Ο γεωμύθος της Δίας
Το νησάκι Δία σε χάρτη του Dapper Olfert, το1688
Μια μέρα ο μεγάλος πατέρας των θεών και των ανθρώπων αγανάχτησε με τους Κρητικούς όταν είδε να σκοτώνουν τα αγριοκάτσικα της παραμάνας του [Αμάλθεια]. Θυμωμένος, αποφασίζει να τους αποτελειώσει. Ρίχνει στο Κρητικό πέλαγος ένα κεραυνό και τότε αναδύεται ένα τεράστιο θηρίο. Οι θεοί που ήταν γύρω του προσπαθούν να τον καλμάρουν, αλλά μάταια. Τότε ο γαιήοχος Ποσειδώνας, από το θαλασσινό βασίλειο που βγήκε το τέρας, λέει στον βασιλιά των βασιλέων: «Αδελφέ μου Δία πως τολμά η καρδιά σου να κατασφάξεις τους Κουρήτες, και να ξεχάσει ότι καλό σου έκαναν;». Οι Κουρήτες [Κρητικοί] χτυπούσαν δυνατά της ασπίδες τους για να μην ακούσει ο πατέρας του ο Κρόνος το κλάμα του και τον φάει. Ο Δίας ακούει τον Ποσειδώνα, μετά από λίγη σκέψη αλλάζει γνώμη. Τότε παίρνει δύο κομμάτια τάκο, τα πετάει ανοικτά της Κρήτης. Όταν το τέρας πηγαίνει να τα φάει, ο Δίας με κεραυνό το πετρώνει μαζί με τους τάκους.
Έτσι, γεννιέται η Δία[Ντία] με τις δαντελωτές ακτές που βρίσκεται σε απόσταση 11,4χλμ. από το Ηράκλειο και οι δύο βραχονησίδες, το Παξιμάδι και το Πεταλίδι. Η Δία έχει έκταση 11,91 χλμ2, μέγιστο μήκος και πλάτος 5 και 3 χλμ. αντίστοιχα και ψηλότερη κορυφή το Βάρδιο με 266μ. Αποτελείται από μάρμαρα και ασβεστόλιθους ηλικίας 201-56 εκ.ετών που αναδύθηκαν από τη θάλασσα.
Πολλοί από τους πιο γοητευτικούς μύθους της χώρας μας έχουν τις απαρχές τους στην Κρήτη και σχετίζονται με τον Δία και όχι μόνο. Στην κρητική γη γεννήθηκε ο Μίνωας γιος του Δία και της Ευρώπης. Κατά την περίοδο της άνθησης του Μινωικού πολιτισμού η Κρήτη αναδεικνύεται σε κυρίαρχη θαλασσοκράτειρα δύναμη στην Μεσόγειο εξαπλώνοντας και διαδίδοντας τον πρώτο μεγάλο ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Ο μύθος της Δίας συνδέεται με το κρητικό γεωπεριβάλλον και έχει πιο στενή σχέση με τον Μινωικό πολιτισμό από ότι πιστεύουμε. Εάν επιχειρήσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε τον γεωμύθο μπορεί να δούμε ότι περιέχει δυσπρόσιτες αλήθειες. Οι Μινωίτες ήξεραν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την κοινωνία τους κρυβόταν στη θάλασσα, κοντά σε αυτό το άγνωστο για εμάς νησάκι. Το τέρας ως σύμβολο αναπαριστάνει την έντονη σεισμική δραστηριότητα που αρκετές φορές έχει αναστατώσει τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής. Η ιστορία των σεισμών που έπληξαν τους πολιτισμούς της Κρήτης είναι μία πολύ παλιά υπόθεση όσο και ο γεωμύθος του πετρωμένου τέρατος.
