Το «πώς» και το «γιατί»...
Οσα συνέβησαν στη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο στοιχειώνουν μια ολόκληρη χώρα. Ανθρωπογενείς παράγοντες -μπαζωμένα ρέματα, οικιστική ανάπτυξη σε...
ακατάλληλα σημεία, έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων- είναι συνένοχοι στο ακραίο φυσικό φαινόμενο.
Δυο ειδικοί, ο γεωλόγος Αργύρης Γεωργακόπουλος (και κάτοικος της πληγείσας περιοχής) και ο υδρογεωλόγος του ΙΓΜΕ Παναγιώτης Σαμπατακάκης, αναλύουν τα αίτια που προκάλεσαν την καταστροφή και τις λύσεις για τον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό του Λεκανοπεδίου.
Οι 6 λόγοι που η ιστορία επαναλαμβάνεται
Η ένταση του φαινομένου με μετρήσεις ύψους βροχής από μετεωρολογικούς σταθμούς αναμένεται από τα υπεύθυνα κέντρα, προκειμένου να ξεκινήσει η διερεύνηση του φαινομένου.
Ομως αντίστοιχο πλημμυρικό επεισόδιο (μικρότερης έντασης) είχαμε την 27η Ιανουαρίου 1996 με 2 νεκρούς.
Ενδιάμεσα, το 2002 και το 2015, είχαμε πλημμυρικές απορροές του ρέματος της Αγίας Αικατερίνης μόνο με υλικές ζημιές.
Η ένταση του φαινομένου με μετρήσεις ύψους βροχής από μετεωρολογικούς σταθμούς αναμένεται από τα υπεύθυνα κέντρα, προκειμένου να ξεκινήσει η διερεύνηση του φαινομένου.
Ομως αντίστοιχο πλημμυρικό επεισόδιο (μικρότερης έντασης) είχαμε την 27η Ιανουαρίου 1996 με 2 νεκρούς.
Ενδιάμεσα, το 2002 και το 2015, είχαμε πλημμυρικές απορροές του ρέματος της Αγίας Αικατερίνης μόνο με υλικές ζημιές.
Για τον λόγο ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, οι ζημιές στη Μάνδρα Αττικής (και σε μικρότερο βαθμό στην πόλη της Ελευσίνας) εκτιμώ ότι οφείλονται:
Στο γεγονός ότι συμβάλλουν 2 ρέματα στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης Μάνδρας. Αυτό του χείμαρρου Σούρες (που απορρέει από τη περιοχή της Αγίας Σωτήρας) και αυτό της Αγίας Αικατερίνης που διέρχεται από τον οικιστικό ιστό της πόλης της Μάνδρας. Το αθροιστικό υδραυλικό φορτίο των δύο αυτών χειμάρρων στο σημείο τομής δημιούργησε τα καταστροφικά αποτελέσματα στη βιομηχανική περιοχή της Μάνδρας, αλλά και τις δυτικές συνοικίες της πόλης της Ελευσίνας.
Στη ραγδαιότητα της βροχής που αναμένεται πολύ αυξημένη και περιμένουμε σχετικές ανακοινώσεις επ’ αυτού. Για λόγους σύγκρισης και μόνο, αναφέρω ότι το ύψος βροχής του πλημμυρικού φαινόμενου της 27ης Ιανουαρίου 1996, είχε μετρηθεί στα 173 mm στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας, όταν ο μέσος όρος από το 1951 για τον μήνα Φεβρουάριο είναι 53mm. Προσοχή, το ύψος βροχής αυτό είναι μετρημένο στα 50 μέτρα υψόμετρο, που σημαίνει ότι η βροχή στα ορεινά της λεκάνης της Αγίας Αικατερίνης και του Σούρες ήταν πολλαπλάσια. Το ίδιο αναμένεται να έχει συμβεί κατά τη χθεσινή θεομηνία.
Στην επιλεκτική ένταση της βροχής στα ορεινά της λεκανών των χειμάρρων Σούρες και Αγ. Αικατερίνης. Γι’ αυτό τον λόγο παρατηρήθηκε το φαινόμενο να ψιχαλίζει στην πόλη της Μάνδρας και στη συνοικία Παπακώστα να μην υπάρχει καθόλου βροχόπτωση τις πρωινές ώρες. Ετσι δεν θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί τη σφοδρότητα του φαινομένου που θα επακολουθούσε ώστε τουλάχιστον να λάβει προληπτικά έκτακτα μέτρα ανάγκης.
Στην εσφαλμένη χρήση γης αφού παρατηρείται βιομηχανική και οικιστική ανάπτυξη εγκάρσια στη διεύθυνση ροής των χειμάρρων. Παραδείγματα προς αποφυγή είναι μεταξύ άλλων:
Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Βακόντιος ΑΒΕΕ η οποία είναι κτισμένη πάνω στο ρέμα Σούρες όπως και το εργοτάξιο του Δήμου Μάνδρας σε εγκάρσια σχέση με τον ρου του ομώνυμου χειμάρρου.
Ο ίδιος ο οικιστικός ιστός της πόλης της Μάνδρας, η οποία τέμνει σε εγκάρσια σχέση τον χείμαρρο της Αγίας Αικατερίνης στα βορειοδυτικά. Κανένα έργο εκτροπής δεν έχει λάβει χώρα παρά τη διαχρονικότητα του φαινομένου.
