Τι τρώει η Ελλάδα την Πρωτοχρονιά;
Από την Μαρία Αϊβαλιώτη,Η προσμονή της έλευσης της νέας χρονιάς ερμηνεύει την ανάγκη μας να ξεκινήσουμε με δύναμη, ορμή και ανανεωτικές διαθέσεις δίνοντας έμφαση σε αυτά που θέλουμε να αλλάξουμε ή και να πετύχουμε κατά τη διάρκεια του έτους. Ήθη κι έθιμα από όλο τον κόσμο μαρτυρούν αυτήν ακριβώς την επιθυμία μας και το φαγητό έχει κι αυτό τον ρόλο του. Τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα του τόπου μας βάζουν το φαγητό και γενικά την τροφή σε πρώτο πλάνο κι εμείς σας τα παρουσιάζουμε.
Η βασιλόπιτα αποτελεί το γνωστότερο ελληνικό πρωτοχρονιάτικο έθιμο, το πιο διαδεδομένο κι εκείνο που στο πέρασμα του χρόνου διατηρείται ανέπαφο. Σε κάθε σπίτι, την Πρωτοχρονιά κόβουν τη βασιλόπιτα και ο καθένας από εμάς εύχεται να κερδίσει το φλουρί που όπως λέγεται θα του φέρει τύχη κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Κι ενώ στα περισσότερα μέρη είναι γλυκιά σε μορφή τσουρεκιού ή κέικ, στην Ήπειρο την φτιάχνουν με κρέας, κυρίως χοιρινό, και κοτόπουλο. Στην Πρέβεζα και την Άρτα, την πρωτοχρονιάτικη πίτα την παρασκευάζουν κι εκεί αλμυρή και την ονομάζουν μπουκουβάλα, λέξη που προέρχεται από την αντίστοιχη βλάχικη λέξη και σημαίνει μικρά κομμάτια ψωμιού τηγανισμένα σε λίπος (λάδι ή βούτυρο). Στην Ξάνθη και πιο συγκεκριμένα στα Άβδηρα, αντί για βασιλόπιτα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, φτιάχνουν πίτα με κιμά, χοιρινό και άφθονο κύμινο χωρίς να παραλείψουν βέβαια να βάλουν μέσα το φλουρί και την ψήνουν σε ειδικό ταψί που λέγεται σινί.
Στις Καστανιές της Ανατολικής Θράκης, τη βασιλόπιτα την κάνουν φυλλωτή. Ανάμεσα στα φύλλα βάζουν γέμιση από πλιγούρι, το τυχερό φλουρί καθώς και σταφίδες και τυρί. Την κόβουν το βράδυ της παραμονής, μετά το τέλος του δείπνου που περιλαμβάνει εννέα ειδών φαγητά, αρκετά λαχανικά και τρία ψωμιά όπου στο ένα έχουν ανάψει ένα κερί. Σε Μακεδονία και Θράκη συνηθίζουν να φτιάχνουν σουσαμόπιτα, μια πίτα που στη μέση έχει έναν κύκλο, σύμβολο της σπηλιάς που γεννήθηκε ο Ιησούς και γύρω του μπάλες από ζυμάρι που αντιστοιχούν σε κάθε μέλος της οικογένειας. Μια από αυτές κρύβει μέσα της το τυχερό φλουρί.
Παραμονή Πρωτοχρονιάς, ακριβώς στην αλλαγή του χρόνου, στη δυτική ακτή του νομού Καβάλας και κυρίως στο δημοτικό διαμέρισμα Μυρτοφύτου του Δήμου Ελευθερών, στήνεται στην κεντρική πλατεία ένα μεγάλο γλέντι με τσίπουρο και γλυκά, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και συνδέεται άμεσα με την αναχώρηση εκείνων που θα υπηρετήσουν αυτόν τον χρόνο τη στρατιωτική τους θητεία. Ακριβώς με την έλευση του νέου χρόνου, το σπάσιμο του ροδιού είναι από τα έθιμα, που αν και ξεκίνησε στην Πελοπόννησο, διαδόθηκε σε όλες τις περιοχές και διατηρείται μέχρι και σήμερα. Στην εξώπορτα κάθε σπιτιού, πετούν το ρόδι, σύμβολο καλής τύχης, ευμάρειας κι αφθονίας, για να σπάσει σε μικρά κομμάτια και στη συνέχεια περνούν το κατώφλι με το δεξί, ελπίζοντας ο καινούργιος χρόνος να είναι καλότυχος και να τα φέρει όλα δεξιά.
Ακόμα ένα αρχαίο έθιμο που συμβολίζει την καλοτυχία και που καταγράφηκε για πρώτη φορά τον 6ο αιώνα π.Χ. είναι αυτό της κρεμμύδας. Η κρεμμύδα ή αλλιώς σκυλοκρέμμυδο, που φέρει την επίσημη ονομασία scilla maritima, είναι ένα άγριο φυτό που μοιάζει με κρεμμύδι και φυτρώνει κυρίως στην Κρήτη. Την Πρωτοχρονιά συνήθιζαν να κρεμούν σκυλοκρέμμυδο στην πόρτα, αφού ο λαός του αποδίδει ζωτικές ιδιότητες. Το σκυλοκρέμμυδο, αν και δηλητηριώδες ακόμα και μετά το ξερίζωμά του από τη γη, συνεχίζει να βγάζει άνθη και φύλλα και γι’αυτό είναι ταυτόσημο της αναγέννησης και της νέας αρχής.
Ανήμερα Πρωτοχρονιάς, στο Ηράκλειο της Κρήτης φτιάχνουν και κερνούν μπουγάτσα με την ελπίδα ότι η νέα χρονιά θα είναι τόσο γλυκιά όσο κι η γεύση του συγκεκριμένου γλυκού. Στη Νάξο, στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι την τιμητική της έχει η κουκουλομαεργιά, μια σούπα από σιτάρι, φασόλια και καλαμπόκι, σερβιρισμένη με άφθονο ελαιόλαδο και φρεσκοτριμμένο πιπέρι που οι κάτοικοι του νησιού θεωρούν ότι φέρνει τύχη στους αγρότες. Στη Ζίτσα της Ηπείρου, κερνούν τους επισκέπτες μέλι για να είναι η χρονιά μελωμένη και στη Σάμο φτιάχνουν την προβέντα, ένα πιάτο με πολλά και διάφορα γλυκά που παλαιότερα αποδείκνυε την ικανότητα και νοικοκυροσύνη της οικοδέσποινας.
ΠΗΓΗ
Σχόλια