Υπάρχει σωτηρία από τη τεχνολογία;

Προχθές η Άμαζον του Τζεφ Μπέζος λειτούργησε στo Σηάτλ των Ηνωμένων Πολιτειών το πρώτο σούπερ μάρκετ χωρίς ταμειακές μηχανές και ταμίες. Ο πελάτης μπαίνει ψωνίζει και φεύγει.


Ένας αλγόριθμος αναγνωρίζει τον πελάτη μέσω της συσκευής του τηλεφώνου του, τον ταυτοποιεί με τον λογαριασμό που έχει στην εταιρεία, παρακολουθεί τι βάζει στο καλάθι του, τα καταγράφει και τον χρεώνει αυτόματα το κόστος των αγορών του.

Είναι προφανές πως είναι η αρχή μιας νέας εποχής για το λιανεμπόριο. Στις ΗΠΑ απασχολούνται στα ταμεία των σούπερ μάρκετ πάνω από 3 εκατ. υπάλληλοι. Αν αντελήφθησαν τι έγινε θα πρεπε να τους λούζει ήδη κρύος ιδρώτας…

Το πρόβλημα είναι γενικότερο. Το 1990 οι τρεις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες άθροιζαν έναν τζίρο περί τα 250 δισ. δολάρια και απασχολούσαν περί το 1,2 εκατ. εργαζόμενους.

Το 2014 οι τρεις μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας των ΗΠΑ άθροιζαν επίσης περί τα 250 δισ. δολάρια κύκλο εργασιών και απασχολούν μόνο 137 χιλ. εργαζόμενους.

Πρόκειται για τρομακτικές αλλαγές τις οποίες οι κοινωνίες και οι πολιτικές ηγεσίες που ηγούνται δεν έχουν κατανοήσει ακόμη. Οι κοινωνίες πιστεύουν πως φταίνε οι Κινέζοι, οι Ινδοί και οι Μεξικάνοι και το ελεύθερο εμπόριο που τους επιτρέπει να εξάγουν προϊόντα σε τιμές φθηνότερες και από το κόστος παραγωγής στη Δύση…



Αυτό είναι η μισή αλήθεια αυτού που συνέβαινε τα τελευταία 30 χρόνια. Η άλλη μισή είναι πως τις τελευταίες δεκαετίες περισσότερα πράγματα έγιναν προσιτά σε περισσότερους σε όλον τον πλανήτη.



Η σημασία του τι πραγματικά συνέβη είναι σχετική όταν ο μέσος όρος πιστεύει πως συνέβη κάτι άλλο ή βολεύεται με την αυταπάτη πως έγινε κάτι άλλο…

Ο Τραμπ, η Λεπέν, ο Πέπε Γκρίλο καιοι άλλοι λαικιστές ήταν οι πολιτικές συνέπειες της υφέρπουσας ανησυχίας και του αδιεξόδου σε ένα αυξανόμενο μέρος του πληθυσμού που αισθάνεται απειλούμενο. Αισθάνεται απειλούμενο γιατί ενδεχομένως τα πράγματα εξελίσσονται πιο γρήγορα από το ρυθμό αφομοίωσης που διαθέτει μια κοινωνία ανθρώπων.

Οι Κινέζοι, οι Ινδοί και λοιποί αναπτυσσόμενοι τα τελευταία τριάντα χρόνια αφαίρεσαν θέσεις εργασίας από τη Δύση. Τώρα τη σκυτάλη έχει πάρει με επιταχυνόμενο ρυθμό η τεχνολογία…

Αν ορθώσουμε τείχη προστατευτισμού, το κέρδος (αν υπάρξει) θα είναι βραχύβιο καθώς θα επιστρέψουμε σε ένα ρυθμισμένο εργασιακό περιβάλλον αλλά το κόστος θα εκτιναχθεί τόσο που θα μας καταστήσει φτωχότερους από πριν…

Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες υφάρπαξαν θέσεις εργασίας τα τελευταία τριάντα χρόνια και τώρα η σκυτάλη περνάει στην τεχνολογία. Ήδη, τον χρόνο που πέρασε μια γερμανική πολυεθνική αθλητικών ειδών λειτούργησε το πρώτο εργοστάσιο στη Δύση. Λειτουργεί αυτόματα με ελάχιστους εργαζόμενους.

Τι πρέπει να συμβεί λοιπόν; Μετά τα μέτρα εναντίον του ελεύθερου εμπορίου και των εισαγωγών θα πρέπει να παρθούν μέτρα προστασίας και εναντίον των τεχνολογικών εξελίξεων;

Ναι, θα πουν κάποιοι “προοδευτικοί”, είναι δίκαιο… να γίνει πράξη…

Ας το κοιτάξουμε όμως από λίγο μεγαλύτερη απόσταση. Ανάλογα προβλήματα προέκυψαν και κατά την περίοδο της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης. Το κίνημα του λουδιτών είχε αντιδράσει βίαια στην εμφάνιση των πρώτων μηχανών.