Στην εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας που διακατέχει τους διοικούντες την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και τους κατοίκους, η οποία προκύπτει από τη μηδενική απορροή των χειμάρρων σε όλες σχεδόν τις βροχοπτώσεις.
Για τον λόγο ότι το γεωλογικό υπόβαθρο των λεκανών Σούρες & Αγίας Αικατερίνης απαρτίζεται από ασβεστολιθικά πετρώματα με μεγάλο βαθμό κατείσδυσης, η συνήθης συμπεριφορά των χειμάρρων αυτών είναι η μηδενική απορροή νερού στις κοίτες των.
Αποτέλεσμα αυτού είναι να λησμονούνται τα πλημμυρικά επεισόδια και οι σχεδιασμοί να είναι είτε βραχυπρόθεσμοι είτε εσφαλμένοι.
Ετσι η τοπική αυτοδιοίκηση αρκείται με τον «καθαρισμό» των φρεατίων, ενώ θα έπρεπε ήδη να είχαν ασχοληθεί με τον σχεδιασμό τόσο των αντιπλημμυρικών έργων ανάντη της λεκάνης (ανασχετικά φράγματα με ταυτόχρονες γεωτρήσεις εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα) όσο και έργων εκτροπής των κοιτών των χειμάρρων στα σημεία πλησίον της πόλης της Μάνδρας.
Το 2009 εγκρίθηκε η επέκταση της πόλης της Μάνδρας στη περιοχή της Αγίας Αικατερίνης μέσα στη λεκάνη κατάκλυσης του ομώνυμου ρέματος.
Ουδεμία αναφορά έγινε για την όδευση των πλημμυρικών και μη νερών που θα διέρχονται από τον νέο οικιστικό ιστό της πόλης. Ο σχεδιασμός επομένως είναι εσφαλμένος.
Από την άλλη πλευρά, οι κάτοικοι λόγω της εσφαλμένης αίσθησης ασφάλειας λόγω της συνήθης μηδενικής απορροής των ρεμάτων, συνεχίζουν να μπαζώνουν και να οικοδομούν πάνω στα μπαζωμένα, ως είθισται τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς φυσικά κανέναν έλεγχο.
Στον εσφαλμένο (όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος) υπολογισμό των υδραυλικών παραμέτρων του χειμάρρου και της περιόδου επαναφοράς πλημμυρικών παροχών ακραίων φαινομένων, με αποτέλεσμα οι διαστάσεις του εγκιβωτισμένου τμήματος του ρέματος Σούρες μετά τη συμβολή με το ρέμα της Αγίας Αικατερίνης στη νοτιοανατολική έξοδο της πόλης να μην επαρκεί.
Οπως προκύπτει από τη σημερινή εμπειρία, δεν ήταν δυνατή η παροχέτευση του υδάτινου όγκου του ρέματος Σούρες, με αποτέλεσμα σημαντικός υδάτινος όγκος να βρει διαφυγή παράλληλα με την παλαιά εθνική οδό Ελευσίνας-Θηβών, κατεύθυνση προς Ελευσίνα, και να πλημμυρίσουν οι δυτικές συνοικίες της.
γεωλόγος MSc ΕΚΠΑ
Καθολικός επανασχεδιασμός, όχι αποσπασματικά δημοτικά έργα
Ως «κακό παράδειγμα» μελετήθηκε η Μάνδρα από τους φοιτητές του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, υπογραμμίζει στην «Εφ.Συν.» ο ομότιμος καθηγητής Δ. Παπανικολάου.
Η περιοχή μελετήθηκε ως μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις για το πώς η ανθρώπινη παρέμβαση –και συγκεκριμένα το μπάζωμα ρεμάτων– μπορεί να αποδειχθεί εγκληματική.
«Μιλάμε για δύο ρέματα, το ένα λέγεται Σκυλόρεμα, το άλλο Λυκόρεμα», εξηγεί ο κ. Παπανικολάου. «Ενώνονται στα βόρεια της Μάνδρας και προχωράνε δίπλα στην Εθνική Οδό. Σε ένα στένεμα που υπάρχει εκεί, μπαζώθηκαν πριν πολλά χρόνια. Δεν υπάρχει ρέμα, αλλά δεν υπάρχει ούτε ένα τεχνικό έργο που να δίνει διέξοδο στο νερό. Εφόσον η ροή του έχει διακοπεί, το νερό θα χρησιμοποιήσει το οδόστρωμα, αντί για την κοίτη».
Ευθύνες καταλογίζει ο ομότιμος καθηγητές και στην ίδια τη διοίκηση και συγκεκριμένα σε προηγούμενες δημοτικές αρχές, καθώς, τονίζει, μερικά στρέμματα μπαζώθηκαν για να τοποθετήσει πάνω τους ο δήμος το αμαξοστάσιό του.
Θυμίζοντας ότι και στο παρελθόν υπήρξαν στη Μάνδρα πλημμυρικά φαινόμενα με νεκρούς πολίτες, ο κ. Παπανικολάου προειδοποιεί: «Κάποιοι επιτέλους πρέπει να καταλάβουν ότι δεν επιτρέπεται να επαναληφθούν αντίστοιχες καταστροφές»...
efsyn.gr
Σχόλια