Akkuyu: Ο δρόμος της Τουρκίας προς την ενεργειακή ηγεμονία

H Ευρώπη, ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας του κόσμου, είναι ένας πολύ ασθενής παραγωγός ενέργειας, με την εξάρτησή της από εισαγωγές να κυμαίνεται από 52,1% έως 54% τα τελευταία χρόνια (Eurostat, 2017). Το ερώτημα που εγείρεται αφήνει ελάχιστο περιθώριο αμφιβολίας: Πώς εξασφαλίζεται η ενεργειακή ασφάλεια ενός νευραλγικού παγκόσμιου παίκτη -στον οποίον και η χώρα μας ανήκει- αν δεν μελετηθούν οι σχέσεις ενέργειας μεταξύ αυτού, του μεγάλου και σταθερού καταναλωτή, και των κύριων προμηθευτών του;

Γι’ αυτό και επιλέγεται προς εξέταση η Τουρκία ως ένας πιθανός ειδικός προμηθευτής: υπό το φως της πρόσφατης και σοβαρής επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ της Ρωσίας και του κύριου κόμβου εξαγωγής της στην Ευρώπη, την Ουκρανία, την πλήρη αποσύνθεση του κράτους της Λιβύης, τα αποτυχημένα κράτη της Μέσης Ανατολής και τις επικείμενες κυρώσεις στο Ιράν, η Τουρκική Δημοκρατία μπορεί να φανεί σαν φάρος σταθερότητας και ιδανικός διαμεσολαβητής-μεταφορέας ενέργειας σε έναν από τους πιο μαζικούς καταναλωτές στον κόσμο. Με άλλα λόγια, έχει η Τουρκία τα μέσα και τις δυνατότητες να γίνει ο ενεργειακός κόμβος της Ευρώπης, καθώς και ένας ζωτικής σημασίας αιμοδότης της;



Φυσικά, σε ένα άρθρο είναι αδύνατη η παρουσίαση ολόκληρης της ενεργειακής δυναμικής της Τουρκίας. Υπάρχει όμως ένας δείκτης αυτής της δυναμικής που μπορεί να εξεταστεί: Η -αμφιλεγόμενη- στροφή της χώρας στην πυρηνική ενέργεια, μέσω του υπό κατασκευή εργοστασίου του Ακκουγιού (Akkuyu).

Το πολύ σημαντικό αυτό ενεργειακό έργο είναι ταυτόχρονα το πιο διαφοροποιημένο από τα υπόλοιπα, και το πιο “αμφίθυμο” αναμεταξύ τόσο των υφιστάμενων όσο και των προγραμματισμένων ενεργειακών έργων (υπενθυμίζεται εδώ η επικείμενη παράδοση των κολοσσιαίων αγωγών TANAP από το Αζερμπαϊτζάν – και ιδίως του TurkStream από τη Ρωσική Μαύρη Θάλασσα).



Η διαφοροποίησή του πηγάζει από το γεγονός ότι θα καταστήσει την Τουρκική Δημοκρατία ειρηνική πυρηνική δύναμη, καλύπτοντας το 10,92% της προβλεπόμενης συνολικής εθνικής κατανάλωσης για το 2023, όταν και ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προγραμματίζεται να εισέλθει στην παραγωγή. Το έργο θα χρηματοδοτηθεί σε ποσοστό 93% και θα αναληφθεί από τη θυγατρική εταιρεία Atomstroyexport της Rosatom, με ποσοστό έως και 49% των μετοχών να υπολογίζεται προς πώληση μετά την ολοκλήρωση του φαραωνικού έργου (Akkuyu Nukleer, 2018). Παρά τις ανησυχίες της γειτονικής Κυπριακής Δημοκρατίας και τις προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας λόγω της σεισμικότητας της περιοχής (Καθημερινή, 5 Απριλίου 2018), το έργο θεμελιώθηκε στις 3 Απριλίου 2018, παρουσία των προέδρων Putin και Erdoğan.



Η Τουρκική πλευρά διατείνεται πως το έργο αυτό θα συνοδεύεται από σωρεία ωφελειών για τη χώρα άμα τη λειτουργία του. Αρχικά, στο περιβαλλοντικό κομμάτι της υπόθεσης, θα περιορίσει τις τουρκικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Επιπλέον, πρόκειται να παρέχει μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους στην κρατική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της μικρότερης εξάρτησης της εγχώριας παραγωγής από υδρογονάνθρακες. Ακόμη, θα συνιστά έναν πολύ φθηνό-βιώσιμο τρόπο κάλυψης μεγάλου ποσοστού των Τουρκικών ενεργειακών αναγκών για τις επόμενες δεκαετίες. Τέλος, το είδος της συμφωνίας και ο «εγκαινιαστικός» για την περιοχή χαρακτήρας της θα επιτρέψει -επί του πολιτικού/στρατηγικού καθαρά πεδίου- αφενός την αναγνώριση της Τουρκίας ως ειρηνικής Πυρηνικής Δύναμης διεθνώς, αφετέρου την πρόσβαση Τούρκων εργατών, επιστημόνων και ερευνητών σε μία εξαιρετικά πολύπλοκη τεχνογνωσία – όπως αυτή της πυρηνικής ενέργειας, την οποία λίγα κράτη στον κόσμο μπορούν να καυχηθούν πως κατέχουν (Υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Τουρκίας, 2018).



