Γυναίκες Πολιτικοί Στα Βαλκάνια

Η ισότητα των φύλων αποτελεί ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα των τελευταίων χρόνων και στόχο της διεθνούς κοινότητας, καθώς αποτελεί μια από τις προτεραίοτητες που τέθηκαν, στα πλαίσια του ΟΗΕ από τους αρχηγούς των κρατών, τον Σεπτέμβριο του 2015 στην Ατζέντα για την Αειφόρο Ανάπτυξη 2030. Βασική προϋπόθεση για την ισότητα των φύλων είναι η σωστή εκπροσώπηση και ανάμειξη των γυναικών στην πολιτική και σε όργανα αποφάσεων. Τα περισσότερα κράτη έχουν υιοθετήσει το απαραίτητο νομικό πλαίσιο που προβλέπει η διεθνής κοινότητα σχετικά με την ίση εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών στην πολιτική σκηνή των κρατών και στα δημόσια αξιώματα. Στον Βαλκανικό χώρο η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Κροατία και η Σλοβενία αποτελούν κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ τα υπόλοιπα αποτελούν υποψήφια προς εισχώρηση (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Σερβία, πΓΔΜ) ή δυνάμει υποψήφια (Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο). Αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία των βαλκανικών κρατών έχει κάνει τις απαραίτητες αλλαγές στην εσωτερική της νομοθεσία με στόχο την προώθηση της ισότητας των φύλων σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, και έχουν προχωρήσει στην υϊοθέτηση του συστήματος της ποσόστωσης των δυο φύλων στα πολιτικά κόμματα , με σκοπό ένα συγκεκριμένο ποσοστό των υποψηφίων να είναι γυναίκες, ώστε να δημιουργηθεί μια βάση σταθερής εκπροσώπησης του γυναικείου φύλου στις κυβερνήσεις. Ωστόσο, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα όπου οι γυναίκες συνήθως είτε δραστηριοποιούνται σε υπουργεία, φορείς και επιτροπές σχετικά με την εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική πολιτική και διοίκηση, ενώ αποκλείονται από θέσεις μεγαλύτερης επιρροής στην χάραξη εθνικής πολιτικής και οικονομίας, είτε, κατά την μετεκλογική περίοδο, οι υποψήφιες που αναδείχθηκαν από τις εκλογές να αντικαθιστούνται από το κόμμα τους με κάποιον άντρα υποψήφιο. Η περίπτωση των Βαλκανικών κρατών δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τις τάσεις που έχουν καταγραφεί σε διεθνές επίπεδο. Αν και η πλειοψηφία των κρατών της περιοχής γνώρισε από νωρίς ίσα δικαιώματα των γυναικών στην εκπαίδευση και στην εργασία, η ανάμειξη των γυναικών στην πολιτική δεν έχει σημειώσει ραγδαίες εξελίξεις εκσυγχρονισμού. Τα πρώην γιουγκοσλαβικά κράτη εξασφάλιζαν πλήρη ισότητα στην εκπαίδευση και την εργασία λόγω της κουμμουνιστικής ιδεολογίας, αλλά στην περίπτωση της πολιτικής είχε υιοθετηθεί η πολιτική διορισμού ενός ελάχιστου αριθμού γυναικών στα αξιώματα. Η πρώτη φορά που οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου στην Γιουγκοσλαβία ήταν το 1945, στο πρώτο και μοναδικό δημοψήφισμα που έλαβε χώρα. Υπήρχαν μερικές ελάχιστες περιπτώσεις που γυναίκες λάμβαναν υψηλές θέσεις εντός του κόμματος, με σημαντικότερη την περίπτωση της Ελλάδα το 1952 (Παστέλης, 2018). Αλβανία Η Αλβανία σημείωσε ιδιαίτερη αύξηση της γυναικείας εκπροσώπησης στο Κοινοβούλιό της το 2015, με το ποσοστό να φτάνει το 23% από 16.7% που ήταν το 2013 (UN Women & UNDP, 2016). Επιπλέον, το 2015 η ποσόστωση που επιβάλλεται στα κόμματα αυξήθηκε στο 50% για τις δημοτικές εκλογές. Η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε Υπουργικά καθήκοντα σε θέση υψηλής ευθύνης ήταν η Arta Dade ως Υπουργός Εξωτερικών ( Ιούλιος 2001- Ιούλιος 2002). αποτελεί την γυναίκα που κατείχε την υψηλότερη κυβερνητική θέση μέχρι και σήμερα στην Αλβανία, όταν διατέλεσε ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός από τον Ιούνιο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2013. Σήμερα καθήκοντα Υπουργού Άμυνας έχει αναλάβει η πολιτικός Olta Xhaçka από τον Σεπτέμβριο του 2017, και αποτελεί την δεύτερη γυναίκα που έχει υπηρετήσει στο συγκεκριμένο Υπουργείο, με προκάτοχο της την Mimi Kodheli (15 Σεπτεμβρίου 2013 – 11 Σεπτεμβρίου 2017). Βοσνία και Ερζεγοβίνη Στην περίπτωση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αξιοσημείωτο θεωρείται πως δεν υπάρχει καμία γυναίκα αρχηγός κόμματος, παρά τα 183 καταγεγραμμένα πολιτικά κόμματα της χώρας. Το 2013 και στα 9 Υπουργεία της χώρας καθήκοντα είχαν αναλάβει μόνο άντρες πολιτικοί, ενώ το 2011 μόνο το 19% του Κοινοβουλίου ήταν γυναίκες. Με τον πιο πρόσφατο Νόμο για την Ισότητα των Φύλων της Ομοσπονδίας αυξήθηκε η ποσοστώσα από 33% στα 40% για την συμμετοχή γυναικών ως υποψήφιες στα πολιτικά κόμματα της χώρας, όμως δεν επιτεύχθηκε κάποια ιδιαίτερη βελτίωση στην πολιτική σκηνή