Βόρεια από το νησάκι βρίσκονται δύο σχεδόν παράλληλες και πολύ ενεργές τεκτονικές δομές [δες χάρτη]. Το Ρήγμα του Νότιου Κρητικού Πελάγους, ολισθαίνει κατά 0,1-1 χιλιοστά τον χρόνο, έχει μήκος τουλάχιστον 91 χλμ. και μπορεί να δώσει σεισμούς 7.1-7.7 βαθμούς. Ακόμη βορειότερα συναντάται το Ρήγμα του Κεντρικού Κρητικού Πελάγους που ολισθαίνει κατά 0,1-1 χιλιοστά τον χρόνο, έχει μήκος τουλάχιστον 102 χλμ. και μπορεί να δώσει σεισμούς έως 7 βαθμούς.
Από αυτά τα ρήγματα προήλθαν οι σημαντικότεροι τελευταίοι μεγάλοι σεισμοί της βόρειας Κρήτης, όπως τα σεισμικά περιστατικά με μεγέθη 6.8 [1665], 6.8 [1673], 6.8[1769], 7[1935], 7.5[1810], και τα 7.7[1856].
Σήμερα η Δία είναι ακατοίκητη όμως υποβρύχιες έρευνες, από το 1976, αποκάλυψαν ίχνη από το μεγαλύτερο και σημαντικότερο τεχνητό λιμάνι της Κνωσού [σύμφωνα με τον Ζακ Υβ Κουστώ]. Αρχικά θεωρήθηκε ότι καταβυθίστηκε από τις καταστροφές που προκάλεσε το ηφαίστειο της Θήρας,το 1450 π.Χ. Όμως, στην πορεία διαπιστώθηκε ότι είναι πολύ πιο παλιό, ενώ λεπτομερείς αεροφωτογραφίες έδειξαν στην επιφάνεια του νησιού ίχνη από οικισμούς, κάτι που φανερώνει ότι σε παλαιότερες εποχές το νησί ήταν κατοικημένο και ίσως ερημώθηκε μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές του παρελθόντος.
Δεν είναι απίθανο από την επαναδραστηριοποίηση των ρηγμάτων του Κρητικού Πελάγους να προήλθαν οι πιο καταστροφικοί αρχαίοι σεισμοί [με εκτιμώμενα μεγέθη 7-7.7] του 2100π.Χ, 1750π.Χ, 1650π.Χ, 1570π.Χ, 1500π.Χ και 1400π.Χ που περιλαμβάνονται στον κατάλογο «Σεισμοί της Κρήτης [1950]» του αείμνηστου φυσικού Ελ.Πλατάκη.Πρόκειται για σεισμούς που ισοπέδωσαν τα ανάκτορα της Κνωσού, της Φαιστού και άλλων σπουδαίων πόλεων του βόρειου τμήματος του νησιού.
Η μυθιστορία της Κρήτης φανερώνει ότι η καταστροφή των μινωικών κέντρων δεν σχετίζεται με το ηφαίστειο της Σαντορίνης, που μπορεί να προξένησε ζημιές το 1615 π.Χ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν προκάλεσε τον αφανισμό των αρχαίων πόλεων της. Ηταν μία «εσωτερική» χρόνια γεωλογική υπόθεση του νησιού που σχετίζεται με την ολίσθηση που συντελείται στα όρια των πλακών, σε μία ενεργό ζώνη καταβύθισης όπου προκαλούνται τεράστιοι σεισμοί εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. [περισσότερα, Η (πιθανή) γεωλογική προέλευση του Μινώταυρου]
Ο γιος του Δία συχνά παρουσιάζεται ως άξεστος και βάρβαρος όμως δεν ήταν ένας τυχαίος ήρωας. Ο πρώτος οικισμός του Μίνωα, στην Κνωσό χρονολογείται γύρω στο 7.000 π.Χ, στη Νεολιθική Εποχή. Η Κνωσός απέχει μόλις 15 χλμ. από την Δία. Όμως η διαδρομή προς την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ανάπτυξη της μινωικής κοινωνίας δεν ήταν μία απλή γραμμική εξίσωση. Για να γίνει η Κνωσός το κυριότερο κέντρο εξουσίας του νησιού, στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας π.Χ, έπρεπε να αντιμετωπίσει τους βίαιους παροξυσμούς του Τέρατος της Δίας. Το πρώτο ανάκτορο καταστρέφεται από σεισμό γύρω στο 1.700 π.Χ αλλά ξανακτίζεται για να καταστραφεί ξανά το 1350 π.Χ. Ο χώρος κατοικείται από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια αλλά χάνει την αίγλη του. Έκτοτε εγκαταλείπεται και μετατρέπεται σε ιερό άλσος της Ρέας.
