Ένα από τα δυνατότερα όπλα των Ελλήνων ορθοδόξων, η Νοερά Προσευχή!

Σε πολλούς ανθρώπους υπάρχει το ερώτημα: Μπορούν οι Χριστιανοί που βρίσκονται στον κόσμο να ασχολούνται με τη νοερά προσευχή; Απαντούμε καταφατικά. Ναι! Για να καταλάβουν την προτροπή μας οι ενδιαφερόμενοι, αλλά και την υπόδειξή μας, όσοι δεν γνωρίζουν, θα εξηγήσουμε σύντομα το θέμα ώστε να μην προβληματίζονται από τη διαφορετική ίσως ερμηνεία και προσδιορισμό της νοεράς προσευχής.

Γενικά, η προσευχή είναι η μόνη υποχρεωτική και απαραίτητη εργασία και αρετή για όλους και γι' αυτό μας δόθηκε εντολή να την εργαζόμαστε αδιάλειπτα.

Κάθε τύπος και τρόπος προσευχής είναι ωφέλιμος. Ο σκοπός της πανάρετης αυτής εργασίας είναι να στρέφει και να κρατά το νου του ανθρώπου στο Θεό. Χρειάζεται αρκετή προσπάθεια για να ενεργοποιηθεί και συγκρατηθεί ο νους ώστε να γίνει η προσευχή καρποφόρα και αποδεκτή.

Δεν θα μιλήσουμε για τους άλλους τρόπους προσευχής, που είναι γνωστοί και συνηθισμένοι σε όλους τους Χριστιανούς, παρά μόνο για τη λεγόμενη νοερά προσευχή.

 Ένα θέμα, που απασχολεί τους ευλαβείς πιστούς επειδή πολλές φορές αγνοείται, παρερμηνεύεται και περιγράφεται μάλλον φανταστικά.

Θα αφήσουμε τους Πατέρες μας να μας οδηγούν για τον ακριβή τρόπο της εφαρμογής και των αποτελεσμάτων αυτής της θεοποιού αρετής, από την κάθαρση ως τον αγιασμό, στον οποίο μας οδηγεί. Θα πούμε τόσα μόνο, εμείς οι ευτελείς, όσα είναι αρκετά για να διασαφηνίσουν τη νοερά προσευχή και να πείσουν τους αδελφούς μας να ασχοληθούν με αυτή.

Την ονομάζουν οι Πατέρες « νοερά » γιατί γίνεται με το νου. Το νου οι Πατέρες μας τον προσδιορίζουν ως ένα ελεύθερο ον, που δεν ανέχεται περιορισμούς και ούτε για πολύ πείθεται για κάτι που δεν μπορεί να συλλάβει. Γι' αυτό, διάλεξαν μόνο λίγες λέξεις σε μια απλούστατη προσευχή -« Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με »- ώστε να μην χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια του νου να συγκρατεί μια μεγάλη προσευχή και, δεύτερο, γύρισαν το νου εσωτερικά και στο κέντρο της λογικής μας ύπαρξης.

Εκεί, παραμένοντας ακίνητος με το νόημα της θείας επίκλησης του γλυκύτατου ονόματος του Κυρίου μας Ιησού, αναμένει να αισθανθεί το συντομότερο δυνατό τη θεία παρηγοριά.

Είναι αδύνατο, επικαλούμενος συνέχεια και με επιμονή, ο πανάγαθος Δεσπότης μας Χριστός, να μην επακούσει και εμφανιστεί, αυτός που τόσο επιθυμεί τη σωτηρία των ανθρώπων.

Επειδή όμως η κατά φύση αρετή που θέλουμε να επιτευχθεί, χρειάζεται και τα κατάλληλα μέσα, έτσι και η ιερή αυτή εργασία χρειάζεται τα απαραίτητα στοιχεία. Η κάποια ησυχία, η αμεριμνησία, η αποφυγή της γνώσης και διήγησης γεγονότων, η εγκράτεια γενικά και η επίμονη συνέχεια και συνήθεια δεν είναι ακατόρθωτα στους ευλαβείς που ενδιαφέρονται για την ιερότατη αυτή εργασία. Η επιτέλεση της προσευχής σε κάποιο χρονικό διάστημα της ημέρας, πάντοτε περίπου το ίδιο, είναι μια καλή αρχή!