της χώρας. Ωστόσο, η Borjana Krišto αποτελεί την πρώτη γυναίκα που διετέλεσε Πρόεδρος της Ομοσπονδίας της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης (22 Φεβρουαρίου 2007 – 17 Μαρτίου 2011) – μιας εκ των δύο πολιτκών οντοτήτων της χώρας. Σήμερα, τα καθήκοντα του Υπουργείου Αμύνης έχει αναλάβει η Marina Pendeš (31 Μαρτίου 2015), η οποία στο παρελθόν είχε διατελέσει και ως Αναπληρώτρια Υπουργός στο ίδιο Όργανο (2004-2005). Βουλγαρία Η περίπτωση της Βουλγαρίας έχει ενα πλούσιο ιστορικό γυναικών που έχουν δώσει το παρόν στην πολιτική σκηνή της χώρας τους, αναλαμβάνοντας καθήκοντα υψηλής ευθύνης. Σήμερα Υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας (Μάιος 2017) είναι η Ekaterina Spasova Gecheva-Zakharieva, η οποία στο παρελθόν είχε υπηρετήσει και ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός (Μάρτιος-Μάιος 2013), ως Υπουργός Περιεφερειακής Ανάπτυξης (2013) και ως Υπουργός Δικαιοσύνης (18 Δεκεμβρίου 2015- 27 Ιανουαρίου 2017). Σήμερα τα καθήκοντα ως Υπουργός Δικαιοσύνης έχει αναλάβει η ενώ στο παρελθόν την ίδια θέση είχε Diana Kovatcheva ( 2011-2013) και η Margarita Stefanova Popova (2009-2011), η οποία είχε εκλεγεί και ως Αντιπρόεδρος της Βουλγαρίας (2012-2017). Σήμερα Αντιπρόεδρος είναι άλλη μια γυναίκα της πολιτικής σκηνής της χώρας, η πρώην ευρωβουλευτής Iliana MalinovaIotova (22 Ιανουαρίου 2017). Ενώ στο Υπουργείο Εξωτερικών έχουν υπηρετήσει στο παρελθόν οι Irina Georgieva Bokova (1996-1997), Nadezhda Nikolova Mihaylova(1997-2001) και Rumiana Ruseva Jeleva (2009-2010), φανερώνοντας την τάση των Κυβερνήσεων της Βουλγαρίας να εμπιστεύονται νευραλγικές θέσεις υψηλού κύρους και ευθύνης σε γυναίκες πολιτικούς. Ελλάδα Η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου αποτελεί την πρώτη και μοναδική γυναίκα στην Ελλάδα που κατείχε το αξίωμα της Πρωθυπουργού της Ελλάδος στην υπηρεσιακή της θητεία (27 Αυγούστου 2015- 21 Σεπτεμβρίου 2015). Το 2006-2009 Υπουργός Εξωτερικών της χώρας ορίστηκε η Ντόρα Μπακογιάννη, αποτελώντας για την εποχή την πρώτη γυναίκα που αναλάμβανε μια τόσο υψηλή θέση σε κυβέρνηση της Ελλάδος, ενώ το 2010-2012 Αναπληρώτρια Υπουργός Εξωτερικών ανέλαβε η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Πιο πρόσφατα η Φώφη Γεννηματά διετέλεσε ως Αναπληρώτρια Υπουργός Εθνικής Άμυνας το 2013-2015, και η Όλγα-Νάντια Βαλαβάνη ως Αναπληρώτρια Υπουργός Οικονομικών (27 Ιανουαρίου – 15 Ιουλίου 2015). Η πρώτη γυναίκα Υπουργός στην Ελλάδα αποτελεί η Λίνα Τσαλδάρη, όπου το 1952 ανέλαβε τα καθήκοντα του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, Επιπλέον, η Μελίνα Μερκούρη αποτελεί την πρώτη γυναίκα που ανέλαβε τα καθήκοντα του Υπουργείου Πολιτισμού το 1981, ενώ στην πιο πρόσφατη ιστορία η Φάνη Πάλλη-Πετραλιά αποτελεί την πρώτη γυναίκα Υπουργό Τουρισμού (2006-2007). Κόσοβο Το 2011 Πρόεδρος του Κοσόβου εξελέγει η Atifete Jahjaga (7 Απριλίου 2011 – 7 Απριλίου 2016), η οποία αποτελλεί και την πρώτη γυναίκα αρχηγό κράτους στα σύγχρονα βαλκανικά κράτη. Από τον Οκτώβριο του 2010 έως και τον Φεβρουάριο του 2011 ορίστηκε ως Υπουργός Εξωτερικών η Vlora Çitaku, η οποία στην συνέχεια διετέλεσε και Υπουργός για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση (2011-2014), όπου το έργο του Υπουργείου της κρίθηκε ως από τα πιο πετυχημένα στην διάρκεια της θητείας της Κυβέρνησης. Η Mimoza Kusari-Lila αποτελεί την πρώτη γυναίκα που έχει εκλεγεί για το αξίωμα του Δημάρχου στο Κόσοβο ( 2014-2017), ενώ στο παρελθόν είχε διατελέσει και ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός του Κοσόβου, και Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας (2011-2013). Κροατία Σήμερα Πρόεδρος της Κροατίας είναι η Kolinda Grabar-Kitarović (19 Φεβρουαρίου 2015), αποτελώντας την πρώτη γυναίκα που κατείχε αυτό το αξίωμα στην χώρα της, και το νεότερο άτομο που ανέλαβε τα εν λόγω καθήκοντα. Πρωθυπουργός της χώρας από το 2009-2011 ήταν η Jadranka Kosor, η πρώτη και προς το παρόν η μοναδική γυναίκα που έχει ανδειχθεί σε αυτό το αξίωμα, συμπεριλαμβάνοντας την χώρα σε ένα πολύ μικρό ποσοστό κρατών όπου και αρχηγός του κράτους και της κυβερνήσεως είναι γυναίκες. Επιπλέον, η Grabar-Kitarović στο παρελθόν είχε διατελέσει και Υπουργός Ευρωπαϊκών Σχέσεων (2003-2005) και ως Υπουργός Εξωτερικών και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης (2005-2008), αποτελώντας την πρώτη γυναίκα και σε αυτό το αξίωμα. Στο Υπουργείο Εξωτερικών στο παρελθόν ορίστηκε ως Υπουργός η Vesna Pusić (2011-2016), αποτελώντας την δεύτερη γυναίκα που είχε αναλάβει τα καθήκοντα αυτού του Υπουργείου, ενώ σήμερα Υπουργός είναι η Marija Pejčinović