H Ελληνική Επανάσταση στις σελίδες ρωσικών εντύπων του 19ου αιώνα
Σεπτέμβριος του 1821. «Ο Αγγελιοφόρος της Ευρώπης», το παλαιότερο ρωσικό περιοδικό, που ιδρύθηκε το 1802 από τον ιστορικό και ποιητή Νικολάι Μιχάιλοβιτς Καραμζίν, δημοσιεύει, μεταξύ άλλων, στις σελίδες του: «Οι επιθυμίες των εθνών που κατοικούν στα σταθερά εδάφη της Ευρώπης προφανώς είναι ευνοϊκές προς τους Eλληνες. Αντιθέτως, στην Αγγλία όχι μόνο η κυβέρνηση, αλλά και η κοινή γνώμη του λαού, τόσο η αντιπολίτευση όσο και το κόμμα του Πρωθυπουργού, φαίνεται να μην τηρούν ευνοϊκή στάση απέναντι στην ελληνική πλευρά».
Το έντυπο δείχνει ενδιαφέρον για την ανήσυχη ευρωπαϊκή πολιτική, κι έναν μήνα αργότερα, στις σελίδες του, συνεχίζει: «Από τη στιγμή που οι φιλάνθρωποι δεν θέλουν να βλέπουν τους Νέγρους ως σκλάβους, γιατί είναι επιτρεπτό να αφήνουν Ελληνες, Σέρβους, Βούλγαρους και άλλους ομόθρησκούς τους στο έλεος του τουρκικού ζυγού και της σκλαβιάς;».
Σε ένα άλλο δημοφιλές ρωσικό έντυπο της εποχής, τον «Θεατή της Λεωφόρου Νιέβσκι», σημειώνεται: «Στην πρώτη μάχη μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων, πλησίον της “Νάπολι ντι Μαλβάζια” (γνωστή και ως Μονεμβασιά), οι Ελληνες έδειξαν (σύμφωνα με έναν Αγγλο Συνταγματάρχη) μεγάλη επιδεξιότητα στην τακτική τους, πράγμα που κανείς δεν περίμενε. Στην Πάτρα δόθηκε η δεύτερη μάχη, κατά την οποία οι Τούρκοι έλαβαν ενισχύσεις από το Λεπάντο (Ναύπακτο), γεγονός που για κάποιο χρονικό διάστημα υπονόμευσε την ανδρεία των Ελλήνων, όμως σύντομα αντεπιτέθηκαν σθεναρά».
Είναι μια μικρή εικόνα από την περιοδική έκθεση «Η Ελληνική Επανάσταση στον ρωσικό Τύπο του 1821» στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, όπου παρουσιάζονται σελίδες από την ενότητα «Πολιτική» τριών διάσημων περιοδικών της εποχής από τη συλλογή της Εθνικής Ρωσικής Βιβλιοθήκης: «Θεατής της Λεωφόρου Νιέβσκι», «Αγγελιοφόρος της Ευρώπης», «Υιός της Πατρίδας».
Και στα τρία έντυπα δημοσίευσαν κείμενα υποστήριξης και συμπάθειας στον Αγώνα, μεγάλοι Ρώσοι συγγραφείς, ποιητές και κριτικοί του 19ου αιώνα. Η έκθεση αφιερωμένη στο έτος Ιστορίας Ελλάδας – Ρωσίας και στα 200 χρόνια της Εθνικής Παλιγγενεσίας διοργανώνεται από το ΜΒΠ, το Ρωσικό Κέντρο Θεσσαλονίκης και την Εταιρεία Συγγραφέων Βορείου Ελλάδος, υπό την ευγενική αιγίδα του γενικού προξενείου της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Θεσσαλονίκη και της Παγκόσμιας Λέσχης Φίλων της Αγίας Πετρούπολης.
«Κανένα άλλο έθνος, ίσως, δεν απολάμβανε τέτοιας ευρείας κοινωνικής υποστηρίξεως, όπως οι Ελληνες», σημειώνεται στην έκθεση για την οποία εργάστηκαν ο Ανδρέας Σουπονίτσκι στη μετάφραση, η διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού δρ Αγαθονίκη Τσιλιπάκου που είχε την επιμέλεια και η Αναστασία Καραδημητρίου, αρχιτέκτων μηχανικός του ΜΒΠ.
