Ο “ανθρωπισμός” και οι “αξίες” που σκοτώνουν

Όσα συνέβησαν πρόσφατα με την πυραυλική επίθεση ΗΠΑ – Βρετανίας – Γαλλίας εναντίον συριακών στόχων ή πριν ένα χρόνο ακριβώς στη Συρία πάλι ή το 2011 εναντίον της Λιβύης και παλαιότερα το 1991 και το 2003 με την εισβολή στο Ιράκ αλλά και τον βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας το 1999 με χιλιάδες θύματα στο Βελιγράδι και αλλού, δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι έχει συμπτυχθεί μια διεθνής συμμαχία η οποία περιφρουρεί παγκόσμια τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία.


Βέβαια αν παρακολουθήσει κανείς την πορεία των χωρών αυτών μετά τις “αλτρουιστικές” επεμβάσεις της Δύσης αρχίζει να υποπτεύεται τη σκοπιμότητα των ενεργειών της. Η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε σε κράτη παρίες που χειραγωγούνται κατά το δοκούν, στη Λιβύη επικρατεί χάος, το Ιράκ έχει ουσιαστικά τριχοτομηθεί ενώ στη Συρία, όπου το πρόσχημα της πάταξης του Ισλαμικού Κράτους έχει εξανεμιστεί μετά την ήττα του, ο παγκόσμιος πόλεμος δι’ αντιπροσώπων συνεχίζει φονικότερος.


Ήταν “λογικό” μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Δύση, προκειμένου να νομιμοποιήσει στη συνείδηση των πολιτών τις επιθέσεις για τη σύληση των πλουτοπαραγωγικών πηγών των περιοχών της σοβιετικής επιρροής και όχι μόνον, να προβάλει πανανθρώπινες αξίες, όπως αυτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, τις οποίες ο Ούλριχ Μπεκ αποκαλεί “γλωσσικά ερείπια”, «στα οποία παντού – μετά το τέλος του Ψυχρού πολέμου - εμφωλεύουν, επωάζονται και εγκαθίστανται νέες πραγματικότητες, πίσω από τις αστραφτερές προσόψεις των λέξεων».

«Στην τάξη Ανατολής – Δύσης, έγραφε πάλι ο Ούλριχ Μπεκ από το 1993, ίσχυε πάντα η αρχή της μη επέμβασης στις υποθέσεις ξένων κρατών… Τώρα πια ισχύει η αντίθετη αρχή, της επέμβασης για ηθικούς – πολιτικούς λόγους. Η πρώην Δύση αυτοκατηγορείται ως αδύναμη και δειλή, όταν δεν υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα – με βάση ποια ανεξάρτητη κατηγορία; - σε άλλα κράτη. Καθώς όμως αυτή η “υπεράσπιση” σημαίνει την εισβολή σε άλλες χώρες, δηλαδή την επίθεση και τον πόλεμο, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς έγινε δυνατή αυτή η αλλαγή του άξονα της πολιτικής και της παγκόσμιας τάξης της, πώς δικαιολογείται και πώς θα εφαρμοστεί σε έναν κόσμο της βίας». Αυτή η αλλαγή έχει ως αφετηρία τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Γενεύη το 1992 για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλαδή αμέσως μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, όταν με πρόσχημα την προστασία τους ρίχτηκε ο σπόρος για το δικαίωμα της επέμβασης με την επίκλησή τους.

Γιατί γίνονται όλα αυτά ανεκτά από τους λαούς της Δύσης, παρά τις προβαλλόμενες ευρωπαϊκές αξίες και τη συχνή επίκληση του Θεού, ιδιαίτερα από τους πολιτικούς των ΗΠΑ; Ο William Rasch θαύμαζε τον τρόπο με τον οποίο το αμερικανικό σύστημα είχε κατορθώσει να κερδίσει την παγκόσμια ηγεμονία εξισώνοντας τα ιδιαίτερα συμφέροντά του με ηθικούς κανόνες που ήταν καθολικά δεσμευτικοί, έτσι ώστε «η αντίθεση στην αμερικανική ηγεμονία να σημαίνει την αντίθεση στο καλό όλων και τα κοινά συμφέροντα της ανθρωπότητας».


