Κατάδυση στο Ασυνείδητο και στα Qualia, με το πείραμα του Benjamin Libet

by TotstheKid


Από τον Ζάχο Σκαφίδα


Κοίτα γύρω σου, βλέπεις ένα κόσμο, μια τεράστια ποικιλία, μια τεράστια πληροφορία. Δεν ξέρεις όμως ότι χωρίς εσένα δεν υπάρχει τίποτα από αυτό που γνωρίζεις.


Δεν υπάρχει το φως όπως το ξέρεις, αλλά σαν κύμα που διαχέεται παντού. Το φως αποκτά σωματιδιακή συγκεκριμένη τιμή όταν το παρατηρείς εσύ ή όταν συμμετέχει σε κάποιες αντιδράσεις. Τα αντικείμενα χωρίς εσένα είναι μια μεταβαλλόμενη άμορφη ενέργεια. Δεν υπάρχει το θρόισμα του ανέμου, ο φλοίσβος των κυμάτων, το κελάδημα των πουλιών, δεν υπάρχει ήχος χωρίς εσένα. Δεν υπάρχει η γλυκόξινη γεύση ενός φρούτου, ούτε το άρωμα των λουλουδιών. Δεν υπάρχει το δροσερό άγγιγμα του ανέμου, το χάδι της μητέρας σου, το αγκάλιασμα του παιδιού σου. Δεν υπάρχει ο έρωτας του συντρόφου σου η απέραντη αγάπη στα παιδιά σου, στο ζωάκι σου, το δέος που νιώθεις αντικρίζοντας ένα φαράγγι ή ένα καταρράκτη. Δεν υπάρχει ούτε ευτυχία, ούτε δυστυχία. Δεν υπάρχει ούτε χαρά ούτε θλίψη. Δεν υπάρχει καμία πληροφορία ή γνώση έξω στο σύμπαν γιατί όλα αυτά ανήκουν σε σένα, στο μυαλό σου που τα δημιούργησε. Δεν υπάρχει παρελθόν, ιστορία, ούτε μέλλον χωρίς την μνήμη σου, παρά ένα απειροελάχιστο στιγμιαίο παρόν και μια παλλόμενη ενέργεια με μεταβολές στην πυκνότητα της. Δεν υπάρχει τίποτα από αυτό που ξέρεις χωρίς το σώμα σου, εσένα!!!


Qualia


Όλα αυτά που αναφέραμε ότι βιώνεις στον κόσμο λέγονται qualia, Λατινική λέξη που σημαίνει «ποιότητες». Το χρώμα, το φως, ο ήχος, το σχήμα, η υφή, τα αισθήματα, τα συναισθήματα, είναι qualia.Ότι βιώνεις ακριβώς τώρα είναι qualia. Το άρωμα ενός τριαντάφυλλου, το χρώμα του, η βελούδινη υφή των πετάλων, οι σκιές, οι πτυχές είναι qualia. Οι ποιότητες των εμπειριών ονομάζονται qualia.


Τα qualia υπάρχουν παντού. Τη στιγμή που συμμετέχεις στην πραγματικότητα με τον εγκέφαλο σου, ο κόσμος σου αποτελείται από qualia. Αν αφαιρέσεις τα qualia δεν μένει τίποτα.


Τα qualia είναι υποκειμενικά, την αγάπη δεν την νιώθουν όλοι με τον ίδιο τρόπο, το κόκκινο χρώμα δεν το βλέπουν όλοι το ίδιο. Η εμπειρία είναι υποκειμενική. Τίποτα εκεί έξω δεν μπορεί να βιωθεί παρά μόνο στη δική μας συνειδητότητα. Το σύμπαν είναι ο καθρέπτης του νευρικού μας συστήματος. David Bolm έγραψε «Κατά μια έννοια ο άνθρωπος είναι ένας μικρόκοσμος του σύμπαντος. Συνεπώς αυτό που είναι ο άνθρωπος είναι ένα κλειδί για το σύμπαν»


