όλους τους ανθρώπους της περιοχής, σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και προστασία των μειονοτήτων και της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς. Επίσης, η ελληνική πλευρά δίνει μεγάλη έμφαση στην παράλληλη οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα, καθώς και στον διάλογο για τη λύση οποιουδήποτε προβλήματος.
Από την άλλη, η Ελλάδα φοβάται ότι η αναγνώριση του Κοσόβου θα επηρεάσει τη διεθνή πολιτική, και αυτή με τη σειρά της θα επηρεάσει διάφορες ζώνες στον κόσμο, οι οποίες θα προσπαθήσουν να μιμηθούν τις ενέργειες του Κοσόβου για ανεξαρτησία, επιδρώντας έτσι στην παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα. Συγκεκριμένα, υπάρχει ανησυχία για το ζήτημα της Κύπρου, το οποίο προαναφέρθηκε. Ένας ακόμη λόγος για τη στάση που κρατά η χώρα είναι οι οικονομικές και πολιτικές της σχέσεις με τη Σερβία, τις οποίες και δεν θέλει να χαλάσει. Η Ελλάδα βλέπει τη Σερβία ως σύμμαχο και υποστηρικτή της στα Βαλκάνια, γι’ αυτό και δεν στρέφεται εναντίον της.
Γίνεται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό πως το ζήτημα του Κοσόβου αποτελεί αγκάθι για την Ευρώπη. Κάθε χώρα βλέπει το θέμα από διαφορετική οπτική γωνία, και επιδιώκει την καλύτερη επίλυση του ζητήματος χωρίς να αγγίξει δικά της εσωτερικά θέματα. Πώς, όμως, θα επιλυθεί το θέμα χωρίς να επηρεάσει άλλα παρόμοια ζητήματα, δίνοντας παράλληλα ένα τέλος στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι του Κοσόβου; Αν και μεγάλο μέρος των χωρών έχει αποφασίσει, η λύση είναι ακόμη σε αναζήτηση, και βρίσκεται σε αναμονή, καθώς κρίνεται στις λεπτομέρειες.
Πηγές:
Κουγιάννου. (2014). Οδοιπορικό της HuffPost Greece: Μύθοι και αλήθειες για το Κόσοβο. Ή όσα δεν γνωρίζετε. https://www.huffingtonpost.gr/2014/12/14/odoiporiko-kosovo-muthoi_n_6320622.html
Μποζανίνου. (2017). Κόσοβο: Το κόστος της μη αναγνώρισης. http://www.tanea.gr/news/world/article/5488265/kosobo-to-kostos-ths-mh-anagnwrishs/
Fazliu. (2016). Recognition denied: Romania. http://kosovotwopointzero.com/en/recognition-denied-romania/
Kosovo Foundation for Open Society and British Council. (2012). Kosovo Calling:
International Conference to Launch Position Papers on Kosovo’s Relation with EU and Regional Non-recognising Countries. http://kfos.org/wp-content/uploads/2012/04/Kosovo-Calling-ENG.pdf
Κατηγορίες:
Σχόλια