ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΟΧΥΡΑ

Οι Γερμανοί τα παρέκαμψαν για να καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη - Αν κατασκευάζονταν σήμερα, θα κόστιζαν 60 δισ. ευρώ. Κι όμως, το μεγαλύτερο τεχνικό έργο του 20ού αιώνα στην Ελλάδα ρημάζει ξεχασμένο Υπήρξαν μέρος της θρυλικής Γραμμής Μεταξά, που αποτελούνταν από 21 συνολικά οχυρά -από τις Σέρρες έως την Κομοτηνή- στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.





Την εποχή που κατασκευάστηκαν (1936-1940) θεωρούνταν έργο τιτάνιο, ασύλληπτου κόστους και τεράστιας εθνικής σημασίας. Το κόστος τους ανήλθε -με μέτριους υπολογισμούς- σε 1,5 δισ. δραχμές. Το ποσό αυτό (του 1936) θα αντιστοιχούσε σήμερα σε παραπάνω από 60 δισ. ευρώ.

Το μέγεθός του είναι δυσθεώρητο, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ο χρόνος που απαιτήθηκε για την ολοκλήρωσή του. Απαιτήθηκε να διανοιχθούν υπόγειες στοές συνολικού μήκους 24 χλμ. και υπόγεια καταφύγια μήκους περίπου 13 χλμ., ενώ για την προσέγγιση στις περιοχές των οχυρών κατασκευάστηκαν 174 χλμ. οδικού δικτύου. Ο στρατιωτικός σχεδιασμός του έργου έγινε από αξιωματικούς του Πεζικού και του Πυροβολικού, ενώ η κατασκευή ανατέθηκε σε αξιωματικούς του Μηχανικού. Ιδιαίτερα σημαντικός υπήρξε ο ρόλος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Συνολικά, η Γραμμή Μεταξά αποτέλεσε ένα τιτάνιο έργο για τα δεδομένα εκείνης της εποχής - και όχι μόνο. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει χαρακτηριστεί το μεγαλύτερο τεχνικό έργο στην Ελλάδα του 20ού αιώνα.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν ο Ελληνικός Στρατός χρησιμοποίησε τα οχυρά για να αποκρούσει τις γερμανικές μεραρχίες, αποδείχτηκε ότι το 1,5 δισ. δεν είχε σπαταληθεί άδικα. Οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να καταλάβουν σημεία-κλειδιά της οχυρωματικής γραμμής, με αποτέλεσμα να κινηθούν και να καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη μέσω Γιουγκοσλαβίας. Τα περισσότερα οχυρά δεν έπεσαν ποτέ στα χέρια του εχθρού, προκαλώντας την έκπληξή του, αλλά και τον θαυμασμό των συμμάχων. Για την ιστορία, οι Γερμανοί πλήρωσαν βαρύ τίμημα στην προσπάθειά τους να υπερκεράσουν τη Γραμμή Μεταξά καθώς είχαν τεράστιες απώλειες αναλογικά με τις δυνάμεις τους και τους αμυνόμενους Ελληνες.

Με στόχο να μην περάσουν στη λήθη τα θρυλικά οχυρά και η ιστορία τους, μετά τον παροπλισμό τους τη δεκαετία του 2000 λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών και την αλλαγή του αμυντικού δόγματος της χώρας, η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.) Αγκιστρο Δράση εξέδωσε ένα συλλεκτικό ημερολόγιο τοίχου για το 2017 αφιερωμένο στα οκτώ οχυρά του Νομού Σερρών (8/21), στα όρη Μπέλλες και Αγκιστρο. Στο πλαίσιο λειτουργίας Γραφείου Εναλλακτικού Τουρισμού, η Κοιν.Σ.Επ. Αγκιστρο Δράση πραγματοποιεί περιηγήσεις και ξεναγήσεις στα παροπλισμένα έργα της πάλαι ποτέ Γραμμής Μεταξά, ενώ έχει ήδη καταθέσει πρόταση προς το υπουργείο Εθνικής Αμυνας για τη δημιουργία Ιστορικού Θεματικού Πάρκου στο συγκρότημα του οχυρού Καρατάς (Τρεις Βρύσες) στο όρος Αγκιστρο.

Ακολουθώντας πετυχημένα παραδείγματα στο εξωτερικό, όπως η αξιοποίηση της Γραμμής Μαζινό στη Γαλλία μετά τον Β’ Π.Π., το Ταμείο Εθνικής Αμυνας (ΤΕΘΑ), του οποίου περιουσιακό στοιχείο εξακολουθούν να παραμένουν οι βόρειες οχυρώσεις της χώρας, και η νεοσύστατη Υπηρεσία Αξιοποίηση Ακίνητης Περιουσίας Ενόπλων Δυνάμεων (ΥΠΑΑΠΕΔ), που υπάγεται απευθείας στον υπουργό Εθνικής Αμυνας Πάνο Καμμένο, δρομολογούν ένα φιλόδοξο σχέδιο ανάδειξης της Γραμμής Μεταξά σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, συλλογικούς φορείς και ιδιώτες, με στόχο την προώθηση του ιστορικού τουρισμού ή τουρισμού μνήμης στη Βόρεια Ελλάδα.
loukia.