Ο Γεωμετρικός Ναός της Τίρυνθας

Η Τίρυνθα κατοικήθηκε για πρώτη φορά στη Νεολιθική εποχή (7η-4η χιλιετία π.Χ.), όπως μαρτυρούν τα λιγοστά κεραμικά ευρήματα που προήλθαν από τα βαθύτερα αρχαιολογικά στρώματα και παρέμεινε αδιάλειπτα σε χρήση μέχρι την εποχή που ιδρύθηκε η επιβλητική της οχύρωση. Ως μυθικός ιδρυτής της Τίρυνθας παραδίδεται ο αργείος πρίγκηπας Προίτος, ο οποίος κατέφυγε μετά τη διαμάχη με τον αδελφό του Ακρίσιο στη Λυκία.


Ανατολικά της θύρας που συνδέει την αυλή 30 με την αυλή του κτηρίου 29 της ανατολικής πτέρυγας του ανακτόρου ερευνήθηκε το 1926 ένας λάκκος-αποθέτης, ο λεγόμενος βόθρος, που περιείχε κυρίως κεραμική και λίγα μεταλλικά αντικείμενα. Τα αρχαιότερα ευρήματα χρονολογούνται στην ύστερη γεωμετρική εποχή και τα νεώτερα γύρω στα 650 π.Χ., η πλειοψηφία ωστόσο των αφιερωμάτων ανήκει χρονολογικά στο τέλος της γεωμετρικής και στην υπογεωμετρική περίοδο.

Η ποιότητα των ευρημάτων, μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι πήλινες ασπίδες και οι μάσκες που εκτίθενται στο Μουσείο Ναυπλίου, και η διατήρησή τους, τα περισσότερα ευρήματα είναι θραυσμένα πριν την απόρριψή τους και φέρουν ίχνη δευτερογενούς καύσης, συνηγορούν για τον χαρακτηρισμό τους ως αφιερώματα. Είναι πολύ πιθανόν πως ορισμένα απ’ αυτά ήταν ανηρτημένα σ’ ένα ιερό χώρο ενώ άλλα χρησίμευσαν για τελετουργίες πιθανά στο χώρο ενός βωμού.

Το εύρημα του βόθρου συνδέθηκε για τους λόγους αυτούς με την μετασκευή του βωμού στο χώρο της μεγάλης αυλής και με το επίμηκες κτήριο που καλύπτει το ανατολικό τμήμα του μεγάλου μεγάρου της μυκηναϊκής εποχής.

Έτσι θεωρήθηκε ότι το κτήριο αυτό είναι ένας ναός των γεωμετρικών χρόνων, που ιδρύθηκε στο χώρο του μυκηναϊκού Μεγάρου και στον οποίον πρέπει να λατρευόταν η θεά Ήρα. Δυστυχώς η πλήρης αποκάλυψη του κτηρίου αυτού ήδη από την εποχή του Schliemann έχει στερήσει την έρευνα από πολύτιμες ανασκαφικές ενδείξεις που θα μπορούσαν να δώσουν μία οριστική απάντηση στο ακόμη και σήμερα αναπάντητο ερώτημα σχετικά με τη χρήση και τη χρονολόγηση του κτηρίου.

Βέβαιο μπορεί να θεωρηθεί ωστόσο ότι στο χώρο του μυκηναϊκού ανακτόρου ελάμβαναν χώρα κάποιου λατρευτικού χαρακτήρα δραστηριότητες, όπως μαρτυρούν τα αφιερώματα του βόθρου.

Πέραν των σημαντικών αυτών ευρημάτων ένα γεωμετρικό στρώμα εντοπίσθηκε και στο διάδρομο 50 στο ύψος της κόγχης, βόρεια της εισόδου, πάνω από πεσμένους από το τείχος ογκόλιθους. Εξάλλου στην Κάτω Ακρόπολη παρότι δεν έχουν εντοπισθεί αρχιτεκτονικά ευρήματα συναντώνται κεραμικά ευρήματα κυρίως κοντά στα δωμάτια του τείχους.

Στην πόλη έξω από τα τείχη η μαρτυρία είναι καλύτερη αφού σε διάφορα σημεία, κυρίως δυτικά και βορειοδυτικά έχουν ερευνηθεί στρώματα, πηγάδια, αποσπασματικά τμήματα οικιών και μεγάλος αριθμός τάφων.

Όπως γίνεται φανερό από τα ευρήματα η κατοίκηση συνεχίζεται στην Τίρυνθα σε όλη τη διάρκεια της γεωμετρικής εποχής. Λόγω της απλής μορφής των κατοικιών της εποχής αυτής και της δραστηριότητας στο χώρο κατά τις μεταγενέστερες εποχές μέχρι και τη βλαπτική καλλιεργητική δραστηριότητα των ημερών μας δεν έχουν σωθεί καλά διατηρημένα λείψανα του οικισμού που πρέπει να εκτεινόταν στην πεδινή έκταση έξω από την ακρόπολη και κυρίως στη δυτική της πλευρά.

Ο οικισμός αυτός πρέπει να είχε ακόμη τη μορφή μικρών αγροκτημάτων με αραιή διάταξη, γεγονός που βεβαιώνεται και από την έλλειψη ενός ή περισσότερων οργανωμένων νεκροταφείων πέρα από τα όρια του οικισμού. Και στη γεωμετρική εποχή οι τάφοι οργανώνονται σε μικρές ομάδες που είναι όμορες με τα οικιστικά λείψανα.

Δρ. Άλκηστις Παπαδημητρίου
odysseus.culture.gr