Για να αντιληφθούμε λίγο αυτό που βιώνουμε, ας φανταστούμε ένα κόσμο που τα πάντα έρχονται από το ραδιόφωνο. Οι πληροφορίες, η μουσική κλ. Τι θα πει κανείς, ότι το ραδιόφωνο παράγει την μουσική, τον Μπετόβεν, τον Μπαχ και αντιλαμβάνεται την διαφορά μεταξύ των δύο μουσικών; Αν χαλάσουν τα ραδιόφωνα ο φανταστικός αυτός κόσμος δεν υπάρχει. Τι θα πούμε τότε οι πληροφορίες δεν υπάρχουν, η μουσική δεν υπάρχει;
Αυτό είναι ο εγκέφαλος, ένα μέσον μετάδοσης αυτών που υπάρχουν στη συνείδηση του σύμπαντος ή τον κόσμο των ιδεών του Πλάτωνα.




Νους, Συμπαντικός, Συλλογικός, Ατομικός, Εγκέφαλος





Για να εννοήσουμε τα παρακάτω όταν μιλάμε για συνείδηση εννοούμε τον υλικό εγκέφαλο. Κάτι μη συνειδητό ανήκει στο υποσυνείδητο, το ασυνείδητο ή το υπερσυνείδητο. Η συνείδηση και το υποσυνείδητο είναι αποκλειστικά γνωρίσματα της προσωπικότητας μας. Το ασυνείδητο μπορούμε να πούμε ότι είναι εκείνο που συνδέει το υποσυνείδητο με το υπερσυνείδητο, συνεπώς είναι ατομικό και συλλογικό. Το υπερσυνείδητο είναι εξολοκλήρου μη προσωπικό, αλλά προσβάσιμο κάτω από ειδικές καταστάσεις, όπως η ύπνωση. Ο συμπαντικός νους είναι ότι υπάρχει και συνεπώς περιέχει όλα τα παραπάνω. Μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για συμπαντική συνείδηση ή συμπαντικό υπερσυνείδητο.


Το πείραμα του Benjamin Libet


Ο Benjamin Libet το 1973 έκανε τα εξής συναρπαστικά πειράματα. Διέγειρε τον εγκέφαλο του υποκειμένου στο σημείο που αντιστοιχεί στην περιοχή δραστηριότητας ενός δακτύλου. Το υποκείμενο δήλωσε ότι μετά από 500 χιλιοστά του δευτερολέπτου ένιωσε το τσίμπημα. Η καθένας καταλαβαίνει ότι τόσο χρόνο κάνει ο εγκέφαλος να μεταδώσει μέσω των νεύρων το μήνυμα.



Στη συνέχεια ερεθίζει το χέρι στο ίδιο σημείο και παρακολουθεί την δραστηριότητα του εγκεφάλου με ΗΕΓ. Το υποκείμενο δηλώνει ότι συνειδητοποιεί το μήνυμα σε 25 ms Το ΗΕΓ έδειξε να μην έχει αναπτύξει ακόμα αρκετή νευρωνική δραστηριότητα. Δηλαδή ένιωσε το τσίμπημα πριν φτάσει στον εγκέφαλο διότι ο χρόνος που χρειαζόταν ήταν 500 ms. Το ερώτημα ήταν ποιος το ένιωσε αφού δεν είχε καταγραφεί ακόμη στον εγκέφαλο. Μήπως κάποιος νους άχρονος είχε δει το μέλλον και είχε καταγράψει πολύ πριν την ενέργεια στον εγκέφαλο;


Κάνοντας το παρακάτω πείραμα σε υποκείμενα καλωδιωμένα με ηλεκτρόδια ΗΕΓ. Τους είπε να κάμψουν το καρπό τους όποτε αυτοί ήθελαν. Και μέτρησε:
Α. την αρχή του προκληθέντος δυναμικού στον ΗΕΓ.
Β. Την στιγμή που το υποκείμενο είχε συνειδητοποιήσει ότι είχε αποφασίσει να κάνει την κίνηση.
Γ. Την αρχή της εθελοντικής κίνησης να κάμψει τον καρπό του.


Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι "κύριο προκληθέν δυναμικό" ξεκινάει πρώτα, σε περίπου 550 χιλιοστά του δευτερολέπτου (ms) πριν από τη δράση. Μετά από 350 ms το υποκείμενο δηλώνει την πρόθεση του να κινήσει το χέρι του. Και μετά 200 ms γίνεται η κίνηση. Δηλαδή 350+200=550 σε μηδέν χρόνο γίνεται η κίνηση.