Burić (19 Ιουνίου 2017). Από τον Οκτώβριο του 2016 ως Υπουργός Οικονομίας, Μικρομεσαίας Επιχειρηματικότητας και Βιοτεχνίας, αλλά και ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός έχει οριστεί η Martina Dalić, η οποία αποτελεί την πρώτη γυναίκα σε αυτήν την θέση, όπως και στην προγενέστερή της ως Υπουργός Οικονομικών (29 Δεκεμβρίου 2010 – 23 Δεκεμβρίου 2013). Μαυροβούνιο Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική σκηνή της χώρας είναι ιδιαίτερα περιορισμένη ακόμα και σήμερα. Στις Προεδρικές Εκλογές του 2018 η διεκδίκηση της Προεδρίας από την Draginja Vuksanović την ανέδειξε ως την πρώτη γυναίκα υποψήφια για αυτήν την θέση στην χώρα της. Το 2012 από τους 17 Υπουργούς της Κυβέρνησης του Μαυροβουνίου μόνο οι 2 από αυτούς ήταν γυναίκες. Μια εκ των οποίων η Υπουργός Άμυνας Milica Pejanović-Đurišić, η πρώτη γυναίκα που έχει οριστεί σε αυτό το αξίωμα στην χώρα της. (2012-2016). πΓΔΜ Στην πρώην Γουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ήδη από το 2011 το 32,5% των κοινοβουλευτικών θέσεων άνηκαν σε γυναίκες πολιτικούς, φτάνοντας το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής στο Κοινοβούλιό της πάνω από το μέσο ποσοστό του 28% που επικρατεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βασικός παράγοντας σε αυτό το αποτέλεσμα είναι η δέσμευση των πολιτικών κομμάτων από τον Εκλογικό Κώδικα της χώρας του 2006, το ένα στα τρία ονόματα στις λίστες υποψηφίων των κομμάτων, σε εθνικό καθώς και δημοτικό επίπεδο, να είναι γυναικείο. Σήμερα Υπουργός Άμυνας είναι η Radmila Šekerinska Jankovska(1 Ιουνίου 2017), η οποία στο παρελθόν είχε διατελέσει και ως Πρωθυπουργός της χώρας (2004). Την θέση της Αναπληρώτριας Πρωθυπουργού για τις Ευρωπαϊκές Σχέσεις είχε αναλάβει απο το 2006 έως το 2008 η Gabriela Konevska-Trajkovska, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών είχαν εμπιστευθεί δύο φορές στην Ilinka Mitreva (2001, 2002-2006). Ρουμανία Τον Δεκέμβριο του 1947 τα καθήκοντα του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας ανέλαβε η Ana Pauker, αναδεικνύοντάς την ως την πρώτη γυναίκα Υπουργό Εξωτερικών παγκοσμίως. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρας ιδρύθηκε το 2000, και πρώτη Υπουργός που ανέλαβε τα καθήκοντα του ορίστηκε η Rodica Stănoiu (2000-2004), με άλλες τρεις γυναίκες να έχουν οριστεί Υπουργοί του μεταγενέστερα. Στις 29 Ιανουαρίου 2018 η Vlorica Dăncilă ορκίστηκε ως η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός στην ιστορία της Ρουμανίας. Σερβία Το 2012 η Σερβία κατάφερε να φτάσει το ποσοστό του 34% των γυναικών μέσα στο Κοινοβούλιό της έπειτα από παρέμβαση της Εκλογικής Επιτροπής, η οποία προώθησε την επιλογή γυναικών για τους εκλογικούς καταλόγους των κομμάτων. Σήμερα Πρωθυπουργός της χώρας είναι η Ana Brnabić (29 Ιουνίου 2017), αποτελώντας την πρώτη γυναίκα, και παράλληλα το πρώτο ομοφυλόφιλο άτομο που έχει αναλάβει την συγκεκριμένη θέση της χώρας. Πρώτη και μοναδική γυναίκα Υπουργός Οικονομικών της χώρας ήταν η Diana Dragutinović, της οποίας η θητεία διήρκησε από τον Ιούλιο του 2008 μέχρι και τον Μάρτιο του 2011. Σήμερα Υπουργός Δικαιοσύνης αναδείχθηκε η Nela Kuburović (Αύγουστος 2016), ενώ η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε στο παρελθόν την αντίστοιχη θέση ήταν η Snežana Malović ( Ιούλιος 2008 – Ιούλιος 2012). Σλοβενία Πρωθυπουργός της χώρας από τον Μάρτιο του 2013 έως και τον Σεπτέμβριο του 2014 ήταν η Alenka Bratušek, η πρώτη και μοναδική γυναίκα που απέκτησε αυτό το αξίωμα στην χώρα. Σήμερα, Υπουργός Άμυνας είναι η Andreja Katič, η οποία ανέλαβε τα καθήκοντα της τον Μάιο του 2015, ενώ προγενέστερα η πρώτη γυναίκα με αυτό το αξίωμα στην χώρα ήταν η Ljubica Jelušič (2008-2012). Στο παρελθόν ως Υπουργός Οικονομικών είχε διατελέσει η Darja Radić (2010-2011), ενώ είχε υπηρετήσει και ως Υφυπουργός στο συγκεκριμένο Υπουργείο. Το 2000 (Ιούνιος-Νοέμβριος) Υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας ήταν η Barbara Brezigar. Επίλογος – Συμπεράσματα Η τάση που διαφαίνεται στον Βαλκανικό χώρο σχετικά με την παρουσία των γυναικών στην πολιτική σκηνή της χώρας είναι η έμμεση προώθηση των γυναικών υποψηφίων στις εκλογικές διαδικασίες, αλλά ο περιορισμός των διορισμών τους σε καίριες θέσεις χάραξης πολιτικής. Στα περισσότερα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν, σε όλες τις βαλκανικές χώρες η ανάθεση τέτοιων αρμοδιοτήτων στο γυναικείο φύλο ανήκει στην πιο σύγχρονη ιστορία – γεγονός που φανερώνει μεν τον εκσυγχρονισμό των κρατών, αλλά υπογραμμίζοντας παράλληλα την έντονη έλλειψη γυναικών σε νευραλγικές Υπουργικές θέσεις.

