Ελληνικά έθνη κατά την Εποχή του Χαλκού

Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου, Ελληνικά έθνη κατά την Εποχή του Χαλκού, μτφρ.: Νατάσα Παπαδοπούλου, πρόλογος: Μιλτιάδης Χατζόπουλος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2018, σελ. 1050. ISBN 978-960-524-498-9

Στο βιβλίο παρουσιάζονται 25 ελληνικά έθνη που διαμορφώθηκαν στον ελλαδικό χώρο ανάμεσα στην άφιξη των Πρωτοελλήνων (πριν από το 1900 π.Χ.) και στο τέλος της Εποχής του Χαλκού (περ. 1100 π.Χ.) και μαρτυρούνται πρώτη φορά από τον Όμηρο στον «Κατάλογο των πλοίων» της Ιλιάδας: Άβαντες, Αθαμάνες, Αινιάνες, Αιολείς, Αιτωλοί, Αρκάδες, Αχαιοί, Βοιωτοί, Γραικοί, Δόλοπες, Δωριείς, Έλληνες, Επειοί, Θεσσαλοί, Ίωνες, Κεφαλλήνες, Λαπίθες, Λοκροί, Μάγνητες, Μινύες, Μυρμιδόνες, Περαιβοί, Φθίοι, Φλεγύες και Φωκείς. Τα 25 αυτά έθνη μελετώνται εδώ ως αυτοτελείς οντότητες αλλά και ως μέρος μιας ευρύτερης οντότητας, αυτής που κατά την ιστορική εποχή ανταποκρίνεται στο όνομα Έλληνες και που στα ομηρικά έπη αναφέρεται με τρία εναλλασσόμενα ονόματα: Αχαιοί, Δαναοί, Αργείοι.

Ο συγγραφέας επιχειρεί να εντοπίσει και να τεκμηριώσει την ύπαρξη των ελληνικών αυτών εθνών με βάση τα γραπτά και πολιτισμικά τους ίχνη, καθώς και δεδομένα ιστορικά, γλωσσολογικά, ονοματολογικά, μυθολογικά και αρχαιολογικά, καταγράφοντας συστηματικά τις κατευθύνσεις των διαδρομών που ακολούθησαν, τον ρυθμό των μετακινήσεων ή των κατακτήσεών τους, το εύρος των κινήσεών τους από πλευράς χώρου και χρόνου, καθώς και τον βαθμό της γεωγραφικής τους διασποράς ή της διάσπασής τους.

Η μελέτη εδράζεται σε δύο βασικές υποθέσεις της έρευνας: Πρώτον, ότι μετά την εγκατάσταση των πρώτων Ελλήνων στον ελλαδικό χώρο διαμορφώθηκαν και τα πρώτα έθνη, με ταυτοποιημένα εγγενή πολιτισμικά χαρακτηριστικά (εθνικό όνομα, θεότητες, ήρωες, διαλέκτους, ανθρωπωνύμια και τοπωνύμια, μηνολόγια, ονόματα φυλών). Και δεύτερον, ότι το κάθε έθνος συνιστά ήδη από την Εποχή του Χαλκού μια αυτόνομη δομημένη οντότητα, μια πολιτική κοινωνία συγκροτημένη από ομάδες με κοινά πολιτισμικά στοιχεία.

Ένα κλασικό έργο της ιστορίας των ιδεών, καρπός πολύμοχθης έρευνας, υπομονής και εξαιρετικής φροντίδας, πολύτιμο για όσους ενδιαφέρονται και μελετούν την εικόνα του παρελθόντος του ελληνικού κόσμου. Ένα υπόδειγμα διεπιστημονικής έρευνας και σύνθεσης και, ταυτόχρονα, μία από τις λίγες σημαίνουσες ελληνικές συμβολές στη διεθνή μελέτη του ινδοευρωπαϊκού προβλήματος.