Μάλιστα, τα πλάνα για την περαιτέρω (ειρηνική;) πυρηνικοποίηση της γείτονος χώρας ομιλούν για μία ακόμη μελλοντική κατασκευή αντίστοιχου, ή και μεγαλύτερου πυρηνικού εργοστασίου στα βόρεια της χώρας, κοντά στην πόλη Σινώπη (Sinop). Ως τώρα, οι διαδικασίες προς αυτή την κατεύθυνση δεν φαίνονται να κινούνται άμεσα, παρότι υπάρχει εκτενής και προχωρημένος σχεδιασμός για την υλοποίηση και αυτού του μεγάλου εγχειρήματος. (ΙΑΕΑ, 2015)

Έτσι, σαν να μην έφταναν οι ριζικές αλλαγές που πραγματοποιούνται υπό την ηγεσία του AKP στον τομέα των υδρογονανθράκων (με την εισαγωγή των αγωγών TANAP και TurkStream από το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία το 2018 και το 2019 – οι οποίοι μεταμορφώνουν πλήρως το status quo με επιπλέον 48 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως προς την Τουρκία), το Τουρκικό ενεργειακό εκτόπισμα μεγεθύνεται σε εξαιρετικό βαθμό. Αυτό το γεγονός δεν είναι όμως μόνο μια ποσοτική διαφορά, αλλά και μια ποιοτική αφού, με την κοινή εγκαινίαση του αγωγού TAP στην Ελλάδα, το φυσικό αέριο που μεταφέρεται μέσω της Τουρκίας θα είναι για πρώτη φορά στην ιστορία της πύλης της Ευρώπης (Νότια Ιταλία). Σε μια καθαρά ποσοτική προσέγγιση, μέχρι το 2019 η Τουρκία θα είναι σε θέση να μεταφέρει 108 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τόσο για εσωτερική όσο και για εξωτερική κατανάλωση, καλύπτοντας πάνω από το ένα τέταρτο (27%) της τρέχουσας ζήτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ένα εντυπωσιακό μείγμα μεγάλης ποικιλίας και γεωπολιτικών καταβολών: το φυσικό αέριο του Ιράν, της Ρωσίας και του Αζερμπαϊτζάν θα ρέει άφθονο μέσω τουρκικών, αζέρικων, ρωσικών, ιταλικών κρατικών και αμερικανικών, βρετανικών, ακόμη και μαλαισιανών ιδιωτικών εταιρειών.



Το άνωθεν εντυπωσιακό γεγονός θα μεγεθυνθεί σε ακόμη σημαντικότερο βαθμό από τον υπό κατασκευή πυρηνικό σταθμό Akkuyu (και την όποια πιθανή κατασκευή της Σινώπης). Η κάλυψη σχεδόν 11% της εσωτερικής ενεργειακής κατανάλωσης όταν ο πρώτος θα λειτουργήσει πλήρως (περίπου στο 2022 αναμένεται ο πρώτος από τους τέσσερις υποσταθμούς), ο σταθμός παραγωγής ενέργειας θα συμβάλει περαιτέρω στην ισχυροποίηση της Τουρκικής ενεργειακής, οικονομικής και -εν τέλει- γεωπολιτικής ισχύος.

Εν κατακλείδι, μπορεί οι μακροοικονομικές προοπτικές της χώρας να εκτροχιάζονται και η όποια δημοκρατική της παράδοση να βρίσκεται υπό έντονη αμφισβήτηση κατά τα τελευταία έξι ή επτά χρόνια της διακυβέρνησης του AKP, είναι ωστόσο εμφανές πως η χώρα θα μπορεί -κατά πάσα πιθανότητα- στην επέτειο των εκατό ετών από την ίδρυσή της να διαμηνύσει στη Διεθνή Κοινότητα πως πρόκειται για ένα σημαντικό ενεργειακό κόμβο, διεπόμενο από υψηλής ποιότητας και τεχνογνωσίας ανθρώπινο δυναμικό, και ευρισκόμενο υπό μία στροφή προς περιβαλλοντικά βιώσιμη ενέργεια, που θα χαρακτήριζε μία προηγμένη και ταχύτατα αναπτυσσόμενη οικονομία.

Πηγές:
Eurostat. (2015). Energy Trends – Statistics Explained. http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Energy_trends#Energy_dependency
akkunpp.com. (2012). NPP AKKUYU NÜKLEER A.Ş. http://www.akkunpp.com/npp-2
ekathimerini.com. (2018). Nicosia to Protest Construction of Akkuyu Nuclear Plant.http://www.ekathimerini.com/227454/article/ekathimerini/news/nicosia-to-protest-construction-of-akkuyu-nuclear-plant
enerji.gov.tr. (2017) – Natural Gas Pipelines and Projects. http://www.enerji.gov.tr/en-US/Pages/Natural-Gas-Pipelines-and-Projects
Biçer M. (2015). SİNOP nuclear power plant project and perspective of EUAS. https://www.iaea.org/NuclearPower/Downloadable/Meetings/2014/2015-02-03-02-06/D1_S1_Turkey_Bicer.pdf

Tagged under: Akkuyu Erdogan Putin Sinop TANAP TurkStream ΑζερμπαϊτζάνΑκκουγιού Αφρική Μέση Ανατολή Σινώπη Τουρκία Τουρκική Δημοκρατία

Γιώργος Γρηγοράκης

Website: https://powerpoltics.eu