Τι σημαίνει αυτό, 350 ms πριν το υποκείμενο αποφασίσει να κινήσει το χέρι του ο εγκέφαλος έχει διεγερθεί. Δηλαδή δεν έχει ελεύθερη βούληση. Υπάρχει βέβαια ένα διάστημα 200 ms που μπορεί ελεύθερα να αποφασίσει να κάνει ή να μη κάνει την πράξη.





Αυτό το πείραμα βεβαίως έχει επαληθευτεί από άλλους επιστήμονες, όπως ο Patrick Haggard, ο οποίος εργάζεται στο Ινστιτούτο Γνωστικής Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου, όπου διοικεί ομάδα περίπου δέκα ερευνητών και με πιο ακριβή μηχανήματα fMRI.


Η πιο σημαντική μελέτη έγινε από τους Libet, Β., Gleason, CA, Wright, EW & Pearl, DK, Brain , 106 , (1983), σελ. 623-642. Εδώ η κινητική φλοιώδης δραστηριότητα μετρήθηκε χρησιμοποιώντας EMG (ηλεκτρόδια κρανίου) και χρησιμοποιήθηκε για να απομονωθεί το πρότυπο που σχετίζεται με τη μετακίνηση ενός χεριού, το οποίο ονομάστηκε «δυναμικό ετοιμότητας». Τα άτομα που υποβλήθηκαν σε ατομική δοκιμή κλήθηκαν να καθίσουν και μετά από όσο καιρό τους άρεσε να κινήσουν αυθόρμητα ένα χέρι. Ταυτόχρονα έπρεπε να θυμούνται την ώρα κατά την οποία αποφάσισαν να μετακινήσουν το χέρι. Τα αποτελέσματα είχαν ελαφρά απόκλιση από τα προηγούμενα.


Πιο πρόσφατα ένα παρόμοιο πείραμα έβαλε εθελοντές σε έναν λειτουργικό μαγνητικό τομογράφο αντί να «κοιτάζει» τον εγκέφαλό τους με ηλεκτρόδια. Έτσι εντοπίστηκε δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό ως και 10 δευτερόλεπτα, (δεν γνωρίζω αν μεταφέρθηκε σωστά και δεν εννοούσε ms), προτού ο εθελοντής συνειδητοποιήσει ότι έλαβε μια απόφαση.


Ο νευροεπιστήμονας Τζον-Ντίλαν Χέινς του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Λειψία της Γερμανίας, επικεφαλής της μελέτης που έγινε στον λειτουργικό μαγνητικό τομογράφο, προειδοποιεί ότι δεν πρέπει να βιαστούμε να καταλήξουμε ότι το ασυνείδητο ελέγχει το συνειδητό. «Εγώ δεν θα ερμήνευα αυτά τα πρώιμα εγκεφαλικά σήματα ως μια ασυνείδητη απόφαση» λέει. «Θα τα έβλεπα μάλλον ως έναν ασυνείδητο προϊδεασμό μιας μεταγενέστερης απόφασης».



Δεν παύει να εγείρεται το ερώτημα πως γνώριζε ο εγκέφαλος ότι θα έχει πρόθεση το υποκείμενο σε 350 ms στο μέλλον και άρχισε την δυναμική διαδικασία; Ποιος το προειδοποίησε. Και αν είναι έτσι έχουμε ελεύθερη βούληση;





Αυτά τα πειράματα έχουν οδηγήσει σε μια θεωρία της βούλησης που ονομάζεται «νευρο-ντετερμινισμός». Ίσως ένας καλύτερος όρος μπορεί να είναι ο «λιβεταρισμός». Οι ενέργειές μας καθορίζονται άτακτα από εγκεφαλικές διεργασίες για τις οποίες δεν γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε μόνο τι κάνουμε λίγο πριν το κάνουμε. Δεν ελέγχουμε τις ενέργειές μας, απλώς παρακολουθούμε να λαμβάνουν χώρα. Αυτά τα φυσιολογικά ευρήματα έχουν οδηγήσει πολλούς επιστήμονες και φιλοσόφους να ισχυριστούν ότι η ιδέα μας για ελεύθερη βούληση είναι απατηλή.