Η ισότητα των φύλων αποτελεί ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα των τελευταίων χρόνων και στόχο της διεθνούς κοινότητας, καθώς αποτελεί μια από τις προτεραίοτητες που τέθηκαν, στα πλαίσια του ΟΗΕ από τους αρχηγούς των κρατών, τον Σεπτέμβριο του 2015 στην Ατζέντα για την Αειφόρο Ανάπτυξη 2030. Βασική προϋπόθεση για την ισότητα των φύλων είναι η σωστή εκπροσώπηση και ανάμειξη των γυναικών στην πολιτική και σε όργανα αποφάσεων. Τα περισσότερα κράτη έχουν υιοθετήσει το απαραίτητο νομικό πλαίσιο που προβλέπει η διεθνής κοινότητα σχετικά με την ίση εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών στην πολιτική σκηνή των κρατών και στα δημόσια αξιώματα.

Στον Βαλκανικό χώρο η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Κροατία και η Σλοβενία αποτελούν κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ τα υπόλοιπα αποτελούν υποψήφια προς εισχώρηση (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Σερβία, πΓΔΜ) ή δυνάμει υποψήφια (Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο). Αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία των βαλκανικών κρατών έχει κάνει τις απαραίτητες αλλαγές στην εσωτερική της νομοθεσία με στόχο την προώθηση της ισότητας των φύλων σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, και έχουν προχωρήσει στην υϊοθέτηση του συστήματος της ποσόστωσης των δυο φύλων στα πολιτικά κόμματα , με σκοπό ένα συγκεκριμένο ποσοστό των υποψηφίων να είναι γυναίκες, ώστε να δημιουργηθεί μια βάση σταθερής εκπροσώπησης του γυναικείου φύλου στις κυβερνήσεις. Ωστόσο, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα όπου οι γυναίκες συνήθως είτε δραστηριοποιούνται σε υπουργεία, φορείς και επιτροπές σχετικά με την εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική πολιτική και διοίκηση, ενώ αποκλείονται από θέσεις μεγαλύτερης επιρροής στην χάραξη εθνικής πολιτικής και οικονομίας, είτε, κατά την μετεκλογική περίοδο, οι υποψήφιες που αναδείχθηκαν από τις εκλογές να αντικαθιστούνται από το κόμμα τους με κάποιον άντρα υποψήφιο.



