Aπουσιάζει από την «ατζέντα» του Έλληνα υπουργού το συνεχιζόμενο έγκλημα της Τουρκίας το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου

Στις 14 Μαΐου οι υπουργοί Πολιτισμού Ελλάδας και Τουρκίας, Παύλος Γερουλάνος και Εrtugrul Gunay, υπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη για τον Τουρισμό και τον Πολιτισμό. Σε σημείωμά μας στον «Φ» λίγες μέρες μετά, θέταμε το ερώτημα κατά πόσον ο Έλληνας υπουργός έθεσε στον Τούρκο ομόλογό του το θέμα της σύλησης από την Τουρκία της πολιτιστικής κληρονομιάς στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.

Δυστυχώς, δεν πήραμε απάντηση. Προχθές, 23 Ιουνίου, στην Κωνστναντινούπολη, οι δύο υπουργοί υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το μνημόνιο περιλαμβάνει τους όρους αλλά και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν οι δύο χώρες για την πρόληψη και την καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας και της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών.
Προβλέπεται μεταξύ άλλων η στενή συνεργασία και η ανταλλαγή απόρρητων πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών Ελλάδος και Τουρκίας που απορρέουν από την εμπειρία των δύο χωρών στο πεδίο της αρχαιοκαπηλίας, ούτως ώστε να καθίσταται πιο αποτελεσματικός ο εντοπισμός αντικειμένων και η δίωξη του εγκλήματος. Ουδείς έχει αντίρρηση στην εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στις συμφωνίες, ιδιαίτερα αυτές που αφορούν την παιδεία, τον πολιτισμό, τα ιστορικά μνημεία.

Όμως -ευχόμαστε να κάνουμε λάθος- φαίνεται ότι από την «ατζέντα» του Έλληνα υπουργού απουσιάζει το συνεχιζόμενο έγκλημα της Τουρκίας στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου αναφορικά με τη καταστροφή-σύληση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, την αρχαιοκαπηλία, τις παράνομες ανασκαφές στους αρχαιολογικούς χώρους.

•Στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου είναι συνολικά κηρυγμένα, με βάση τον Περί Αρχαιοτήτων Νόμο, 197 μνημεία. Εκατοντάδες άλλα μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι, που είχαν εντοπιστεί κατά τη διάρκεια της ετοιμασίας του Προστατευτικού Ευρετηρίου, δεν περιλαμβάνονται στο νόμο σήμερα, αφού η έρευνα δεν ολοκληρώθηκε εξαιτίας της τούρκικης εισβολής.

•Με την τούρκικη εισβολή του 1974 η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου υπέστη βανδαλισμούς και συλήσεις και παρόλες τις ρητές συμβατικές διατάξεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, η Τουρκία αγνοεί και επανειλειμμένα παραβιάζει τους δεσμευτικούς κανόνες των διεθνών συμβάσεων, όπως Σύμβαση της Χάγης, Σύσταση της Γενικής Συνδιάσκεψης της UΝΕSCΟ, Ευρωπαϊκή Σύμβαση «για την προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς», Διεθνής Σύμβαση του Παρισιού. Η έκταση των καταστροφών είναι μεγάλη και σε πολλές περιπτώσεις μη αναστρέψιμη.

•Τα μουσεία του κατεχόμενου τμήματος έχουν λεηλατηθεί, όπως και πολλές πλούσιες ιδιωτικές συλλογές αρχαιοτήτων. Εκκλησίες έχουν βανδαλιστεί, έχουν κλαπεί συστηματικά εκκλησιαστικές εικόνες και εκκλησιαστικά σκεύη, τοιχογραφίες έχουν αποτοιχιστεί και έχουν αφαιρεθεί ψηφιδωτά δάπεδα. Πολλά από τα αντικείμενα αυτά εντοπίστηκαν σε αγορές της Ευρώπης και εμφανίζονται καθημερινά σε δημοπρασίες.

Για το ανίερο έγκλημα σε βάρος της πολιτιστικής κληρονομίας της Κύπρου έχουν γραφεί βιβλία, άρθρα και έχουν γίνει ρεπορτάζ σε διεθνή τηλεοπτικά μέσα, καθώς και ντοκιμαντέρ. Αναφέρω ενδεικτικά το λεύκωμα της Βουλής των Ελλήνων, τα βιβλία της ερευνήτριας-δημοσιογράφου Μάικλ Τζάνσεν και τα ντοκιμαντέρ του διακεκριμένου Γερμανού δημοσιογράφου Κλάους Γκάλας, του Πασχάλη Παπαπέτρου με τον καθηγητή Βάσω Καραγιώργη στην κατεχόμενη αρχαία Σαλαμίνα και το πολύ πρόσφατο του Βασίλη Βασιλικού

Ελπίζω ότι ο Έλληνας υπουργός δεν αγνοεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει «μπλοκάρει» το κεφάλαιο Πολιτισμός στις διαπραγματεύσεις ένταξης Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, πρόσφατα ο Τούρκος επικεφαλής στις διαπραγματεύσεις Εγκεμέν Μπαγίς προσπάθησε να πείσει την αρμόδια επίτροπο Α. Βασιλείου ότι πρέπει να ανοίξει το κεφάλαιο αυτό. Η επίτροπος του υπέδειξε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει όσο η Τουρκία δεν σέβεται την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου.

Η διάσωση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, αλλά και κάθε χώρας, αφορά τη διεθνή κοινότητα, η οποία και έχει τοποθετηθεί μέσω ρητών συμβατικών διατάξεων που δεσμεύουν τα κράτη και αποσκοπούν στη διαφύλαξη και τη διάσωση της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Κανονικά πρέπει να αφορά πρώτιστα την Ελλάδα, αφού η πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου είναι και μέρος του ελληνικού πολιτισμού.

Καταλήγοντας, ρωτάμε ευθέως τον Έλληνα υπουργό Πολιτισμού Παύλο Γερουλάνο, αν ζήτησε από τον Τούρκο ομόλογό του να εγκαταλείψει η Τουρκία την πολιτική της σύλησης και της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου και να πάρει μέτρα για προστασία της, εδώ και τώρα.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