Φανταστείτε τον εαυτό σας 20 χρόνια από τώρα. Μια λαμπρή νευροεπιστήμονας της συνείδησης ισχυρίζεται ότι είναι σε θέση να διαβάσει τον εγκέφαλό σας και να προβλέψει τη μελλοντική σας συμπεριφορά. Σπούδασε με τον Sam Harris στο Λος Άντζελες και στη συνέχεια ολοκλήρωσε το μεταδιδακτορικό της έργο με τον Chun Siong Soon και τον John-Dylan Haynes στο Βερολίνο. Γνωρίζει την επιστήμη της και χρησιμοποιεί την πιο προηγμένη τεχνολογία.


Θα μπορείτε να πατήσετε ένα από τα πέντε κουμπιά. Πριν κάνετε αυτό, η νευροεπιστήμονας θα κάνει μια σάρωση του εγκεφάλου σας, θα το αναλύσει και θα προβλέψει ποιο κουμπί θα επιλέξετε. Θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην οπίσθια φλεβοκομβική κύστη και στον φυλλικό προμετωπιαίο φλοιό. Είναι διατεθειμένη να σας στοιχηματίσει ότι η πρόβλεψή της θα είναι σωστή.






Αν δέχεστε το στοίχημα, πιστεύετε στην ελεύθερη βούληση. Εάν δεν το κάνετε, είστε ντετερμινιστής - ή σε αυτό το πλαίσιο ένας «νευρο-ντετερμινιστής». Δηλαδή πιστεύετε ότι δεν υπάρχουν ανεξήγητα η τυχαία γεγονότα ή ότι όλα έχουν ένα αίτιο. Βέβαια το αυστηρά ντετερμινιστικό μοντέλο έχει ανατραπεί από την αρχή της αβεβαιότητας της κβαντομηχανικής, παρόλο που προσπαθούν να την περιορίσουν στο μικρόκοσμο.


Αν σύμφωνα με το πείραμα τα ΗΕΓ δείχνουν ότι μπορούμε να προβλέψουμε κάτι πριν το επιλέξουμε, ποιος το έχει επιλέξει χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει; Μήπως υπάρχει ένας νους πέρα από τον εγκέφαλο;


Συνείδηση νου και συνείδηση εγκεφάλου


Το μυαλό κοιτάει άμεσα στον εαυτό του και όχι προς τα έξω στα πράγματα. Χωρίς συνείδηση, τίποτα δεν βιώνεται, είτε "εδώ" είτε "έξω εκεί".


Η κβαντική θεωρία έχει φτάσει στο σημείο όπου η πηγή κάθε ύλης και ενέργειας είναι ένα κενό, ένα τίποτα που περιέχει όλες τις δυνατότητες όλων όσων υπήρξαν ή θα μπορούσαν να υπάρχουν. Αυτές οι δυνατότητες εμφανίζονται στη συνέχεια ως πιθανότητες πριν "καταρρεύσουν" σε εντοπισμένα κβάντα, που εκδηλώνονται ως σωματίδια στο χώρο και στον χρόνο που είναι τα δομικά στοιχεία των ατόμων και των μορίων.


Πού υπάρχουν; Πού είναι τα εξαίσια μαθηματικά που έχουμε στη διάθεσή μας για να τα βρούμε; Η πιθανότητα ενός γεγονότος, (ακόμη και ένα γεγονός όπως η τύχη σε μια κλήρωση ή η πτήση την ημέρα που χτυπά μια χιονοθύελλα), υπάρχει μόνο εφόσον υπάρχει κάποιος που να θέτει το ερώτημα για το τι μπορεί να συμβεί και να μετρήσει τα αποτελέσματα όταν συμβαίνουν. Έτσι οι πιθανότητες και άλλες μαθηματικές εκφράσεις, οι οποίες αποτελούν το θεμέλιο της σύγχρονης κβαντικής φυσικής, υποδηλώνουν την ύπαρξη παρατήρησης. Αμέτρητες πράξεις παρατήρησης δίνουν ουσία και πραγματικότητα σε αυτό που διαφορετικά θα ήταν φαντάσματα ύπαρξης.