Η περίπτωση των Βαλκανικών κρατών δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τις τάσεις που έχουν καταγραφεί σε διεθνές επίπεδο. Αν και η πλειοψηφία των κρατών της περιοχής γνώρισε από νωρίς ίσα δικαιώματα των γυναικών στην εκπαίδευση και στην εργασία, η ανάμειξη των γυναικών στην πολιτική δεν έχει σημειώσει ραγδαίες εξελίξεις εκσυγχρονισμού. Τα πρώην γιουγκοσλαβικά κράτη εξασφάλιζαν πλήρη ισότητα στην εκπαίδευση και την εργασία λόγω της κουμμουνιστικής ιδεολογίας, αλλά στην περίπτωση της πολιτικής είχε υιοθετηθεί η πολιτική διορισμού ενός ελάχιστου αριθμού γυναικών στα αξιώματα. Η πρώτη φορά που οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου στην Γιουγκοσλαβία ήταν το 1945, στο πρώτο και μοναδικό δημοψήφισμα που έλαβε χώρα. Υπήρχαν μερικές ελάχιστες περιπτώσεις που γυναίκες λάμβαναν υψηλές θέσεις εντός του κόμματος, με σημαντικότερη την περίπτωση της Ελλάδα το 1952 (Παστέλης, 2018).
Αλβανία

Η Αλβανία σημείωσε ιδιαίτερη αύξηση της γυναικείας εκπροσώπησης στο Κοινοβούλιό της το 2015, με το ποσοστό να φτάνει το 23% από 16.7% που ήταν το 2013 (UN Women & UNDP, 2016). Επιπλέον, το 2015 η ποσόστωση που επιβάλλεται στα κόμματα αυξήθηκε στο 50% για τις δημοτικές εκλογές. Η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε Υπουργικά καθήκοντα σε θέση υψηλής ευθύνης ήταν η Arta Dade ως Υπουργός Εξωτερικών ( Ιούλιος 2001- Ιούλιος 2002). αποτελεί την γυναίκα που κατείχε την υψηλότερη κυβερνητική θέση μέχρι και σήμερα στην Αλβανία, όταν διατέλεσε ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός από τον Ιούνιο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2013. Σήμερα καθήκοντα Υπουργού Άμυνας έχει αναλάβει η πολιτικός Olta Xhaçka από τον Σεπτέμβριο του 2017, και αποτελεί την δεύτερη γυναίκα που έχει υπηρετήσει στο συγκεκριμένο Υπουργείο, με προκάτοχο της την Mimi Kodheli (15 Σεπτεμβρίου 2013 – 11 Σεπτεμβρίου 2017).
Βοσνία και Ερζεγοβίνη

Στην περίπτωση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αξιοσημείωτο θεωρείται πως δεν υπάρχει καμία γυναίκα αρχηγός κόμματος, παρά τα 183 καταγεγραμμένα πολιτικά κόμματα της χώρας. Το 2013 και στα 9 Υπουργεία της χώρας καθήκοντα είχαν αναλάβει μόνο άντρες πολιτικοί, ενώ το 2011 μόνο το 19% του Κοινοβουλίου ήταν γυναίκες. Με τον πιο πρόσφατο Νόμο για την Ισότητα των Φύλων της Ομοσπονδίας αυξήθηκε η ποσοστώσα από 33% στα 40% για την συμμετοχή γυναικών ως υποψήφιες στα πολιτικά κόμματα της χώρας, όμως δεν επιτεύχθηκε κάποια ιδιαίτερη βελτίωση στην πολιτική σκηνή της χώρας. Ωστόσο, η Borjana Krišto αποτελεί την πρώτη γυναίκα που διετέλεσε Πρόεδρος της Ομοσπονδίας της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης (22 Φεβρουαρίου 2007 – 17 Μαρτίου 2011) – μιας εκ των δύο πολιτκών οντοτήτων της χώρας. Σήμερα, τα καθήκοντα του Υπουργείου Αμύνης έχει αναλάβει η Marina Pendeš (31 Μαρτίου 2015), η οποία στο παρελθόν είχε διατελέσει και ως Αναπληρώτρια Υπουργός στο ίδιο Όργανο (2004-2005).
Βουλγαρία