Τονίσαμε ασφαλώς την επιμονή ως το πλέον απαραίτητο στοιχείο στην προσευχή. Στην αρχή, όταν συναντάται βία και αντίδραση εσωτερική, είναι απαραίτητο να λέγεται ψιθυριστά η προσευχή ή και δυνατότερα. Όταν κατορθωθεί η καλή αυτή συνήθεια, ώστε με ευκολία να παραμένει και να λέγεται η ευχή, τότε μπορούμε να στραφούμε και εσωτερικά με τέλεια εξωτερική σιωπή. Στο βιβλίο "Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού" δίνεται ένα καλό παράδειγμα για την εισαγωγή. Η επιμονή λοιπόν και η προσπάθεια πάντοτε με τα ίδια λόγια της ευχής, θα γεννήσει την καλή συνήθεια, μετά αυτή θα φέρει το κράτημα του νου, οπότε και η παρουσία της Χάρης θα φανερωθεί.

Όπως κάθε αρετή αντιστοιχεί σε ένα αποτέλεσμα, έτσι και η νοερά προσευχή έχει ως αποτέλεσμα την κάθαρση του νου και το φωτισμό και φτάνει το άκρο και τέλειο αγαθό, την ένωση με το Θεό, δηλαδή την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος.

Στο θέμα της προσευχής, πρέπει όλοι μας οι Χριστιανοί να αγωνιζόμαστε, ιδίως στη μονολόγιστη νοερά προσευχή. Όπου φτάσει ο καθένας, πολύ κέρδος θα έχει.

Όταν είναι παρούσα η ευχή, ο άνθρωπος δεν παραδίνεται στον πειρασμό που παραμονεύει γιατί « ο αγρυπνών και προσευχόμενος δεν εμπίπτει εις πειρασμόν ». Επίσης, ο άνθρωπος δεν παραδίνεται σε σκοτισμό, ώστε να είναι παράλογος και να κάνει λάθος στην κρίση και απόφασή του. Δεν πέφτει σε ραθυμία και αμέλεια, που είναι η βάση πολλών κακών. Δεν νικάται από πάθη και αδυναμίες και ιδίως όταν τα αίτια είναι κοντά. Απεναντίας, αυξάνει ο ζήλος και η ευλάβειά του, γίνεται πρόθυμος προς αγαθοεργία, είναι πράος και αμνησίκακος, αυξάνει καθημερινά η πίστη του και η αγάπη του στο Χριστό και αυτό τον υποκινεί για την κατόρθωση όλων των αρετών. Έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα σύγχρονων ανθρώπων, και ιδίως νέων, που με την καλή συνήθεια της ευχής σώθηκαν από τρομερούς και θανάσιμους κινδύνους ή πτώσεις σε μεγάλα κακά.

Επομένως, η αδιάλειπτη νοερά προσευχή είναι καθήκον κάθε πιστού, κάθε ηλικίας και γένους και κατάστασης, ασχέτως χώρου και χρόνου και τρόπου• μένει πάντα η ίδια και γίνεται σε όλους ό,τι τους χρειάζεται και τους απασχολεί, ώστε κατά τη Γραφή «πας ος αν επικαλέσηται το όνομα Κυρίου, σωθήσεται» (Πραξ. β'' 21).

Δεν υπάρχει κίνδυνος πλάνης, όπως διαδίδεται από μερικούς αδαείς, αρκεί να λέγεται η ευχή με τρόπο απλό και ταπεινό. Είναι πολύ απαραίτητο, όταν λέγεται η προσευχή, να μην υπάρχει στο νου καμιά εικόνα, ούτε του Δεσπότη μας Χριστού, σε οποιαδήποτε μορφή, ούτε της Κυρίας Θεοτόκου ή κάποιου άλλου προσώπου ή παράστασης. Η εικόνα είναι ο τρόπος του σκορπισμού του νου. Επίσης, με την εικόνα γίνεται η είσοδος των λογισμών και της πλάνης. Ο νους πρέπει να μένει στην έννοια των λόγων της ευχής και με πολύ ταπείνωση να περιμένει ο άνθρωπος το θείο έλεος. Οι τυχόν φαντασίες ή φώτα ή κινήσεις, κρότοι και θόρυβοι είναι απαράδεκτα ως διαβολικά τεχνάσματα για να παρεμποδίσουν ή να παραπλανήσουν.

Ο τρόπος της παρουσίας της Χάρης στους εισαγωγικούς είναι χαρά πνευματική ή δάκρυα ήρεμα και χαροποιά, ή ήρεμος φόβος από τη μνήμη των αμαρτιών μας. Προοδευτικά, η Χάρη γίνεται αίσθηση της αγάπης του Χριστού, οπότε εξαφανίζεται τελείως ο μετεωρισμός του νου και θερμαίνεται η καρδιά στην αγάπη του Θεού τόσο, ώστε νομίζει ότι δεν θα αντέξει άλλο. Όλα αυτά και διάφορες άλλες μορφές αντίληψης και παρηγοριάς είναι εισαγωγικά σε όσους προσπαθούν να λένε και να κρατούν την ευχή, όσο από αυτούς εξαρτάται και γενικά όσο μπορούν.