Μια τέτοια αντίληψη γίνεται λιγότερο περίεργη όταν συνειδητοποιήσετε ότι η συνείδηση λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Τα μωρά γεννιούνται με τη δυνατότητα να περπατούν, να μιλούν, να διαβάζουν και να κάνουν μαθηματικά. Είναι δυνατό να εντοπίσετε ποιες περιοχές του εγκεφάλου τελικά θα παράγουν αυτές τις ικανότητες, αλλά μέχρι τότε, υπάρχουν ως καθαρό δυναμικό. Εάν είστε υλιστής, πρέπει να δεχθείτε ότι υπάρχει ένα γονίδιο στο (DNA) που να λειτουργεί ως η πηγή της ομιλίας, του περπατήματος, της ανάγνωσης και των μαθηματικών, αλλά μια τέτοια υπόθεση υποχωρεί πολύ γρήγορα, αφού:


1) Είναι αδύνατο να πιστέψουμε ότι το DNA ξέρει τα μαθηματικά, τα οποία θα του έδιναν ουσιαστικά το μυαλό.


2) Μπορούμε πραγματικά να πιστέψουμε ότι ο Σαίξπηρ, και όλοι οι άλλοι παραγωγοί λέξεων, αντλούν την έμπνευσή τους από αμινοξέα, ένζυμα και πρωτεΐνες, πράγμα που πραγματικά παράγει το DNA;


Είναι πιο κομψό και πολύ ευκολότερο να δεχτούμε ως υπόθεση εργασίας ότι η ευαισθησία υπάρχει ως δυναμικό στην πηγή της δημιουργίας και τα ισχυρότερα στοιχεία έχουν ήδη τεθεί στο τραπέζι: Τα πάντα που πρέπει να παρατηρηθούν στο σύμπαν υπονοούν τη συνείδηση. Μερικοί θεωρητικοί προσπαθούν να διασώσουν τον υλισμό λέγοντας ότι οι πληροφορίες κωδικοποιούνται σε κάθε θέμα, αλλά η "πληροφορία" είναι μια διανοητική έννοια, και χωρίς την έννοια δεν υπάρχουν πληροφορίες σε τίποτα, αφού οι πληροφορίες εξ ορισμού πρέπει τελικά να περιέχουν νόημα (ακόμα και αν είναι ακολουθία 0 και 1, όπως στη γλώσσα του υπολογιστή), και μόνο τα μυαλά κατανοούν την έννοια. Μήπως ένα δέντρο που πέφτει στο δάσος δεν κάνει ήχο αν κανείς δεν είναι γύρω για να το ακούσει; Προφανώς όχι. Η συντριβή δονεί τα μόρια του αέρα, αλλά ο ήχος χρειάζεται ακρόαση για να μετατραπούν οι δονήσεις σε αντίληψη.


Ολόκληρο το σύμπαν είναι ακολουθία μετασχηματισμών όπου κάτι είναι διαθέσιμο για να μετατραπεί σε αντίληψη. Ο εγκέφαλός σας μετατρέπει το σάκχαρο του αίματος σε λόγια και μουσική, όχι από κάποιο τέχνασμα των μορίων στον εγκέφαλο, αφού δεν είναι καθόλου ειδικό ή προνομιούχο. Αντίθετα, η συνείδησή του νου χρησιμοποιεί τον εγκέφαλο ως συσκευή επεξεργασίας, δημιουργεί καταγραφή εγκεφαλικής συνείδησης και στη συνέχεια μετακινεί τα μόρια όπου χρειάζονται για να δημιουργήσει την όραση, τον ήχο, την αφή, τη γεύση και τη μυρωδιά του κόσμου.


Η ιατρική έχει τεκμηριώσει, σε πολλές περιπτώσεις εγκεφαλικού θανάτου ότι δεν υπάρχει καμία δραστηριότητα στον εγκέφαλο, όπως μετράται από τα EEG. Και στη συνέχεια επιστροφή στη ζωή του ατόμου που ήταν ιατρικά νεκρό. Οι άνθρωποι που επιστρέφουν έχουν πολύ παρόμοιες ιστορίες. Αιωρούνται πάνω στο σώμα τους και καταγράφουν πληροφορίες ή κινούνται προς ένα φως.





