Πόσο θα στηρίξουν οι Αμερικανοί την Ελλάδα

Γράφει ο Αλέξανδρος Τάρκας


Η αυξανόμενη ένταση στο Αιγαίο, στην Κύπρο και -πλέον- στον Έβρο και η δικαιολογημένη προσδοκία της ελληνικής κυβέρνησης και των πολιτών για στήριξη και παροχή εγγυήσεων ασφαλείας από το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τις ΗΠΑ, έναντι της Τουρκίας, έχουν αναζωπυρώσει τις συζητήσεις ως προς τι πιστεύουν και πώς θα δράσουν οι σύμμαχοι και εταίροι και κυρίως οι Αμερικανοί.

Μαζί όμως με την πραγματική διάσταση του προβλήματος σεβασμού του διεθνούς δικαίου, προστασίας των ανατολικών συνόρων της Ευρώπης και συνοχής της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ αναπαράγεται, ως συνήθως, η ελληνική συνωμοσιολογία. Ειδικά, για τη στάση του αμερικανικού παράγοντα. Το φαινόμενο δεν είναι νέο.

Η αρνητικότατη στάση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσσιντζερ στο Κυπριακό, το 1974, διογκώθηκε αργότερα με ανύπαρκτες δηλώσεις του για πλήγματα κατά του Ελληνισμού παντού. Κανείς δεν θυμάται, ούτε αξιοποίησε τις αυθεντικές δηλώσεις του, το 1993, υπέρ της ελληνικότητας της Μακεδονίας. Κάτι παρόμοιο συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 με τον ελλαδικό και κυπριακό ενθουσιασμό για τις προεκλογικές υποσχέσεις του προέδρου Κάρτερ, οι οποίες αντιστράφηκαν με την άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Τουρκία και τη ρήξη με την Ομογένεια και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Τον Ιούνιο του 1993, αποδόθηκαν στον τότε Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Γουόρεν Κρίστοφερ μαντικές ικανότητες και παρασκηνιακές διεργασίες ανατροπής της κυβέρνησης. Μετά από συνάντηση με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στη Βουλιαγμένη, είχε αναφερθεί δημόσια στην πιθανότητα πρόωρων εκλογών. Το αληθές είναι ότι όλοι τότε συζητούσαν για εκλογές και την αδυναμία του πρωθυπουργού έναντι της εσωκομματικής «καραμανλικής» αντιπολίτευσης (Έβερτ, Δήμας, Κανελλόπουλος) και της αντίστοιχης «σαμαρικής».

Επιπλέον, όταν οι Έλληνες διπλωμάτες απαίτησαν ανασκευή της δήλωσης, ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών Όξμαν και ο εκπρόσωπος του Στέητ Ντηπάρτμεντ Μακέρι απάντησαν ότι το θέμα ετέθη από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Έχει, επίσης, δημοσιευθεί τηλεγράφημα της Πρεσβείας, της ίδιας εποχής, που χαρακτήριζε τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη σαν «Απόστολο» των διμερών σχέσεων που έπρεπε να στηριχθεί.
Το ατύχημα στο Αιγαίο

Το 2018, ο πρώτος νέος μύθος που οικοδομείται βασίζεται στη δήλωση του πρέσβη Τζέφρεϊ Πάιατ (30 Ιανουαρίου στον Σκάι) περί φόβου του για ατύχημα στο Αιγαίο. Μόλις δύο εβδομάδες αργότερα, εμβολίστηκε το σκάφος του Λιμενικού Σώματος από τουρκικό και το ερώτημα δαιμονοποίησης είναι πώς το «γνώριζε»!

Η πραγματικότητα είναι ότι η δήλωση Πάιατ ήταν θετική, καθώς η Αθήνα προβάλλει την πιθανότητα ατυχήματος, λόγω της τουρκικής προκλητικότητας, επί σειρά ετών και επί όλων των κυβερνήσεων. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς παρέδωσαν αναλυτικό πίνακα των τουρκικών παραβιάσεων και προκλήσεων στον Αμερικανό αντιπρόεδρο Μάικλ Πενς τον περασμένο Οκτώβριο, λίγο μετά τη «δύσκολη» συνάντησή τους με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Ο δεύτερος μύθος της εποχής είναι ουδέτερος για τα ελληνικά συμφέροντα και ξεκίνησε από τη δημοσιοποίηση, εκ μέρους του κ. Πάιατ, της μετάβασής του στην Άγκυρα, στα μέσα Φεβρουαρίου. Η είδηση μεγαλοποιήθηκε σαν αποστολή εσπευσμένης στήριξης του υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον στις συνομιλίες με τον ομόλογό του Μαεβλούτ Τσαβούσογλου και τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Λόγος της μετάβασης, ωστόσο, ήταν η συμμετοχή σε προγραμματισμένη σύσκεψη όλων των πρεσβευτών των ΗΠΑ στις χώρες της ευρύτερης περιοχής, η οποία πραγματοποιήθηκε στην τουρκική πρωτεύουσα με την ευκαιρία της εκεί παρουσίας του πολιτικού προϊσταμένου τους. Το ίδιο συνέβη και σε άλλες περιοχές, όπου μετέβη ο κ. Τίλερσον πρόσφατα. Στο παρελθόν τέτοιες συναντήσεις των Αμερικανών πρεσβευτών στην Αθήνα, στη Λευκωσία και στην Άγκυρα για εκτίμηση της κατάστασης και συντονισμό τους ήταν τακτικές, στην αρχή κάθε έτους.
Ο τρίτος μύθος

Ο τρίτος μύθος είναι αρνητικός και οικοδομείται μετά τις δηλώσεις Πάιατ (στο Φόρουμ των Δελφών) ότι δεν ανησυχεί πολύ για «γεωπολιτικούς κινδύνους με τη μεγάλη στρατηγική έννοια». Δυστυχώς, παρά την ωραιοποίηση της δήλωσης από την κυβερνητική πλευρά, η αμερικανική εκτίμηση δεν λαμβάνει υπόψη τις νέες ισορροπίες στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Ενώ η Αθήνα τονίζει την τουρκική απειλή, η Ουάσιγκτον απαντά με χλιαρό ως αρνητικό τρόπο: πρώτον, στα Ίμια για τα οποία δεν αναγνωρίζει ευθέως ελληνική κυριαρχία, οπότε –σε περίπτωση οξείας κρίσης και διαπραγματεύσεων- η πλάστιγγα ίσως γείρει προς το απόλυτο «γκριζάρισμα» των δύο βραχονησίδων, όπως και άλλων νησίδων που η Τουρκία θεωρεί «γκρίζες ζώνες».

Δεύτερον, ως προς τους κυπριακούς υδρογονάνθρακες, η υποβάθμιση των γεωπολιτικών κινδύνων δείχνει, εμμέσως πλην σαφώς, την πρόθεση εξεύρεσης μέσης(;) λύσης. Με προστασία των συμφερόντων της ExxonMobil, αλλά με τρόπο που δεν θα μεταφράζεται σε υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αναμενόμενο, ασφαλώς, αφού απόλυτη προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι «να μη χαθεί η Τουρκία για τη Δύση» (και κατ’ αυτούς ούτε την Ελλάδα συμφέρει να χαθεί). Το ζήτημα είναι πως το κόστος αυτής της πολιτικής δεν πρέπει να το πληρώσουν η Αθήνα και η Λευκωσία.