Πώς θα ζούσε σήμερα η ανθρωπότητα αν οι λουδίτες είχαν σταματήσει το πρώτο κύμα της βιομηχανικής επανάστασης. Καλύτερα ή χειρότερα;

Τότε κάποιες κατηγορίες υφαντουργών επλήγησαν αλλά οι περισσότεροι ωφελήθηκαν αφού τα υφάσματα και τα ενδύματα έγιναν προσιτά σε περισσότερους.

Η τεχνολογία και η κατανάλωση ενέργειας έχουν βελτιώσει τη ζωή όλων και των πλουσίων αλλά κυρίως των φτωχών. Ένας εργαζόμενος χαμηλόμισθος σήμερα που ζει σε μια πολυκατοικία, ζει σε καλύτερες συνθήκες από έναν εργαζόμενο πριν 200 χρόνια. Για την ακρίβεια έχει στη διάθεσή του ανέσεις που ούτε οι πλούσιοι δεν μπορούσαν να ονειρευτούν παλιότερα.

Το επίπεδο ζωής ενός χαμηλόμισθου σήμερα αναλογεί στο επίπεδο ζωής κάποιου που διέθετε και εκμεταλλευόταν στον μεσαίωνα μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες δούλους.

Για να γίνει πιο κατανοητό θα το διατυπώσω ως εξής:

Ο μέσος σημερινός άνθρωπος υπολογίζεται πως καταναλώνει περί τα 2500 watt που ισοδυναμούν με την κατανάλωση 600 θερμίδων το δευτερόλεπτο. Το 85% αυτής της ενέργειας προέρχεται από την καύση άνθρακα, πετρελαίου, φυσικού αερίου κλπ. Το υπόλοιπο προέρχεται από πυρηνική ή υδροηλεκτρική ενέργεια κλπ.

Αν κάποιος προσπαθήσει να παράξει ενέργεια με ένα ποδήλατο γυμναστικής και ένα δυναμό μπορεί να παράξει 50 watt κάνοντας πεντάλ όλο το 24ωρο.

Για να καταναλώνει ο σύγχρονος άνθρωπος την ενέργεια που ισοδυναμεί με το σύγχρονο τρόπο ζωής χωρίς τις μηχανές εσωτερικής καύσης, τα χαλυβουργία, τις μονάδες παραγωγής ενέργειας κλπ, θα χρειαζόταν να ποδηλατούν ή να τον υπηρετούν μερικές δεκάδες σκλάβοι.

Οι Π. Χιούμπερ και Μ. Μίλλς* υπολογίζουν πως κατά μέσο όρο κάθε κάτοικος του πλανήτη θα χρειάζονταν 150 σκλάβους να κάνουν ποδήλατο ή να δουλεύουν σε οκτάωρες βάρδιες ο καθένας. Οι Αμερικάνοι χρειάζονται 660 σκλάβους, οι Γάλλοι 360, οι Νιγηριανοί 16.

Αν δεν υπήρχε η τεχνολογία και τα ορυκτά καύσιμα, το 99% των ανθρώπων θα έπρεπε να ζει σε κατάσταση δουλείας, για να ζει το 1% όπως ζει σήμερα κάποιος εργαζόμενος σε μια δυτική κοινωνία, ισχυρίζεται ο Ματ Ρίντλεϋ στο βιβλίο “Ορθολογική Αισιοδοξία”.

“Ο πολιτισμός και η ζωή είναι μια σισύφεια απόδραση από το χάος, υποστηρίζουν οι Π. Χιούμπερτ και Μ. Μιλς*: “Το χάος θα επικρατήσει τελικά αλλά αποστολή μας είναι να σπρώξουμε τα πράγματα στην αντίθετη κατεύθυνση με όλην την ευστροφία και αποφασιστικότητα που μπορούμε να επιστρατεύσουμε. Η ενέργεια δεν είναι το πρόβλημα είναι η λύση…”.

Κατά την ίδια φιλοσοφική έννοια των παραπάνω, η λύση είναι η τεχνολογία.

Είναι προφανές πως οι εξελίξεις που έρχονται είναι ραγδαίες και μοιάζει απίθανο να ανατραπούν από την αναζωπύρωση και επιθετική διάθεση που παρουσιάζουν οι παραδοσιακές αυταπάτες στην ανάγκη του ανθρώπου να αυτοπροσδιορίζεται μέσω κάποιας συλλογικής ταυτότητας (όπιο των λαών έλεγε ο Μαρξ) όπως το ισλάμ, ο εθνικισμός ή ο κομμουνισμός…

Υπάρχει σωτηρία;… Ίσως μόνο για όσους προσαρμοστούν εγκαίρως στα νέα δεδομένα…

_______________________

*Peter Huber And Mark Mills On Our Energy Future

*The Bottomless Well: The Twilight of Fuel, the Virtue of Waste, and Why We Will Never Run Out of Energy

~ Του Κώστα Στούπα

Πηγή: capital.gr