Οι αρχαίοι μύθοι του νησιού μας λένε ότι η μητέρα Ρέα έκρυψε το νεαρό θεό, στην σπηλιά του Ψυχρού [Δικταίο Άντρο], συνδέοντας εμφανώς ένα μινωικό χώρο λατρείας και θρησκείας με τον Δία. Στην Μινωική Κρήτη βρέθηκαν αρκετοί χώροι λατρείας σε σπήλαια, κορυφές βουνών κά. Σήμερα υπάρχουν δύο σπήλαια που σχετίζονται στενά με τον Δία, την απαρχή του Ελληνικού Πάνθεου. Το Δικταίο, σε υψόμετρο 1020μ, όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο «Commandante των Θεών» και το Ιδαίο, με υψόμετρο 1520μ, όπου ανατράφηκε από τους Κουρήτες και την Αμάλθεια. Ωστόσο, δίχως αμφιβολία,το Ιδαίο Άντρο ήταν ο αρχαιότερος τόπος λατρείας του Πανόπτη Δία αφού είναι ένας χώρος εξαιρετικού γεωλογικού ενδιαφέροντος, στο ψηλότερο μέρος της Κρήτης γύρω από τα σημαντικότερα μινωικά κέντρα και πάνω από το επιβλητικό οροπέδιο Νίδα με τα πανάρχαια μιτάτα.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Οι σεισμοί έν Κρήτη- Εφημερίδα Πατρίς
2.Σεισμοί της Ελλάδας- Β&Κ Παπαζάχος
3.Βικιπαίδεια
4.Με το βλέμμα των Περιηγητών, el.travelogues.gr/
5.The European Database of Seismogenic Faults -diss.rm.ingv.it/share-edsf/
Μια μέρα ο μεγάλος πατέρας των θεών και των ανθρώπων αγανάχτησε με τους Κρητικούς όταν είδε να σκοτώνουν τα αγριοκάτσικα της παραμάνας του [Αμάλθεια]. Θυμωμένος, αποφασίζει να τους αποτελειώσει. Ρίχνει στο Κρητικό πέλαγος ένα κεραυνό και τότε αναδύεται ένα τεράστιο θηρίο. Οι θεοί που ήταν γύρω του προσπαθούν να τον καλμάρουν, αλλά μάταια. Τότε ο γαιήοχος Ποσειδώνας, από το θαλασσινό βασίλειο που βγήκε το τέρας, λέει στον βασιλιά των βασιλέων: «Αδελφέ μου Δία πως τολμά η καρδιά σου να κατασφάξεις τους Κουρήτες, και να ξεχάσει ότι καλό σου έκαναν;». Οι Κουρήτες [Κρητικοί] χτυπούσαν δυνατά της ασπίδες τους για να μην ακούσει ο πατέρας του ο Κρόνος το κλάμα του και τον φάει. Ο Δίας ακούει τον Ποσειδώνα, μετά από λίγη σκέψη αλλάζει γνώμη. Τότε παίρνει δύο κομμάτια τάκο, τα πετάει ανοικτά της Κρήτης. Όταν το τέρας πηγαίνει να τα φάει, ο Δίας με κεραυνό το πετρώνει μαζί με τους τάκους.
Έτσι, γεννιέται η Δία[Ντία] με τις δαντελωτές ακτές που βρίσκεται σε απόσταση 11,4χλμ. από το Ηράκλειο και οι δύο βραχονησίδες, το Παξιμάδι και το Πεταλίδι. Η Δία έχει έκταση 11,91 χλμ2, μέγιστο μήκος και πλάτος 5 και 3 χλμ. αντίστοιχα και ψηλότερη κορυφή το Βάρδιο με 266μ. Αποτελείται από μάρμαρα και ασβεστόλιθους ηλικίας 201-56 εκ.ετών που αναδύθηκαν από τη θάλασσα.
