Πώς οι Αλβανοί προστάτευσαν τους Εβραίους. Μια συνεργασία που συνεχίζεται και σήμερα εναντίον της Ελλάδος!

Είναι ασφαλώς δύσκολο να βρει κάποιος ένα καλό «story» από τα Βαλκάνια τα τελευταία έτη. Ολες οι ειδήσεις συνήθως αφορούν βία, εθνικισμό, θρησκευτικό παροξυσμό, οργανωμένο έγκλημα και φυσικά, πάνω απ' όλα, διαφθορά. Ομως τις τελευταίες μέρες γνωρίζει το φως της δημοσιότητας μια σχεδόν άγνωστη στη διεθνή κοινή γνώμη ιστορία, που δίνει κάποια ελπίδα ότι τα Βαλκάνια δεν είναι πάντοτε τόσο «σκοτεινά» όσο τα περιγράφει η διεθνής ιστοριογραφία.

Πρόκειται για την ιστορία των Εβραίων στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Την άγνωστη αυτή ιστορία φέρνει στην επικαιρότητα το ντοκιμαντέρ «Διάσωση» του Αλβανού σκηνοθέτη Νταρντάν Ισλάμι, που είχε πρεμιέρα στα Τίρανα τον τελευταίο μήνα.

Το ντοκιμαντέρ αφορά την εκπληκτική ιστορία τού πώς οι γείτονές μας κατάφεραν να διασώσουν από το Ολοκαύτωμα χιλιάδες Εβραίους, με αποτέλεσμα η Αλβανία, σε αντίθεση με την Ελλάδα και άλλες χώρες, να έχει μετά το τέλος του πολέμου περισσότερους Εβραίους απ' ό,τι είχε πριν από την έναρξή του!

Μέχρι τώρα η ιστορία αυτή ήταν επτασφράγιστο μυστικό, κλειδαμπαρωμένο στα μυστικά αρχεία του κομμουνιστικού καθεστώτος του Εμβέρ Χότζα.

Πριν από τον πόλεμο ζούσαν στην Αλβανία περίπου 200 Εβραίοι, όμως ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 2.000, καθώς οι Γερμανοί άρχισαν να εφαρμόζουν σταδιακά την πολιτική τής καταπίεσης αρχικά και μαζικής εξόντωσης αργότερα των Εβραίων στην Ευρώπη. Το 1935 ο βασιλιάς της χώρας Ζογκ έδωσε εντολή να αρχίσουν να δίνονται αλβανικά διαβατήρια σε όσους Εβραίους ήθελαν να εγκατασταθούν στην Αλβανία. Ο λόγος για τον οποίο ο Ζογκ έδινε τη δυνατότητα της εγκατάστασης των Εβραίων στην Αλβανία ήταν ο ίδιος για τον οποίο ο σουλτάνος Βαγιαζήτ προσκάλεσε τους διωκόμενους από τη Χριστιανική Εκκλησία Εβραίους της Ισπανίας να εγκατασταθούν τα τέλη του 15ου αιώνα στη Θεσσαλονίκη και σε άλλα τμήματα της αυτοκρατορίας. Πίστευε ότι η εγκατάσταση αυτής της δραστήριας και επιχειρηματικής φυλής θα βοηθούσε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Ενας από αυτούς που ωφελήθηκαν από την αλβανική φιλοξενία ήταν και ο πατέρας της σύγχρονης Φυσικής, Αλμπερτ Αϊνστάιν. Το 1935 κατέφυγε με αλβανικό διαβατήριο στο Δυρράχιο της Αλβανίας, όπου τον φιλοξένησε για τρεις ημέρες η βασιλική οικογένεια. Μετά συνέχισε το ταξίδι του, που τον έφερε τελικά στην Αμερική.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου η Αλβανία και το Κόσοβο ήταν αρχικά υπό ιταλική κατοχή. Η κυβέρνηση της Αλβανίας χρησιμοποιώντας μια συμφωνία που είχε κάνει με τους Ιταλούς αρνήθηκε να δώσει τις λίστες των Εβραίων στους Γερμανούς που ανέλαβαν τη διοίκηση μετά την παράδοση των Ιταλών το 1943.

Πολλοί Εβραίοι αρχικά έμεναν στα σπίτια Αλβανών που τους προσέφεραν φιλοξενία και προστασία. Ομως όταν αργότερα μεγάλωσε ο κίνδυνος οι περισσότεροι Εβραίοι διέφυγαν με τη βοήθεια των τοπικών Αρχών στην ύπαιθρο και στις απομακρυσμένες βουνοκορφές, όπου προσποιούντο ότι ήσαν βοσκοί. Ο τοπικός αλβανικός πληθυσμός τούς έφερνε τροφή και ρούχα. Επίσης σε πολλούς Εβραίους οι Αρχές εξέδωσαν ψεύτικες ταυτότητες με αλβανικά ονόματα έτσι ώστε να μπορούν να κρύβουν την καταγωγή τους από τους Ιταλούς.

Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, ο πολιτισμικός κώδικας της «μπέσας», που υποχρεώνει, μεταξύ άλλων, τον νοικοκύρη να προστατεύει με κάθε θυσία τον φιλοξενούμενό του, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά των Αλβανών έναντι των Εβραίων.

«Ο Αλβανός θα προτιμούσε να πεθάνει παρά να παραδώσει τον Εβραίο που έκρυβε στις αρχές», δηλώνει ο Ισλάμι στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Balkan Insight.

Υπερβολικό ίσως το συμπέρασμα, όμως ασφαλώς είναι καλύτερο να αισθάνεται κάποιος υπερήφανος για τέτοιες ιστορίες παρά για τις «ηρωικές σφαγές» που έκαναν οι συμπατριώτες στο πέρασμα της Ιστορίας. *

Του ΤΑΚΗ ΜΙΧΑ