Το «Πείραμα του Ερατοσθένη» στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας

Ο Ερατοσθένης (276-194 π.Χ.), ο πρώτος τη τάξει βιβλιοθηκάριος της περίφημης Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας, κατάφερε γύρω στο 240 π.Χ. να μετρήσει με εξαιρετική ακρίβεια για την εποχή του το μέγεθος της γήινης σφαίρας. Πώς; Αρχικά είχε διαβάσει ότι μία ημέρα του χρόνου στην πόλη Συήνη –το σημερινό Ασουάν της Αιγύπτου, περίπου 800 χιλιόμετρα νότια από την Αλεξάνδρεια– συμβαίνει κάτι αξιοσημείωτο. Καθώς πλησιάζει το μεσημέρι, οι σκιές των κιόνων μικραίνουν, και όταν ο ήλιος μεσουρανεί, εξαφανίζονται. Μάλιστα διάβασε πως υπάρχει ένα πηγάδι στο οποίο ο ήλιος καθρεφτίζεται στο νερό του. Ο Ερατοσθένης ήταν γεωγράφος, μαθηματικός, αλλά και γνήσιος ερευνητής, και έτσι θέλησε να κάνει την ίδια παρατήρηση, την ίδια ημέρα και ώρα στην Αλεξάνδρεια. Εκεί οι κίονες παρουσίαζαν σημαντική σκιά, επομένως το φως του ήλιου δεν έπεφτε κάθετα στην Αλεξάνδρεια. Αυτό αποδεικνύει πως η επιφάνεια της Γης είναι κυρτή. Μάλιστα, σκέφτηκε πως η ίδια μέτρηση μπορούσε να τον βοηθήσει (με τη χρήση της γεωμετρίας που γνώριζε πολύ καλά) να εκτιμήσει το μέγεθος της Γης. Ο Ερατοσθένης με απλά μαθηματικά υπολόγισε ότι η περιφέρεια της Γης θα έπρεπε να είναι 252.000 στάδια, δηλαδή 39.690 χιλιόμετρα (η πραγματική τιμή της περιφέρειας της Γης στον Ισημερινό είναι 40.075 χιλιόμετρα).

Τα τελευταία 11 χρόνια το τμήμα έρευνας και ανάπτυξης της Ελληνογερμανικής Αγωγής, σε συνεργασία με την UNESCO και φορείς από ολόκληρο τον κόσμο, επαναλαμβάνει το πείραμα την ημέρα της εαρινής ισημερίας, τιμώντας τον μεγάλο Ερατοσθένη της Αλεξάνδρειας. Περισσότεροι από 35.000 μαθητές και 2.500 εκπαιδευτικοί από 52 διαφορετικές χώρες (μεταξύ άλλων Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Ινδονησία, Καναδά, Κολομβία, Αργεντινή, Βραζιλία) έλαβαν μέρος. Στην Ελλάδα, στο «Πείραμα του Ερατοσθένη» έλαβαν μέρος 145 σχολεία από όλη την επικράτεια. «Η αναβίωση του πειράματος ως εκπαιδευτική δράση έρχεται να δείξει στα παιδιά τη δύναμη της επιστημονικής σκέψης, η οποία ακόμη κι όταν συνοδεύεται από απλά μέσα μπορεί να οδηγήσει σε νέες ανακαλύψεις», ανέφερε ο κ. Αγγελος Λαζούδης, ερευνητής του τμήματος, που έχει τον συντονισμό της δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.