Η διαφορετικότητα του νου και του εγκέφαλου


Όπως φαίνεται και πειραματικά υπάρχει ο νους που χρησιμοποιεί σαν μέσο πρόσβασης στην τρίτη διάσταση, το σώμα. Ο νους δεν ανήκει σε αυτή την διάσταση και δεν υπόκειται στους νόμους του χωροχρονικού συνεχούς. Μπορούμε να τον συνδέσουμε με την άυλη ψυχή. (Βλέπε: Υπάρχει ψυχή και πως θα την προσεγγίσουμε). Όλες οι εμπειρίες που ανήκουν σε αυτή την ζωή καταγράφονται εκτός χωροχρόνου, άχρονα στον νου και στην συνέχεια σε χρόνο 300 ms περνάνε στη συνείδηση ή το υποσυνείδητο του εγκεφάλου. Ότι καταγράφεται στον εγκέφαλο υπόκειται στους νόμους της φύσης, χρειάζεται χρόνος καταγραφής και ενέργεια, και συνεπώς είναι φθαρτά. Ο νους δημιουργεί συνείδηση, ο εγκέφαλος καταγράφει. Ο νους περιέχει το συνειδητό και το ασυνείδητο του ατόμου που είναι μέρος του συλλογικού ασυνειδήτου που είναι μέρος της υπερσεινήδησης.


Ότι είναι qualia, πρώτα γίνεται αντιληπτό από τον νου και μετά καταγράφεται στον εγκέφαλο. Πρώτα συνειδητοποιεί ο νους, στη συνέχεια καταγράφει την συνειδητοποίηση ο εγκέφαλος, όπως είδαμε στο πείραμα του Libet ο χρόνος ανάμεσα στις δύο συνειδητοποιήσεις είναι περίπου 300 ms. Στη συνέχεια υπάρχει χρόνος 200 ms για να αποφασίσουμε αν γίνει η πράξη, έτσι δίνεται περιθώριο για την ελεύθερη βούληση. Στο αντίστροφο πείραμα, όταν διεγέρθει εσωτερικά ο εγκέφαλος θα έπρεπε να έκανε 200 ms για συνειδητοποίηση αν δεν υπήρχε ο νους, όμως έκανε 500 ms.


Έχει βρεθεί ότι ο εγκέφαλος μπορεί να συνειδητοποιήσει μέχρι 100 εικόνες το sec. Δηλαδή μπορεί να καταγράψει στη συνείδηση κάτι με χρονική διάρκεια περισσότερο από 10ms. Από εκεί και πέρα οι εντυπώσεις δεν γίνονται αντιληπτές και περνάνε στο υποσυνείδητο. Το υποσυνείδητο είναι σε θέση να επεξεργάζεται ταυτόχρονα 20.000 δυαδικά ψηφία, ενώ η συνείδηση ​​μπορεί να ασχοληθεί μόνο με 7 ± 2 bits πληροφοριών ταυτόχρονα. Όπως φαίνεται πληροφορίες διάρκειας λιγότερο από 1ms δεν καταγράφονται υλικά, περνάνε στο ασυνείδητο.


Ο εγκέφαλος είναι μηχάνημα, όπως η κινηματογραφική μηχανή ή ο υπολογιστής, δεν αντιλαμβάνεται ταqualia, απλώς τα καταγράφει, είναι το ραδιόφωνο που είπαμε παραπάνω.


Από το Ζάχο Σκαφίδα


Πηγές:


EΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ


Libet Experiments


La volonté d’agir est-elle libre?


The Libet Experiment and its Implications for Conscious Will


Understanding Brain, Mind and Soul: Contributions from Neurology and Neurosurgery


The Libet experiment as a refutation of dualism


What is Cosmic Consciousness?


What Do We Mean by “Body-Mind-Soul-Spirit”?


Είσαι το Σύμπαν του Deepak Chopra και του Μηνά Καφάτου