Ο εντυπωσιακός γεώτοπος στο χωριό Βώλακας της Τήνου !

Εντυπωσιακοί γρανιτικοί ογκόλιθοι, σφαιροειδούς μορφής, αποτέλεσμα της χημικής και αιολικής αποσάθρωσης ("Spheroidal weathering") του γρανίτη του Βώλακα Τήνου.

Το χωριό Βώλακας της Τήνου χαρακτηρίζεται από έναν εντυπωσιακό Γεώτοπο. Αλλωστε, το χωριό οφείλει το όνομά του στους μεγάλους γρανιτένιους βράχους που το περιβάλλουν, στους βολάκους!

Είχα επισκεφθεί πριν λίγα χρόνια την Τήνο και έμεινα ξανά γοητευμένος από τις ομορφιές της καθώς και την πηγαία αισθητική και την ανιδιοτελή φιλοξενία των κατοίκων της. Είναι χωρίς αμφιβολία πολύ ευλογημένο νησί (ο όρος όχι μόνον θρησκευτικός αλλά και μεταφορικός).


Ο δρόμος με ξαναέφερε στον Βώλακα στην ευρύτερη περιοχή του οποίου είχα εργασθεί επιστημονικά πριν από αρκετά χρόνια, λόγω της ιδιότητάς μου ως γεωλόγου του ΙΓΜΕ. Θαύμασα και πάλι τα «μνημεία» της φύσης που είναι οι αποστρογγυλωμένοι γρανιτικοί όγκοι (βλ. εντυπωσιακές φωτογραφίες του Δημήτρη Ασιθιανάκη, www.tinos,gr) λόγω της σφαιροειδούς αποσάθρωσης. Το χωριό, λόγω αυτού του γεωλογικού φαινομένου αλλά και της Μεσαιωνικής του ιστορίας, σε συνδυασμό και με το φυσικό κάλλος της διαδρομής, το επισκέπτονται πολλοί Έλληνες αλλά και αλλοδαποί τουρίστες.

Ωστόσο λείπει μία έγκυρη ενημέρωση σχετικά με το γεωλογικό αυτό φαινόμενο και τι ήταν αυτό που προκάλεσε τη δημιουργία αυτών των εντυπωσιακών γρανιτικών, σφαιροειδούς μορφής, ογκόλιθων.

Οι γρανιτικοί αυτοί ογκόλιθοι τροφοδότησαν τη φαντασία των ανθρώπων πλάθοντας μάλιστα έναν πολύ επιτυχημένο μύθο ότι είναι δηλαδή τα "απομεινάρια της μάχης των Γιγάντων και των Τιτάνων".


Ωστόσο η πραγματικότητα βέβαια είναι διαφορετική. Ακούγονται και γράφονται διάφορες απίθανες εξηγήσεις από αυτόκλητους «ξεναγούς» αλλά και από διάφορα τουριστικά έντυπα όπως, ότι είναι αποτέλεσμα της πρόσκρουσης μετεωριτών στη γη, ή ότι πρόκειται για προϊόντα από ηφαιστειακές εκρήξεις ή ότι σχηματίσθηκαν στο βυθό της θάλασσας και άλλα …τέτοια.

Όμως για το σχηματισμό αυτών των γεωμορφών έχουν υπάρξει πολλές μελέτες, επιστημονικές ανακοινώσεις, διπλωματικές - πτυχιακές εργασίες καθώς και διδακτορική διατριβή. Όλες περιγράφουν και ερμηνεύουν επιστημονικά το φαινόμενο ως αποτέλεσμα της χημικής και αιολικής αποσάθρωσης ("Spheroidal weathering" σύμφωνα με τη διεθνή ορολογία) του γρανίτη του Βώλακα, Μειοκαινικής ηλικίας (15 περίπου εκατομμυρία έτη), από εξωγενείς παράγοντες δηλαδή από ατμοσφαιρικούς παράγοντες (το νερό, ο αέρας ), που έδρασαν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε συνδυασμό με το πλέγμα των τεκτονικών διακλάσεων του γρανίτη (κυκλοφορία του διαλυμάτων στις διακλάσεις με αποτέλεσμα να προκαλούνται διαδοχικές αποφλοιώσεις και αποσύνθεση ορισμένων ορυκτολογικών του συστατικών όπως οι άστριοι).

