Η ΕΕ βάζει τέλος στον γεωγραφικό αποκλεισμό στις ηλεκτρονικές αγορές

Τι σημαίνει η νέα απόφαση για τους καταναλωτές

Έκθεση που κατατέθηκε από την Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς με θέμα τον « Γεωγραφικό αποκλεισμό και τις διακρίσεις μεταξύ των πελατών στην ΕΕ » (Geoblocking), συζητήθηκε και υπερψηφίστηκε χθες Τρίτη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο νέος κανονισμός έρχεται να συμπληρώσει τις προηγούμενες αποφάσεις για τον τερματισμό των πρακτικών γεωγραφικού αποκλεισμού καθώς δίνει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να επιλέγουν από ποια ιστοσελίδα επιθυμούν να αγοράσουν αγαθά ή υπηρεσίες χωρίς μπλοκάρισμα ή αυτόματη μεταφορά σε άλλη ιστοσελίδα λόγω της εθνικότητάς τους, του τόπου διαμονής τους, της προσωρινής τους τοποθεσίας ή του τόπου έκδοσης της πιστωτικής ή χρεωστικής τους κάρτας.

Οι αγοραστές θα μπορούν πλέον να προβαίνουν σε ηλεκτρονικές αγορές στην ΕΕ και οι έμποροι θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους διαδικτυακούς αγοραστές από άλλη χώρα της ΕΕ με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουν και τους «τοπικούς» πελάτες τους, δηλαδή να τους παρέχουν πρόσβαση με τις ίδιες τιμές και όρους.

Εξαίρεση στον κανονισμό θα αποτελούν ψηφιακά περιεχόμενα που προστατεύονται βάσει πνευματικών δικαιωμάτων, όπως υπηρεσίες ηλεκτρονικών βιβλίων, λήψεις μουσικής και οπτικοακουστικού περιεχομένου, υπολογιστικού νέφους (cloud services), υπηρεσίες αποθήκευσης δεδομένων, φιλοξενία δικτυακών τόπων και παροχή τειχών προστασίας.

Κατόπιν όμως αιτήματος του Κοινοβουλίου, εισήχθη ρήτρα επανεξέτασης της κατάστασης δύο χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού ώστε να διευρυνθεί η απαγόρευση του «γεωγραφικού αποκλεισμού» προκειμένου να καλύψει και τέτοιου είδους ψηφιακό υλικό. Ο Αντιπροέδρος της Επιτροπής Andrus Ansip έδωσε ένα χρονοδιάγραμμα με στόχο « τα Χριστούγεννα, όλοι οι Ευρωπαίοι να μπορούν να απολαμβάνουν ηλεκτρονικές αγορές χωρίς να μπλοκάρονται ή να υφίστανται διακριτική μεταχείριση».

Η εισηγήτρια Róża Thun (ΕΛΚ, Πολωνία) θεωρεί ότι ο κανονισμός αυτός είναι η απόδειξη ότι « η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να επιφέρει θετικές αλλαγές στην καθημερινότητα των ευρωπαίων πολιτών.»

Η ταχεία πρόοδος στις ψηφιακές τεχνολογίες δημιούργησε τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα και καινοτόμες υπηρεσίες με αποτέλεσμα, τα τελευταία δέκα χρόνια, το ποσοστό των Ευρωπαίων που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές να έχει σχεδόν διπλασιαστεί.

Ωστόσο, ενώ η ψηφιακή επανάσταση βελτιώνει την πρόσβαση του πολίτη στις πληροφορίες, συχνά ο καταναλωτής αντιμετωπίζει περιορισμούς, ενίοτε και φραγμούς στις διασυνοριακές πωλήσεις υλικών αγαθών, καθώς και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών. Ο γεωγραφικός αποκλεισμός δημιουργεί διακρίσεις μεταξύ των ευρωπαίων καταναλωτών λόγω εθνικότητας, τόπου κατοικίας ή εγκατάστασης εντός της εσωτερικής αγοράς.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανησυχεί διαρκώς για τη κατάσταση, καθώς οι διακρίσεις σε βάρος των καταναλωτών λόγω γεωγραφικής κατανομής δεν είναι συμβατές με τη φιλοδοξία να δημιουργηθεί μια πανταχού παρούσα Ψηφιακή Ενιαία Αγορά στην Ευρώπη. Η πραγματικότητα αυτή ώθησε τα τελευταία χρόνια την Επιτροπή και το Ευρωκοινοβούλιο να πλαισιώσουν ολοένα και περισσότερο τη λειτουργία της ενιαίας ψηφιακής αγοράς.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας που επετεύχθη μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, έπειτα από έρευνα που προετοίμασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από ανεξάρτητους ακαδημαϊκούς εμπειρογνώμονες, αποδεικνύει πως ο γεωγραφικός αποκλεισμός επηρεάζει σημαντικά τη καλή λειτουργία της ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Το 63% των ιστοσελίδων που αξιολογήθηκαν σε μια έρευνα δεν επέτρεπαν στους αγοραστές να αγοράζουν από άλλη χώρα της ΕΕ. Για τα υλικά αγαθά, η πρακτική του γεωγραφικού αποκλεισμού εφαρμόζεται σε μεγάλο ποσοστό π.χ. στις οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (86%), και για τις υπηρεσίες στις online κρατήσεις, όπως π.χ. τα εισιτήρια αθλητικών εκδηλώσεων (40%).

Κατά συνέπεια, το Μάιο του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε έναν κανονισμό που απαγορεύει στους διαδικτυακούς πωλητές υλικών αγαθών και ορισμένων τύπων ηλεκτρονικής παροχής υπηρεσιών να κάνουν διακρίσεις μεταξύ των πελατών με βάση την εθνικότητα ή τον τόπο διαμονής τους εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Νοέμβριο του 2017 συμφωνήθηκε η μερική απαγόρευση αδικαιολόγητων πρακτικών γεωγραφικού αποκλεισμού. Όπως τόνισε και ο Αντιπροέδρος της Επιτροπής Andrus Ansip, αρμόδιος για την ενιαία ευρωπαϊκή ψηφιακή ατζέντα, ήδη από « τον Δεκέμβριο εγκρίθηκαν νέοι κανόνες σχετικά με τον ΦΠΑ για το ηλεκτρονικό εμπόριο οι οποίοι διευκολύνουν τη συλλογή ΦΠΑ από τα κράτη μέλη όταν οι καταναλωτές αγοράζουν ηλεκτρονικά αγαθά και υπηρεσίες και διευκολύνουν τις ηλεκτρονικές επιχειρήσεις να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους στον τομέα του ΦΠΑ.

Ο νέος κανονισμός επί της ουσίας αποτελεί μέρος του νομοθετικού πακέτου για την ενιαία ψηφιακή αγορά και το ηλεκτρονικό εμπόριο, συνάμα με τον κανονισμό για τις υπηρεσίες διασυνοριακής παράδοσης δεμάτων, που θα ψηφιστεί στην ολομέλεια τον Μάρτιο του 2018, και τον κανονισμό για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών, ο οποίος εγκρίθηκε από την ολομέλεια τον Νοέμβριο του 2017.