Για τον πατέρα του σαφή στοιχεία δεν υπάρχουν. Οι ισλαμιστές διακινούν έγγραφο των οθωμανικών δικαστηρίων, σύμφωνα με το οποίο η μητέρα του, Ζουμπεϊντέ, ήταν εργαζόμενη σε οίκο ανοχής, ενώ ο ίδιος ήταν αγνώστου πατρός.
Πάντως δεν υπάρχουν εν ζωή συγγενείς του από την πλευρά του πατέρα του, παρόλο που οι Σκοπιανοί έχουν ανακαινίσει ένα σπίτι στο στο χωριό Κοτζατζίκ των Σκοπίων, το οποίο ανήκε στον Αλή Ριζά, φερόμενο ως πατέρα του.
Μία από τις ταυτότητες του Κεμάλ
Όσον αφορά το σπίτι που παρουσιάζεται ως κατοικία του και έχει μετατραπεί σε μουσείο, φιλοξενώντας ταυτοχρόνως το Γενικό Προξενείο της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη, αυτό ήταν το σπίτι του Ραγκίπ μπέη, πατριού του Κεμάλ, δεύτερου συζύγου της μητέρας του.
Το όνομα, το διαζύγιο και οι φήμες
Το 1934, με τον υπ’ αρ. 2587 νόμο, του δόθηκε το επώνυμο Ατατούρκ, που σημαίνει «Ο Γεννήτωρ των Τούρκων».
Ο νόμος προβλέπει ότι κανείς στο μέλλον δεν έχει το δικαίωμα να επιλέξει και να χρησιμοποιήσει το «Ατατούρκ» ούτε ως όνομα ούτε ως επώνυμο.
Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, παντρεύτηκε το 1923 την Λατιφέ Ουσάκι (φωτ. κάτω) που γεννήθηκε το 1899 στη Σμύρνη και ανήκε κι αυτή σε οικογένεια Σαμπαταϊστών. Χώρισαν το 1925.
Ο Μουσταφά Κεμάλ ήταν μοναχικό άτομο. Δεν απέκτησε ποτέ δικά του παιδιά, αν και υιοθέτησε εννέα. Τουλάχιστον ένα από αυτά, η Σαμπιχά Γκιοκτσέν, ήταν ορφανή Αρμένια, η οικογένεια της οποίας σφαγιάστηκε από τους Νεότουρκους.
Πέθανε στις 10 Νομεβρίου του 1938 από κίρρωση του ήπατος, η οποία προήλθε από αλκοολισμό από τον οποίο έπασχε επί χρόνια.
Τέσσερα από τα εννέα υιοθετημένα παιδιά του Μουσταφά Κεμάλ
Ο Κεμάλ εγγράφηκε το 1893 στο στρατιωτικό γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης, όπου φοίτησε τρία χρόνια. Στη συνέχεια μπήκε στο στρατιωτικό λύκειο του Μοναστηρίου, όπου φοίτησε από το 1896 μέχρι το 1899. Το 1899 εισήλθε στη στρατιωτική ακαδημία της Κωνσταντινούπολης, από την οποία αποφοίτησε το 1902 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού, όγδοος μεταξύ 549 αποφοιτησάντων. Το 1905 εισήλθε στη Σχολή Επιτελών, απ’ όπου αποφοίτησε με το βαθμό του λοχαγού και την ειδικότητα του Επιτελούς.
Η στρατιωτική σχολή του Μοναστηρίου
Μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων, το 1908, εστάλη από την οργάνωση στην Τρίπολη της Λιβύης, μια περιοχή με κοινωνικοπολιτικά προβλήματα. Εκεί προσπάθησε να διαδώσει στις ελίτ και την κοινωνία τις ιδέες των Νεοτούρκων, ενώ εκπαίδευε ταυτοχρόνως και τους αξιωματικούς του Στρατοπέδου της Βεγγάζης.
Στον Πόλεμο της Λιβύης
Το 1911 συμμετείχε στον Πόλεμο της Λιβύης, εναντίον των Ιταλών, με το βαθμό του ταγματάρχη επιτελούς. Το 1912 τραυματίστηκε και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη. Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς μετατέθηκε σε μονάδα στο Πλαγιάρι των Δαρδανελίων. Στη συνέχεια, στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, το 1913, φέρεται να επισκέφθηκε το Διδυμότειχο και την Αδριανούπολη.
Στις 27 Οκτωβρίου 1913 μετατέθηκε στη Σόφια ως Στρατιωτικός Ακόλουθος της Οθωμανικής Πρεσβείας. Στις 20 Ιανουαρίου του 1915 μετατέθηκε στο 3ο Σώμα Στρατού, στη 19η Μονάδα, στο Τεκφούρνταγ, και συμμετείχε στον Πόλεμο των Δαρδανελίων, όπου διακρίθηκε.
Ο Μουσταφά Κεμάλ με τον Ενβέρ πασά
Το 1917 και το 1918 επισκέφθηκε το Βερολίνο και τη Βιέννη αντιστοίχως, ενώ τον Αύγουστο του 1918 μετατέθηκε στο 7ο Σώμα Στρατού, στο Μέτωπο της Παλαιστίνης. Στη συνέχεια πήρε τον τίτλο του Επίτιμου Υπασπιστή του Σουλτάνου, για να παραιτηθεί από τη Διοίκηση του 7ου Σώματος Στρατού στις 6 Οκτωβρίου του 1918.
Στις 30 Οκτωβρίου 1918, με την υπογραφή της Συνθήκης του Μούδρου, ο Μουσταφά Κεμάλ τοποθετήθηκε διοικητής των Στρατιών Γιλντιρίμ, θέση που κατείχε μέχρι τότε ο Γερμανός Λίμαν φον Σάντερς. Με τη διάλυση των στρατιών, μετά από λίγες εβδομάδες, πήγε στην Κωνσταντινούπολη που ήταν υπό τον έλεγχο των Άγγλων.
Η απόβαση στην Αμισό
Τον Νοέμβριο του 1918 ο Άγγλος ναύαρχος Κάλθορπ (Calthorpe) και ο Γάλλος ναύαρχος Αμέ (Amet), τοποτηρητές των συμμάχων στην Κωνσταντινούπολη, επέδωσαν διάβημα διαμαρτυρίας στον σουλτάνο Βαχντετίν, επειδή ένοπλες ομάδες Τούρκων σκότωναν χριστιανούς στην ενδοχώρα της Ανατολής.
Με βάση αυτήν την αποστολή ο Μουσταφά Κεμάλ, συνοδευόμενος από μερικές δεκάδες αξιωματικούς, επιβιβάστηκε στο πλοιάριο «Μπαντίρμα», για να αποβιβαστεί στις 19 Μαΐου στη μαρτυρική Αμισό, «εγκαινιάζοντας» έτσι τη δεύτερη και σκληρότερη φάση της γενοκτονίας του ελληνισμού του Πόντου.