Εκτός βέβαια από τις σφαιροειδείς μορφές και τις αποφλοιώσεις εμφανίζονται και οι μορφές tafoni και alveoles (διεθνής ορολογία για ανάλογες μορφές στο παγκόσμιο χώρο), δηλαδή κοιλότητες του γρανίτη που σχηματίσθηκαν και αυτές από αιολική κυρίως αλλά και χημική αποσάθρωση.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α. ΜΑΣΤΡΑΚΑΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ by tzeferisp on ScribdΑνάλογα φαινόμενα έχουν παρατηρηθεί και περιγραφεί και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων σε μικρότερη όμως κλίμακα (Πάρος, Μικρή Βίγλα της Δυτικής Νάξου), όπου η διάβρωση του γρανίτη δημιουργεί πολύ όμορφες αμμώδεις παραλίες.

Πολλοί επιστήμονες ασχολήθηκαν με το φαινόμενο αυτό όπως ο J.B. Bory de Saint Vincent και ο Karl Gustav Fiedler (στις αρχές του 19ου αιώνα), που περιγράφουν τις σφαιροειδείς μορφές του γρανίτη του Βώλακα (βλ. από Βικιπαίδεια "Βώλακας Τήνου", Φωτό μίας πολύ παραστατικής χαλκογραφίας του Burger 1836 στο βιβλίο του γεωλόγου Karl Gustav Fiedler) και πιο πρόσφατα ο
Καθηγητής Γ. Στουρνάρας, καθώς και ο Δρ. Γεωλόγος Ν. Μάστρακας με την πολύ ενδιαφέρουσα διδακτορική διατριβή του για τον γρανίτη του Βώλακα όπως και το ΙΓΜΕ που περιέλαβε το Βώλακα στο πρόγραμμα Γ΄ΚΠΣ, για τους γεώτοπους της Ελλάδας.

Εντυπωσιακά βράχια στη περιοχή της Bωλάξ. Nήσος Tήνος, Eλλάδα.
Συμπληρώνω ότι η σφαιροειδής ή σφαιρική αποσάθρωση και η διαδικασία δημιουργίας της, περιγράφεται στα Πανεπιστημιακά εγχειρίδια που διδάσκονται στο πρώτο έτος των Πανεπιστημιακών Σχολών (βλ. Γενική Γεωλογία –Γεωμορφολογία της Α. Αλεξούλη–Λειβαδίτη του Ε.Μ.Π.), ενώ ανάλογα φαινόμενα αναφέρονται σε αρκετές περιοχές στο διεθνή χώρο όπως ενδεικτικά στην Γαλικία της Ισπανίας, ή στην Musina της Ν. Αφρικής.

Είναι λοιπόν –κατά την άποψή μου- απαραίτητο η επιστημονική αυτή γνώση να διαδοθεί απλουστευμένη, ώστε ο επισκέπτης του χωριού Βώλακα, να γνωρίζει τεκμηριωμένα τι βλέπει και να κατανοήσει το γεωλογικό αυτό φαινόμενο για το οποίο έκανε τόσο δρόμο να το επισκεφθεί.

Αμέσως έκανα μία σχετική πρότασή τότε, στο Δήμαρχο της Τήνου να κατασκευασθεί και να αναρτηθεί σε κατάλληλη τοποθεσία στο χωριό, μία καλαίσθητη πινακίδα με εποπτικό υλικό (χάρτες, φωτογραφίες κλπ) και επεξηγηματικό κείμενο (υπάρχει ήδη πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό).

Η σύνταξη του κειμένου πιστεύω ότι θα μπορούσε να γίνει χωρίς δαπάνη σαν ευγενική προσφορά του επιστημονικού κόσμου και των Φορέων που απασχολήθηκαν στο νησί.

[Από Δ. Μπίτζιο Dr. Γεωλόγο - Κοιτασματολόγο] [by Dr. D. Bitzios]

Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης

oryktosploutos.net