Η περίπτωση της Βουλγαρίας έχει ενα πλούσιο ιστορικό γυναικών που έχουν δώσει το παρόν στην πολιτική σκηνή της χώρας τους, αναλαμβάνοντας καθήκοντα υψηλής ευθύνης. Σήμερα Υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας (Μάιος 2017) είναι η Ekaterina Spasova Gecheva-Zakharieva, η οποία στο παρελθόν είχε υπηρετήσει και ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός (Μάρτιος-Μάιος 2013), ως Υπουργός Περιεφερειακής Ανάπτυξης (2013) και ως Υπουργός Δικαιοσύνης (18 Δεκεμβρίου 2015- 27 Ιανουαρίου 2017). Σήμερα τα καθήκοντα ως Υπουργός Δικαιοσύνης έχει αναλάβει η ενώ στο παρελθόν την ίδια θέση είχε Diana Kovatcheva ( 2011-2013) και η Margarita Stefanova Popova (2009-2011), η οποία είχε εκλεγεί και ως Αντιπρόεδρος της Βουλγαρίας (2012-2017). Σήμερα Αντιπρόεδρος είναι άλλη μια γυναίκα της πολιτικής σκηνής της χώρας, η πρώην ευρωβουλευτής Iliana MalinovaIotova (22 Ιανουαρίου 2017). Ενώ στο Υπουργείο Εξωτερικών έχουν υπηρετήσει στο παρελθόν οι Irina Georgieva Bokova (1996-1997), Nadezhda Nikolova Mihaylova(1997-2001) και Rumiana Ruseva Jeleva (2009-2010), φανερώνοντας την τάση των Κυβερνήσεων της Βουλγαρίας να εμπιστεύονται νευραλγικές θέσεις υψηλού κύρους και ευθύνης σε γυναίκες πολιτικούς.
Ελλάδα

Η Βασιλική Θάνου-Χριστοφίλου αποτελεί την πρώτη και μοναδική γυναίκα στην Ελλάδα που κατείχε το αξίωμα της Πρωθυπουργού της Ελλάδος στην υπηρεσιακή της θητεία (27 Αυγούστου 2015- 21 Σεπτεμβρίου 2015). Το 2006-2009 Υπουργός Εξωτερικών της χώρας ορίστηκε η Ντόρα Μπακογιάννη, αποτελώντας για την εποχή την πρώτη γυναίκα που αναλάμβανε μια τόσο υψηλή θέση σε κυβέρνηση της Ελλάδος, ενώ το 2010-2012 Αναπληρώτρια Υπουργός Εξωτερικών ανέλαβε η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Πιο πρόσφατα η Φώφη Γεννηματά διετέλεσε ως Αναπληρώτρια Υπουργός Εθνικής Άμυνας το 2013-2015, και η Όλγα-Νάντια Βαλαβάνη ως Αναπληρώτρια Υπουργός Οικονομικών (27 Ιανουαρίου – 15 Ιουλίου 2015). Η πρώτη γυναίκα Υπουργός στην Ελλάδα αποτελεί η Λίνα Τσαλδάρη, όπου το 1952 ανέλαβε τα καθήκοντα του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, Επιπλέον, η Μελίνα Μερκούρη αποτελεί την πρώτη γυναίκα που ανέλαβε τα καθήκοντα του Υπουργείου Πολιτισμού το 1981, ενώ στην πιο πρόσφατη ιστορία η Φάνη Πάλλη-Πετραλιά αποτελεί την πρώτη γυναίκα Υπουργό Τουρισμού (2006-2007).
Κόσοβο

Το 2011 Πρόεδρος του Κοσόβου εξελέγει η Atifete Jahjaga (7 Απριλίου 2011 – 7 Απριλίου 2016), η οποία αποτελλεί και την πρώτη γυναίκα αρχηγό κράτους στα σύγχρονα βαλκανικά κράτη. Από τον Οκτώβριο του 2010 έως και τον Φεβρουάριο του 2011 ορίστηκε ως Υπουργός Εξωτερικών η Vlora Çitaku, η οποία στην συνέχεια διετέλεσε και Υπουργός για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση (2011-2014), όπου το έργο του Υπουργείου της κρίθηκε ως από τα πιο πετυχημένα στην διάρκεια της θητείας της Κυβέρνησης. Η Mimoza Kusari-Lila αποτελεί την πρώτη γυναίκα που έχει εκλεγεί για το αξίωμα του Δημάρχου στο Κόσοβο ( 2014-2017), ενώ στο παρελθόν είχε διατελέσει και ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός του Κοσόβου, και Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας (2011-2013).
Κροατία