«Τώρα, διακόσια χρόνια μετά από εκείνα τα γεγονότα, ενθυμούμαστε ότι η Ρωσία φιλοξένησε τους Ελληνες πρόσφυγες, οι οποίοι έτρεχαν να σωθούν από τις τουρκικές διώξεις, ενθυμούμαστε τις προσπάθειες της ρωσικής Αποστολής στην Κωνσταντινούπολη για την προστασία του ελληνικού πληθυσμού από τις σφαγές, ενθυμούμαστε εκείνον τον αγώνα, που διεξήγαγαν οι Ρώσοι διπλωμάτες, για να πετύχουν την παραχώρηση αυτονομίας και ανεξαρτησίας στους Ελληνες, ενθυμούμαστε τους Ρώσους εθελοντές αδελφούς Μπερεζάνσκιε, μαζί με τους οποίους κατέφθασε στην επαναστατημένη Ελλάδα απόσπασμα 180 ανδρών, ενθυμούμαστε τον Ρώσο αξιωματικό Νικόλαο Ράικο, ο οποίος αναδείχθηκε διοικητής της πρώτης πρωτεύουσας της ανεξάρτητης Ελλάδας», διαβάζει, μεταξύ άλλων, ο επισκέπτης στα ενημερωτικά κείμενα.
Επίσης, ότι την άνοιξη-καλοκαίρι του 1821 ο Ρώσος απεσταλμένος στη σουλτανική αυλή, κόμης Γ. Στρόγκανοφ, βομβάρδιζε την Υψηλή Πύλη με διακοινώσεις διαμαρτυρίας κατά των διώξεων και των σφαγών εις βάρος των Ελλήνων. Δύο χρόνια μετά η Ρωσία ανέλαβε την πρωτοβουλία του πρώτου διεθνούς σχεδίου ιδρύσεως στην Ελλάδα αυτόνομων πριγκιπάτων (σχέδιο Τατίσεφ), ενώ σε όλη την Ευρώπη διευρυνόταν το κίνημα για την υποστήριξη των επαναστατημένων Ελλήνων.
Πλούσιο υλικό αντλείται από τα έντυπα «Θεατής της Λεωφόρου Νιέβσκι» που εκδιδόταν κάθε μήνα στην Αγία Πετρούπολη, από τον Ιανουάριο του 1820 έως τον Ιούνιο του 1821. Συνολικά κυκλοφόρησαν 18 τεύχη. Δύο από αυτά παρουσιάζονται στην έκθεση του ΜΒΠ.
Επίσημος εκδότης του περιοδικού ήταν ο Ιβάν Ματβέεβιτς Σνίτκιν, απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Μόσχας, στενοί συνεργάτες του οι Μιχαήλ Αλεξέεβιτς Γιάκοβλεφ, Γαβριήλ Πετρόβιτς Κρουγκλικόφ, Νικολάι Αλεξάντροβιτς Ρασκόφ, ενώ συνεκδότης το πρώτο τετράμηνο ήταν ο γνωστός Ρώσος ρομαντικός ποιητής Βιλχέλμ Κιουχελμπέκερ, που έγραψε το «Ελληνικό τραγούδι» (1821), αφιερωμένο στην Ελληνική Επανάσταση.
Αγαπητό έντυπο ήταν και ο «Υιός της Πατρίδας», που λειτούργησε από το 1812 έως το 1852, με διακοπές. Τα πρώτα εννέα χρόνια της λειτουργίας του συμμετείχαν Δεκεμβριστές και συγγραφείς, ενώ περιείχε άρθρα και ποιήματα μεγάλων Ρώσων θεατρικών συγγραφέων και ρομαντικών ποιητών: Πούσκιν, Κατένιν, Κιουχελμπέκερ, Βιάζεμσκι, Γκριμποέντοβ, Σόμοβ, Ριλέεβ κ.ά. Εως το 1825 ήταν από τα πιο επιδραστικά ρωσικά περιοδικά, με την κυκλοφορία του να ανέρχεται σε 1.200 με 1.800 αντίτυπα.
Kathimerini.gr