Πολλοί από τους πιο γοητευτικούς μύθους της χώρας μας έχουν τις απαρχές τους στην Κρήτη και σχετίζονται με τον Δία και όχι μόνο. Στην κρητική γη γεννήθηκε ο Μίνωας γιος του Δία και της Ευρώπης. Κατά την περίοδο της άνθησης του Μινωικού πολιτισμού η Κρήτη αναδεικνύεται σε κυρίαρχη θαλασσοκράτειρα δύναμη στην Μεσόγειο εξαπλώνοντας και διαδίδοντας τον πρώτο μεγάλο ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Ο μύθος της Δίας συνδέεται με το κρητικό γεωπεριβάλλον και έχει πιο στενή σχέση με τον Μινωικό πολιτισμό από ότι πιστεύουμε. Εάν επιχειρήσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε τον γεωμύθο μπορεί να δούμε ότι περιέχει δυσπρόσιτες αλήθειες. Οι Μινωίτες ήξεραν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την κοινωνία τους κρυβόταν στη θάλασσα, κοντά σε αυτό το άγνωστο για εμάς νησάκι. Το τέρας ως σύμβολο αναπαριστάνει την έντονη σεισμική δραστηριότητα που αρκετές φορές έχει αναστατώσει τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής. Η ιστορία των σεισμών που έπληξαν τους πολιτισμούς της Κρήτης είναι μία πολύ παλιά υπόθεση όσο και ο γεωμύθος του πετρωμένου τέρατος.
Βόρεια από το νησάκι βρίσκονται δύο σχεδόν παράλληλες και πολύ ενεργές τεκτονικές δομές [δες χάρτη]. Το Ρήγμα του Νότιου Κρητικού Πελάγους, ολισθαίνει κατά 0,1-1 χιλιοστά τον χρόνο, έχει μήκος τουλάχιστον 91 χλμ. και μπορεί να δώσει σεισμούς 7.1-7.7 βαθμούς. Ακόμη βορειότερα συναντάται το Ρήγμα του Κεντρικού Κρητικού Πελάγους που ολισθαίνει κατά 0,1-1 χιλιοστά τον χρόνο, έχει μήκος τουλάχιστον 102 χλμ. και μπορεί να δώσει σεισμούς έως 7 βαθμούς.
Από αυτά τα ρήγματα προήλθαν οι σημαντικότεροι τελευταίοι μεγάλοι σεισμοί της βόρειας Κρήτης, όπως τα σεισμικά περιστατικά με μεγέθη 6.8 [1665], 6.8 [1673], 6.8[1769], 7[1935], 7.5[1810], και τα 7.7[1856].
Σήμερα η Δία είναι ακατοίκητη όμως υποβρύχιες έρευνες, από το 1976, αποκάλυψαν ίχνη από το μεγαλύτερο και σημαντικότερο τεχνητό λιμάνι της Κνωσού [σύμφωνα με τον Ζακ Υβ Κουστώ]. Αρχικά θεωρήθηκε ότι καταβυθίστηκε από τις καταστροφές που προκάλεσε το ηφαίστειο της Θήρας,το 1450 π.Χ. Όμως, στην πορεία διαπιστώθηκε ότι είναι πολύ πιο παλιό, ενώ λεπτομερείς αεροφωτογραφίες έδειξαν στην επιφάνεια του νησιού ίχνη από οικισμούς, κάτι που φανερώνει ότι σε παλαιότερες εποχές το νησί ήταν κατοικημένο και ίσως ερημώθηκε μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές του παρελθόντος.
Δεν είναι απίθανο από την επαναδραστηριοποίηση των ρηγμάτων του Κρητικού Πελάγους να προήλθαν οι πιο καταστροφικοί αρχαίοι σεισμοί [με εκτιμώμενα μεγέθη 7-7.7] του 2100π.Χ, 1750π.Χ, 1650π.Χ, 1570π.Χ, 1500π.Χ και 1400π.Χ που περιλαμβάνονται στον κατάλογο «Σεισμοί της Κρήτης [1950]» του αείμνηστου φυσικού Ελ.Πλατάκη.Πρόκειται για σεισμούς που ισοπέδωσαν τα ανάκτορα της Κνωσού, της Φαιστού και άλλων σπουδαίων πόλεων του βόρειου τμήματος του νησιού.