Σήμερα Πρόεδρος της Κροατίας είναι η Kolinda Grabar-Kitarović (19 Φεβρουαρίου 2015), αποτελώντας την πρώτη γυναίκα που κατείχε αυτό το αξίωμα στην χώρα της, και το νεότερο άτομο που ανέλαβε τα εν λόγω καθήκοντα. Πρωθυπουργός της χώρας από το 2009-2011 ήταν η Jadranka Kosor, η πρώτη και προς το παρόν η μοναδική γυναίκα που έχει ανδειχθεί σε αυτό το αξίωμα, συμπεριλαμβάνοντας την χώρα σε ένα πολύ μικρό ποσοστό κρατών όπου και αρχηγός του κράτους και της κυβερνήσεως είναι γυναίκες. Επιπλέον, η Grabar-Kitarović στο παρελθόν είχε διατελέσει και Υπουργός Ευρωπαϊκών Σχέσεων (2003-2005) και ως Υπουργός Εξωτερικών και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης (2005-2008), αποτελώντας την πρώτη γυναίκα και σε αυτό το αξίωμα. Στο Υπουργείο Εξωτερικών στο παρελθόν ορίστηκε ως Υπουργός η Vesna Pusić (2011-2016), αποτελώντας την δεύτερη γυναίκα που είχε αναλάβει τα καθήκοντα αυτού του Υπουργείου, ενώ σήμερα Υπουργός είναι η Marija Pejčinović Burić (19 Ιουνίου 2017). Από τον Οκτώβριο του 2016 ως Υπουργός Οικονομίας, Μικρομεσαίας Επιχειρηματικότητας και Βιοτεχνίας, αλλά και ως Αναπληρώτρια Πρωθυπουργός έχει οριστεί η Martina Dalić, η οποία αποτελεί την πρώτη γυναίκα σε αυτήν την θέση, όπως και στην προγενέστερή της ως Υπουργός Οικονομικών (29 Δεκεμβρίου 2010 – 23 Δεκεμβρίου 2013).
Μαυροβούνιο

Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική σκηνή της χώρας είναι ιδιαίτερα περιορισμένη ακόμα και σήμερα. Στις Προεδρικές Εκλογές του 2018 η διεκδίκηση της Προεδρίας από την Draginja Vuksanović την ανέδειξε ως την πρώτη γυναίκα υποψήφια για αυτήν την θέση στην χώρα της. Το 2012 από τους 17 Υπουργούς της Κυβέρνησης του Μαυροβουνίου μόνο οι 2 από αυτούς ήταν γυναίκες. Μια εκ των οποίων η Υπουργός Άμυνας Milica Pejanović-Đurišić, η πρώτη γυναίκα που έχει οριστεί σε αυτό το αξίωμα στην χώρα της. (2012-2016).
πΓΔΜ

Στην πρώην Γουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ήδη από το 2011 το 32,5% των κοινοβουλευτικών θέσεων άνηκαν σε γυναίκες πολιτικούς, φτάνοντας το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής στο Κοινοβούλιό της πάνω από το μέσο ποσοστό του 28% που επικρατεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βασικός παράγοντας σε αυτό το αποτέλεσμα είναι η δέσμευση των πολιτικών κομμάτων από τον Εκλογικό Κώδικα της χώρας του 2006, το ένα στα τρία ονόματα στις λίστες υποψηφίων των κομμάτων, σε εθνικό καθώς και δημοτικό επίπεδο, να είναι γυναικείο. Σήμερα Υπουργός Άμυνας είναι η Radmila Šekerinska Jankovska(1 Ιουνίου 2017), η οποία στο παρελθόν είχε διατελέσει και ως Πρωθυπουργός της χώρας (2004). Την θέση της Αναπληρώτριας Πρωθυπουργού για τις Ευρωπαϊκές Σχέσεις είχε αναλάβει απο το 2006 έως το 2008 η Gabriela Konevska-Trajkovska, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών είχαν εμπιστευθεί δύο φορές στην Ilinka Mitreva (2001, 2002-2006).
Ρουμανία

Τον Δεκέμβριο του 1947 τα καθήκοντα του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας ανέλαβε η Ana Pauker, αναδεικνύοντάς την ως την πρώτη γυναίκα Υπουργό Εξωτερικών παγκοσμίως. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρας ιδρύθηκε το 2000, και πρώτη Υπουργός που ανέλαβε τα καθήκοντα του ορίστηκε η Rodica Stănoiu (2000-2004), με άλλες τρεις γυναίκες να έχουν οριστεί Υπουργοί του μεταγενέστερα. Στις 29 Ιανουαρίου 2018 η Vlorica Dăncilă ορκίστηκε ως η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός στην ιστορία της Ρουμανίας.
Σερβία