Έως αυτό το σημείο, που είναι τόσο απλά τα πράγματα, κάθε ψυχή ορθοδόξου, βαφτισμένη και με πίστη, μπορεί να τα εφαρμόσει και να βρίσκεται στην πνευματική αυτή ευφροσύνη και χαρά, και να έχει ταυτόχρονα τη θεία προστασία και βοήθεια σε όλες τις πράξεις και ενέργειές της.

Επαναλαμβάνουμε και πάλι την παρακίνησή μας σε όσους αγαπούν το Θεό και τη σωτηρία τους: Να μην καθυστερήσουν να δοκιμάσουν την καλή αυτή εργασία και συνήθεια και δεν θα βρίσκουν λόγια να ευχαριστούν το Θεό για τη χάρη και ελεημοσύνη του, που παρέχει σε όσους κοπιάσουν λίγο στην εργασία αυτή. Γι' αυτό να έχουν θάρρος να μη διστάσουν ή μικροψυχήσουν με τη λίγη αντίδραση ή κόπωση που θα συναντήσουν. Δεν υπάρχει απλούστερο, ευκολότερο και από όλους κατορθωτό πνευματικό επιτήδευμα από τη μικρή ευχή, με τόση πολλαπλή ωφέλεια και προκοπή, στο σημερινό κυκεώνα της τόσης ταραχής, άρνησης και απιστίας. Επιβάλλεται και όταν κάθεται κάποιος και όταν κινείται και όταν εργάζεται και όταν ακόμα βρίσκεται στο κρεβάτι και γενικά όπου και όπως είναι, να λέει από μέσα του τη μικρή αυτή ευχή.

Η ευχή αυτή, περιέχει και την πίστη και την επίκληση και την ελπίδα και με τόσο μικρό κόπο και ασήμαντη προσπάθεια, τηρεί την καθολική εντολή «αδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α'' Τιμ. ε'' 17), με όλη την τεράστια σημασία των αποτελεσμάτων της.

Σε όποιο λόγο των Πατέρων μας κι αν στραφεί κάποιος ή και στους θαυμαστούς βίους τους, δεν θα συναντήσει καμιά άλλη αρετή να εξυμνείται τόσο και να εφαρμόζεται με ζήλο και επιμονή, ώστε να αποτελεί, μόνη αυτή, το ισχυρότερο μέσο της εν Χριστώ επιτυχίας. Δεν έχουμε σκοπό να εκθειάσουμε ή να περιγράψουμε αυτή τη βασίλισσα των αρετών, γιατί ό,τι και να πούμε εμείς, μάλλον θα τη μειώσουμε. Ο σκοπός μας είναι να παρακινήσουμε και να ενθαρρύνουμε κάθε πιστό στην εργασία της, και καθένας μετά θα διδαχθεί από την πείρα του, γιατί εμείς πολύ λίγα είπαμε.

Να λοιπόν, που όταν τον επικαλούμαστε συνεχώς, ουδέποτε μένουμε μόνοι και επομένως όλα τα μπορούμε με τη βοήθεια Του. Φωτιζόμαστε και γινόμαστε προθυμότεροι και έτσι θα επιτυγχάνουμε να μη μπαίνουμε σε πειρασμούς. Εάν κάποιος θέλει να φτάσει και ψηλότερα, όπου θα τον ελκύσει η πανάγια Χάρη, θα περάσει πάλι από την εισαγωγή αυτή. Και όταν φτάσει στο σημείο εκείνο, θα τον πληροφορήσει κατάλληλα η Χάρη.

Ως επίλογο των γραφομένων, επαναλαμβάνουμε την παρακίνηση, ή μάλλον την ενθάρρυνσή μας, προς όλους τους πιστούς, ότι μπορούν και επιβάλλεται να ασχολούνται με την ευχή « Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με », τη λεγόμενη νοερά προσευχή, με βέβαιη πίστη ότι πολύ θα ωφεληθούν σε οποιοδήποτε στάδιο κι αν φτάσουν. Η μνήμη της αιώνιας ζωής και η ταπεινοφροσύνη εγγυούνται την επιτυχία, με τη Χάρη του Χριστού, του οποίου η επίκληση θα είναι ο στόχος της αγαθής απασχόλησης. Ιδού καιρός να ετοιμάσει ο καθένας το μέλλον του! Η Χάρη του Κυρίου Ιησού Χριστού να είναι με όλους τους Χριστιανούς. Αμήν.