Διευρύνεται συνεχώς η ανισότητα στην κατανομή του πλούτου

Μολονότι η μεγάλη ανισότητα στην κατανομή του εισοδήματος αποτελεί αντικείμενο έντονου προβληματισμού για πολλούς διεθνείς οργανισμούς, η ανισότητα στην κατανομή του μεγάλου πλούτου είναι σαφώς εντονότερη. Η φορολόγηση του πλούτου, και ειδικότερα του μεγάλου πλούτου, θα μπορούσε να αποτελέσει εξισορροπητικό παράγοντα, πλην όμως παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη.
Σε αυτήν τη διαπίστωση καταλήγουν σε σχετική έκθεσή τους οι Τζέιμς Μπράμπι και Μάικλ Κιν, συνεργάτες του ΔΝΤ, που προτείνουν στις αρμόδιες αρχές να δημιουργήσουν ειδικές μονάδες στο πλαίσιο των φορολογικών αρχών, να καταβάλουν επιστάμενες προσπάθειες για τον εντοπισμό και τη φορολόγηση του μεγάλου πλούτου, να επανασχεδιάσουν τη φορολογική νομοθεσία, αλλά και να συνεργαστούν με τους διαχειριστές κεφαλαίων.

Οπως επισημαίνουν οι δύο διαπρεπείς οικονομολόγοι, περίπου το 8% του πλούτου των νοικοκυριών ανά τον κόσμο, ή αλλιώς το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ουσιαστικά δεν φορολογείται, διότι βρίσκεται σε χώρες με χαμηλή φορολογία και συχνά σε φορολογικούς παραδείσους. Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι σαφώς χειρότερα στον αναπτυσσόμενο κόσμο, καθώς οι ίδιες έρευνες φέρουν τον πλούτο των χωρών της Λατινικής Αμερικής να βρίσκεται σε ποσοστό 22% στο εξωτερικό. Στις χώρες της Αφρικής, άλλωστε, το αντίστοιχο ποσοστό έχει εκτιναχθεί στο 30%.


Οι δύο συνεργάτες του ΔΝΤ υπενθυμίζουν ότι ο Γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετί έχει προτείνει να επιβληθεί παγκοσμίως ενιαίος φόρος 2% στον μεγάλο πλούτο, αλλά ελάχιστοι φόροι αυτού του είδους εφαρμόζονται τελικά. Η εικόνα είναι ενιαία τόσο στις αναπτυσσόμενες όσο και στις ανεπτυγμένες χώρες. Οι δύο οικονομολόγοι παραθέτουν στοιχεία του ΟΟΣΑ που δείχνουν ότι από το 1985 έως το 2007 μειώθηκε ο αριθμός των χωρών που φορολογούν τον μεγάλο πλούτο, από 12 σε μόλις 4.
Ενδεικτική περίπτωση αποτελεί η Ινδία, η οποία αφαίρεσε από τον πρόσφατο προϋπολογισμό της τη φορολόγηση του μεγάλου πλούτου. Οπως τονίζουν οι Μπράμπι και Κιν, είναι κοινό μυστικό ότι η φορολογική νομοθεσία αποτελεί συχνά αντικείμενο πιέσεων από ομάδες συμφερόντων που κατορθώνουν να διασφαλίσουν διαφόρων ειδών εξαιρέσεις και απαλλαγές για το πλουσιότερο τμήμα του πληθυσμού. Επιπλέον, υπογραμμίζουν ότι οι πλούσιοι έχουν επιδείξει εξαιρετική ικανότητα να ελίσσονται και να φοροδιαφεύγουν. Το ερώτημα πώς η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου μπορεί να περιορίσει την ανισότητα στην κατανομή του πλούτου απασχόλησε το ετήσιο συνέδριο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας τον Οκτώβριο. Ενόψει συζήτησης που θα γίνει σήμερα με θέμα τον πλούτο και τη φορολογία σε συνέδριο του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, οι συνεργάτες του ΔΝΤ καλούν τις φορολογικές αρχές να στελεχώσουν ειδικές μονάδες που θα επικεντρωθούν στη φορολογία του μεγάλου πλούτου και όταν χρειάζεται θα καταφεύγουν σε πειθαρχικά μέσα.
Παράλληλα, υπογραμμίζουν πόσο καθοριστικός μπορεί να είναι ο σχεδιασμός της φορολόγησης του πλούτου. Τονίζουν ότι δεν είναι αναγκαίος ο ετήσιος φόρος στον πλούτο όταν φορολογείται δεόντως το εισόδημα που παράγει, καθώς και η μεταβίβασή του από τη μια γενιά στην άλλη. Εφιστούν, άλλωστε, την προσοχή των Αρχών στο πόσο σημαντικό είναι να φορολογούνται με διαφορετικό τρόπο τα διαφορετικά είδη πλούτου. Αναφέρουν ως χρήσιμο εργαλείο για τη φορολόγηση του πλούτου τον φόρο ακίνητης περιουσίας, αν και παραδέχονται ότι συχνά δεν κατορθώνει να αγγίξει τους ζάπλουτους. Επισημαίνουν, επιπλέον, ότι οι διαχειριστές κεφαλαίων σε πολλές περιπτώσεις μεσολαβούν για να διευκολύνουν τους πελάτες τους να κρύψουν τον πλούτο τους, αλλά επίσης ενδιαφέρονται και για τη φήμη τους. Ως εκ τούτου, προτείνουν στις αρμόδιες αρχές να επιδιώξουν τη συνεργασία μαζί τους, καθιστώντας τους ακόμη και πληροφοριοδότες τους όταν χρειάζεται έναντι χρηματικού τιμήματος.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνουν οι δύο προαναφερθέντες οικονομολόγοι στη διαφάνεια και στην καλή συνεργασία μεταξύ χωρών. Οπως τονίζουν, έχει δρομολογηθεί η συνεργασία μεταξύ χωρών και αποτελεί πανίσχυρο εργαλείο για τον εντοπισμό εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων που αποκρύπτουν οι κάτοχοί τους. Επικροτούν τις πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο G20. Εκφράζουν την εκτίμηση ότι μπορούν πράγματι οι πρωτοβουλίες αυτές να αποτελέσουν τον καθοριστικό παράγοντα που θα διευκολύνει τη φορολογία των πλουσίων, αδιακρίτως του τόπου όπου βρίσκεται ο πλούτος τους.