Το 2012 η Σερβία κατάφερε να φτάσει το ποσοστό του 34% των γυναικών μέσα στο Κοινοβούλιό της έπειτα από παρέμβαση της Εκλογικής Επιτροπής, η οποία προώθησε την επιλογή γυναικών για τους εκλογικούς καταλόγους των κομμάτων. Σήμερα Πρωθυπουργός της χώρας είναι η Ana Brnabić (29 Ιουνίου 2017), αποτελώντας την πρώτη γυναίκα, και παράλληλα το πρώτο ομοφυλόφιλο άτομο που έχει αναλάβει την συγκεκριμένη θέση της χώρας. Πρώτη και μοναδική γυναίκα Υπουργός Οικονομικών της χώρας ήταν η Diana Dragutinović, της οποίας η θητεία διήρκησε από τον Ιούλιο του 2008 μέχρι και τον Μάρτιο του 2011. Σήμερα Υπουργός Δικαιοσύνης αναδείχθηκε η Nela Kuburović (Αύγουστος 2016), ενώ η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε στο παρελθόν την αντίστοιχη θέση ήταν η Snežana Malović ( Ιούλιος 2008 – Ιούλιος 2012).
Σλοβενία

Πρωθυπουργός της χώρας από τον Μάρτιο του 2013 έως και τον Σεπτέμβριο του 2014 ήταν η Alenka Bratušek, η πρώτη και μοναδική γυναίκα που απέκτησε αυτό το αξίωμα στην χώρα. Σήμερα, Υπουργός Άμυνας είναι η Andreja Katič, η οποία ανέλαβε τα καθήκοντα της τον Μάιο του 2015, ενώ προγενέστερα η πρώτη γυναίκα με αυτό το αξίωμα στην χώρα ήταν η Ljubica Jelušič (2008-2012). Στο παρελθόν ως Υπουργός Οικονομικών είχε διατελέσει η Darja Radić (2010-2011), ενώ είχε υπηρετήσει και ως Υφυπουργός στο συγκεκριμένο Υπουργείο. Το 2000 (Ιούνιος-Νοέμβριος) Υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας ήταν η Barbara Brezigar.
Επίλογος – Συμπεράσματα

Η τάση που διαφαίνεται στον Βαλκανικό χώρο σχετικά με την παρουσία των γυναικών στην πολιτική σκηνή της χώρας είναι η έμμεση προώθηση των γυναικών υποψηφίων στις εκλογικές διαδικασίες, αλλά ο περιορισμός των διορισμών τους σε καίριες θέσεις χάραξης πολιτικής. Στα περισσότερα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν, σε όλες τις βαλκανικές χώρες η ανάθεση τέτοιων αρμοδιοτήτων στο γυναικείο φύλο ανήκει στην πιο σύγχρονη ιστορία – γεγονός που φανερώνει μεν τον εκσυγχρονισμό των κρατών, αλλά υπογραμμίζοντας παράλληλα την έντονη έλλειψη γυναικών σε νευραλγικές Υπουργικές θέσεις.

Πηγές:
Παστέλης, Γ. (2018). Η Θέση Της Γυναίκας Και Το Γυναικείο Κίνημα Στην Ελλάδα: Μία Ανασκόπηση. https://powerpolitics.eu/η-θέση-της-γυναίκας-και-το-γυναικείο-κί
Lilyanova, V. (2017). Rights and empowerment of women in the Western Balkans.http://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=EPRS_BRI(2017)607273
Browne, E. (2017). Gender Norms in the Western Balkans. https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/058%20Gender%20in%20the%20Balkans.pdf
Belovinova, M. (2016). The role of women in the modernization of the Balkans. http://www.cafebabel.co.uk/palermo/article/the-role-of-women-in-the-modernization-of-the-balkans.html
unwomen.org. (2014). Balkan women make inroads in peace and politics. http://www.unwomen.org/en/news/stories/2014/10/balkan-women-make-inroads-in-peace-and-politics
Tadic, S. (2016). Women’s Rights in Western Balkans. http://ukljuciseu.org/wp-content/uploads/2017/05/Womens-Rights-in-Western-Balkans-Indicators-Kvinna-till-Kvinna-2016.pdf
me.undp.org. (2012). Survey about Attitudes towards Women in Politics in Montenegro. http://www.me.undp.org/content/montenegro/en/home/library/social_inclusion/WomenPolitics.html

Tagged under: Arta Dade Diana Kovatcheva Ekaterina Spasova Gecheva-ZakharievaIliana Malinova Iotova Margarita Stefanova Popova Olta Xhaçka Αλβανία ΒοσνίαΒουλγαρία Δικαίωμα Ψήφου Εκλογές Ελλάδα Ερζεγοβίνη Κόσοβο ΚροατίαΜαυροβούνιο ΠΓΔΜ Ρουμανία Σερβία Σλοβενία

Ψωμά Θεανώ

Προπτυχιακή φοιτήτρια Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, με κύρια κατεύθυνση Διεθνές Δίκαιο και δευτερεύουσα Διεθνείς Σχέσεις. Μιλάει αγγλικά και γαλλικά.

Website: https://powerpolitics.eu
Κατηγορίες:
Σχόλια