Όμως, σήμερα οι ΗΠΑ μαζί με την Ευρώπη καθορίζουν και το περιεχόμενο των εννοιών: «Σε ό,τι αφορά τις καθοριστικές πολιτικές έννοιες, έγραφε ο Καρλ Σμιτ, εξαρτάται από το ποιός τις ερμηνεύει, ποιος τις ορίζει και ποιος τις χρησιμοποιεί. Ποιος αποφασίζει συγκεκριμένα τι είναι ειρήνη, τι είναι αφοπλισμός, τι είναι επέμβαση, τι είναι δημόσια τάξη και ασφάλεια. Μια από τις πιο σημαντικές διαστάσεις της νομικής και πνευματικής ζωής της ανθρωπότητας είναι το γεγονός ότι όποιος έχει πραγματική εξουσία μπορεί να καθορίσει το περιεχόμενο των εννοιών και των λέξεων».

Αλλά για να μην έχουμε αυταπάτες για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πολιτισμένη Δύση, ώστε να μπορούμε να τα επιβάλουμε σε άλλες χώρες εισβάλλοντας μάλιστα και σκοτώνοντας στο όνομά τους, να ποιο είναι το κριτήριο που θέτει η Χάνα Άρεντ με αφορμή τους πρόσφυγες: «Η έννοια των δικαιωμάτων του ανθρώπου, γράφει, βασισμένη στην υποτιθέμενη ύπαρξη κάποιου ανθρώπινου όντος καθεαυτό, κατέρρευσε σε κομμάτια μόλις εκείνοι που τη διακήρυσσαν βρέθηκαν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με ανθρώπους που είχαν πραγματικά χάσει κάθε άλλη συγκεκριμένη ιδιότητα και δεσμό εκτός από το γεγονός ότι ήταν άνθρωποι ….


Το παράδοξο εδώ είναι ότι ακριβώς η φιγούρα που θα έπρεπε κατ’ εξοχήν να ενσαρκώνει τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο πρόσφυγας συνιστά αντίθετα τη ριζική κρίση αυτής της έννοιας». Ούτε βέβαια θα πρέπει να λησμονούμε όταν προσπαθούμε να εξάγουμε “πολιτισμό” στη Συρία και αλλού στον Τρίτο κόσμο με πυραύλους Τόμαχοκ, με μη επανδρωμένα πολεμικά ή με εισβολές, ότι τα μεγάλα εγκλήματα της ανθρωπότητας ήσαν απόρροια του νεωτερικού, δηλαδή του ευρωπαϊκού πολιτισμού.


Οι μεγαλύτερες μορφές της ευρωπαϊκής διανόησης (Αντόρνο, Χορκχάιμερ, Άρεντ, Άντερς, Λούκατς, Σπένγκλερ, κ.α.) έτσι ερμήνευσαν τον ναζισμό και τα κρεματόρια, τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι, τους δύο Παγκόσμιους πολέμους, το δουλεμπόριο και τη δουλεία. Για να μας εξηγήσει το γιατί ο Μαρκούζε στην εισαγωγή του ‘Έρως και πολιτισμός”: «Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι μαζικές εξοντώσεις, οι παγκόσμιοι πόλεμοι και οι ατομικές βόμβες δεν είναι κάποια “επιστροφή στη βαρβαρότητα” αλλά τα αποχαλινωμένα αποτελέσματα των νεωτερικών καταχτήσεων της τεχνικής και της κυριαρχίας».

Αναντίρρητα είναι έγκλημα ο θάνατος αθώων ανθρώπων από τα χημικά. Όμως δεν είναι έγκλημα ο θάνατος χιλιάδων παιδιών προσφύγων στο Αιγαίο ή στη Μεσόγειο;


Ποιος “ανακάτωσε” την Εγγύς και τη Μ. ανατολή δημιουργώντας τις ατέλειωτες προσφυγικές ροές και τις εκατόμβες των νεκρών; Πώς να ισορροπήσει ένας λαός, οι Σύριοι, και να βρει το δρόμο προς την ειρήνη όταν στο έδαφός του μάχονται Τούρκοι Γάλλοι, Άγγλοι Αμερικανοί Ρώσοι, Σαουδάραβες, κ.α.π., όπου συγκρούονται τα ετερόκλητα συμφέροντά τους; Αυτούς ποιος θα τους “εκπολιτίσει”;

Μακροδημόπουλος ΔημήτρηςΑλεξ/πολη