Η μυθιστορία της Κρήτης φανερώνει ότι η καταστροφή των μινωικών κέντρων δεν σχετίζεται με το ηφαίστειο της Σαντορίνης, που μπορεί να προξένησε ζημιές το 1615 π.Χ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν προκάλεσε τον αφανισμό των αρχαίων πόλεων της. Ηταν μία «εσωτερική» χρόνια γεωλογική υπόθεση του νησιού που σχετίζεται με την ολίσθηση που συντελείται στα όρια των πλακών, σε μία ενεργό ζώνη καταβύθισης όπου προκαλούνται τεράστιοι σεισμοί εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. [περισσότερα, Η (πιθανή) γεωλογική προέλευση του Μινώταυρου]
Ο γιος του Δία συχνά παρουσιάζεται ως άξεστος και βάρβαρος όμως δεν ήταν ένας τυχαίος ήρωας. Ο πρώτος οικισμός του Μίνωα, στην Κνωσό χρονολογείται γύρω στο 7.000 π.Χ, στη Νεολιθική Εποχή. Η Κνωσός απέχει μόλις 15 χλμ. από την Δία. Όμως η διαδρομή προς την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ανάπτυξη της μινωικής κοινωνίας δεν ήταν μία απλή γραμμική εξίσωση. Για να γίνει η Κνωσός το κυριότερο κέντρο εξουσίας του νησιού, στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας π.Χ, έπρεπε να αντιμετωπίσει τους βίαιους παροξυσμούς του Τέρατος της Δίας. Το πρώτο ανάκτορο καταστρέφεται από σεισμό γύρω στο 1.700 π.Χ αλλά ξανακτίζεται για να καταστραφεί ξανά το 1350 π.Χ. Ο χώρος κατοικείται από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια αλλά χάνει την αίγλη του. Έκτοτε εγκαταλείπεται και μετατρέπεται σε ιερό άλσος της Ρέας.
Οι αρχαίοι μύθοι του νησιού μας λένε ότι η μητέρα Ρέα έκρυψε το νεαρό θεό, στην σπηλιά του Ψυχρού [Δικταίο Άντρο], συνδέοντας εμφανώς ένα μινωικό χώρο λατρείας και θρησκείας με τον Δία. Στην Μινωική Κρήτη βρέθηκαν αρκετοί χώροι λατρείας σε σπήλαια, κορυφές βουνών κά. Σήμερα υπάρχουν δύο σπήλαια που σχετίζονται στενά με τον Δία, την απαρχή του Ελληνικού Πάνθεου. Το Δικταίο, σε υψόμετρο 1020μ, όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο «Commandante των Θεών» και το Ιδαίο, με υψόμετρο 1520μ, όπου ανατράφηκε από τους Κουρήτες και την Αμάλθεια. Ωστόσο, δίχως αμφιβολία,το Ιδαίο Άντρο ήταν ο αρχαιότερος τόπος λατρείας του Πανόπτη Δία αφού είναι ένας χώρος εξαιρετικού γεωλογικού ενδιαφέροντος, στο ψηλότερο μέρος της Κρήτης γύρω από τα σημαντικότερα μινωικά κέντρα και πάνω από το επιβλητικό οροπέδιο Νίδα με τα πανάρχαια μιτάτα.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Οι σεισμοί έν Κρήτη- Εφημερίδα Πατρίς
2.Σεισμοί της Ελλάδας- Β&Κ Παπαζάχος
3.Βικιπαίδεια
4.Με το βλέμμα των Περιηγητών, el.travelogues.gr/
5.The European Database of Seismogenic Faults -diss.rm.ingv.it/share-edsf/
6.geodifhs.com/kappaomegaiotaalpha/-geomythdia
Κατηγορίες:
Σχόλια